مقاله و مبانی نظری و پیشینه تحقیق نوجوانی و نگرش های ناکارآمد ,

مقاله و مبانی نظری و پیشینه تحقیق نوجوانی و نگرش های ناکارآمد

در قالب word و در 34 صفحه و قابل ویرایش و دارای منابع سال 1402 و 2023

فهرست منابع
2-1-نوجوانی 
2-1-1-دیدگاه های مختلف درباره نوجوانی 
2-2-نگرش های ناکارآمد 
2-2-1-تعریف نگرش 
2-2-2-اهمیت نگرش 
2-2-3-مفهوم نگرشهای ناکارآمد 
2-2-4-الگوهای شناختی و نظریات نگرشهای ناکارآمد 
2-2-5-نگرشهای ناکارآمد در دوره نوجوانی 

پیشینه تحقیق

منابع

2-1-نوجوانی
نوجوانی دورهای از تحول روانی فرد است، که بین دوران کودکی و بزرگسالی قرار میگیرد. رشد نوجوانی بر پایه و اساس شکلگیری تحول جسمی، عاطفی، اجتماعی، ذهنی، اقتصادی است (کشاورز، میرزائی و محمدجانی، 1397). اساساً نوجوانان همزمان با دوران بلوغ پیامهای متناقضی از محیط بیرون دریافت میکنند که باعث عدم امنیت و از بین رفتن آرامش آنها میشود، این تهدیدها به نگرانیهای دایمی یا موقتی نوجوانی منجر میشود و می-تواند تا سالهای دیگر زندگی تداوم یابد (رحیمزاده، بیات و اناری، 1388).
2-1-1-دیدگاههای مختلف درباره نوجوانی
دیدگاههای مختلفی در باره نوجوانی وجود دارد از قبیل:
1. دیدگاه زیستی و تکاملی: بر اساس این دیدگاه، گزل معتقد است تأثیر محیط بر رشد نوجوانان اهمیت دارد، اما اعتقاد اصلی او این است شرایط محیطی نمیتواند الگوی پایهای رشد نوجوانی را تغییر دهد. این دیدگاه تحت تأثیر مطالعات چارلز داروین مطرح شد. وی دوره نوجوانی را از 13 تا 25 سالگی میداند که با رشد فرهنگی و انتقال سریع از فرهنگ شکار کردن به فرهنگ صنعتی شهرنشینی همراه است. همچنین رشد زیستی بر رفتار انسانی اثر مستقیم دارد اما شرایط محیطی بر رفتار تأثیر ندارد او دوره نوجوانی را دوره طوفان و فشار تلقی میکند (لطفآبادی، 1390).
2. دیدگاه تحلیل روانی: بر اساس این دیدگاه، نوجوانی را افزایش غریزه جنسی و کشش نوجوان را به جنس مخالف (والدین) ترس از انتقام جنس موافق از (والدین) میداند. که جهتگیری تمایل جنسی به خارج از خانواده و افراد همسن و سال از جنس مخالف برای حل تعارض با والدین شکل میگیرد. دیدگاه فروید در زمینه رشد نوجوانی بیشتر ریشه زیستی دارد چون معتقد است:
-اعمال افراد برای پاسخگویی به مسائل زیستی است
-تمایل برای باز تولید زیستی محرک اصلی رشد است. در عین حال عامل اجتماعی را در رشد شخصیت دوره نوجوانی مؤثر میداند (خلعتبری و همکاران، 1392).
- دیدگاه یادگیری اجتماعی: بر اساس این دیدگاه کودک و نوجوان بر اساس ویژگیهای شخصی و با فعالیت خود، الگوهای معینی را از میان الگوهای مختلف والدین و بزرگسالان انتخاب میکنند. بندورا معتقد است کودکان و نوجوانان با چشم و گوش میتوانند الگوهای مطلوب و نامطلوب زیادی را یاد بگیرند. در این دیدگاه، یادگیری اجتماعی دو جنبه دارد:
-به محیط فیزیکی، خانواده، گروه همسالان مربوط می-شود.
-توانایی شناختی، خصوصیات جسمانی، نگرشها و باورهای نوجوانان تأثیر متقابل خود را بر محیط دارند.
2-2-نگرشهای ناکارآمد
2-2-1-تعریف نگرش
معادل واژه نگرش در فارسی، طرز رفتار طرز تلقی، پنداشت، طرز تفکر بر اساس مفروضات پیشین و مانند آنها ترجمه شده است. در اصطلاح، تعاریف بسیاری در روانشناسی از نگرش شده است که در ذیل به برخی از آنها اشاره می-شود:
نگرش یا طرز تلقی عبارت از آمادگی برای واکنش ویژه نسبت به یک فرد، شیء فکر یا وضعیت است (ویسمن و همکاران، 2015). نگرش مجموعهای از اعتقادات، عواطف و نیات رفتاری نسبت به یک شیء شخص یا واقعه است. به عبارتی تمایل نسبتاً پایدار به شخصی، چیزی یا رویدادی است که در احساس و رفتار نمایان میشود (قلیپورر، 1386).
نگرش را میتوان بر حسب نظریههای یادگیری و رویکرد شناختی تعریف کرد. در هر یک از این نظریهها مفهوم نگرش به گونهای متفاوت تعریف میشود و هر یک از جنبه-های متفاوت نگرش مورد تأکید قرار میدهد. کرچ و کراچفیلد(1948) که عمدتاً دیدگاه شناختی دارد نگرش را اینگونه تعریف کردهاند: ((نگرش عبارت است از سازمان پایدار فرآیندهای انگیزشی، عاطفی، ادراکی و شناختی در ارتباط با برخی از جنبههای دنیای فرد)). ملاحظه میشود که در این تعریف به خاستگاه نگرش اشارهای نشده و در عوض تجربهی ذهنی زمان حال مورد تأکید قرار گرفته است. به عبارت دیگر هر نگرش نوعی موضعگیری قبلی برای انجام عمل مثبت یا منفی نسبت به اشخاص، اشیاء و حوادث با توجه به اهداف اجتماعی است و نقش جهتدهنده در تبدیل حالات روانی-عاطفی به حالات حرکتی ایفا میکند (رحیمی، 1394).
2-2-2-اهمیت نگرش
نگرشها با توجه به تعاریف مزبور، در زمینهسازی و شکلدهی به رفتارها، ایجاد انگیزش، ارضای نیازها و جهت-دهی به گرایشها تأثیر جدی دارند. به همین دلیل مطالعه-ی آنها بخش عمدهای از علم روانشناسی اجتماعی را به خود اختصاص داده است. بهطوری که ((هیچ مفهوم مجردی نتوانسته است همچون مفهوم نگرش موقعیت عمدهای در روانشناسی اجتماعی کسب کند)). در ادامه به برخی از کارکردهای و آثار مخرب مرتبط بر شناخت نگرشها اشاره میشود:
امکان پیشبینی رفتار: آگاهی از نگرشها بطور نسبی فرد را قادر به پیشبینی رفتارها میسازد. البته روشن است که رفتارها از عوامل متعددی ناشی شده و شرایط و موقعیتهای گوناگونی در شکلگیری و تعدد آنها مؤثر است. اما همهی این عوامل و شرایط،رفتار را در بستر همساز با نگرشها جهت میدهند. با مرور زمان و استمرار عمل برخی از تعارضات بدوی نیز، که معمولاً میان این دو واقع میشود، جای خود را به سازگاری و التیام میدهند، اگرچه از لحاظ نظری، استبعادی ندارد که در برخی افراد یا گروهها بر اساس بعضی رفتارها و تحت شرایط، اوضاع و احوال خاص فرهنگی-اجتماعی این تعارض میان رفتار و نگرششان به صورت ریشهای همواره باقی بماند. در حقیقت امکان پیشبینی درست رفتار بر اساس نگرش، به میزان همسازی میان این دو بستگی دارد.
نقش رفتار در شخصیت افراد: از جمله اموری که در توصیف و تشریح فرد دخالت نام دارد نگرشها میباشند. اهمیت نگرشها، خود ناشی از به کاربردن نظام ارزشهای فرد هستند، اگر بیشتر از نظام ارزشهای مولد خود نباشد، دستکم به اندازهی آن در شناخت فرد مؤثر است.
نقش نگرش در تشخیص پیشداوریها: نگرشها به تدریج، نوعی تجلی کلی غیر قابل فهمی در روش و سیاق زندگی اجتماعی ایجاد میکنند و با کمک ارزشها و هنجارهای گروه خودی، به ارزیابی دیگران میپردازند. از همین زمان است که بعضی از نگرشهای پیچیده و مبهم و از نظر منطقی توجیهناپذیر پدیدار میشوند و منبع تغذیه پی-داوریهای طبقاتی و گروهی میگردند (خیری، 1394).
2-2-3-مفهوم نگرشهای ناکارآمد
نگرش ناکارآمد در واقع جزئی از باورهای واسطهای ناکارآمد که در کنار افکار خودکار در نظام شناختی فرد بر رفتار او تأثیر میگذارد. این اعتقادات واسطهای ناکارآمد، با نظرات منفی پیشبین همراه است. نگرشهای ناکارآمد، نگرشها و باورهایی هستند که فرد را مستعد افسردگی و یا بطور کلی آشفتگی روانی میکند. این باورها که در اثر تجربه نسبت به خود و جهان کسب می-شوند، فرد را آماد میسازند تا موقعیتهای خاص را بیش از حد منفی و ناکارآمد تعبیر کنند(وزیری و همکاران، 2021؛ هوریچی و همکاران، 2017).

از نظر بک نگرشهای ناکارآمد معیارهایی انعطاف-ناپذیر و کمالگرایانه هستند که فرد از آن برای قضاوت دربارهی خود و دیگران استفاده میکند. نگرشهای ناکارآمد ویژگیهای شخصیتی پایداری هستند که افراد را نسبت به اختلالات هیجانی آسیبپذیر میسازند. نگرشهای ناکارآمد از طرحوارههای منفی در مورد خود، دنیا و آینده تشکیل شدهاند که به مثلث شناختی منفی اشاره دارد (میشل و همکاران، 2023؛ دوندایل، پوسان وفرناندز-بوتران، 2023).
نگرشهای ناکارآمد، عوامل آسیبپذیر شناختی هستند که پس از بهبود اختلالات هیجانی پنهان میشوند تا اینکه دوباره بهوسیله خلق منفی فعال شوند (هالورسن و همکاران، 2009). از آنجا که این نگرشها انعطافناپذیر، افراطی و مقاوم در مقابل تغییراتند، ناکارآمد یا ناباور قلمداد میشوند. در واقع نگرشهای ناکارآمد که بنیادهای آشفته کنندهی افراد را تشکیل میدهند، دو ویژگی اساسی دارند (الیس، 2009)، اولاً آنها در درون خود توقعات خشک، جزئی و قدرتمندی دارند که معمولاً در قالب کلماتی چون باید، حتماً، الزماً و ضرورتاً بیان می-شوند، ثانیاً موجب انتسابهای بسیار نامعقول و تعمیم مفرط و فاجعهآمیز میشوند. پژوهشها نشان میدهند که شانس بروز اختلالات روانی طی یکسال، در صورت افزایش نمرههای نگرش ناکارآمد بهطور معناداری افزایش مییابد (ویچ و همکاران، 2003). به این ترتیب، چون نارسایی عملکرد تفکر از مهمترین علل آشفتگیهاست. هرچه نگرشهای ناکارآمد و باورهای غیر منطقی افراد بیشتر شود، آشفتگیهای هیجانی نیز بیشتر خواهد شد (کوبی، ریف و گلومبوسکی، 2017؛ الیس، 2009).
2-2-4-الگوهای شناختی و نظریات نگرشهای ناکارآمد
1. الگوی شناختی سالکووسکیس
جامعترین الگوی شناختی را سالکووسکیس (1985) بر مبنای الگوی شناختی افسردگی و اضطراب بک پیشنهاد کرده است. طی 20 سال گذشته رویکردهای نظری متنوعی در چهارچوب درمان شناختی-رفتاری شکل گرفتهاند که بر نقش مولفههای شناختی مختلف در ایجاد و تداوم این اختلال تأکید مینمایند، در این میان مدل سالکووسکیس که بر ((حس مسئولیت در ارزیابی افکار مزاحم)) تأکید دارد، دارای نفوذ فراوانی است. فرض بر این است که اگر فرد در ارزیابی افکار مزاحمی که بصورت ناگهانی به ذهن خطور میکنند، معنایی را به آنها نسبت ندهد، پردازش دربارهی آن فکر صورت نخواهد گرفت. اما زمانی که ارزیابیها بر مبنای یک واکنش خاص مثل خطر آسیب و یا مسئولیت باشد، فرآیندهای کنترل کردن و اجبارهای بالینی در مبتلایان به اختلالات هیجانی آغاز میگردد (سالکووسکیس، 2007). بنابراین از دیدگاه سالکووسکیس افکار وسواسی مزاحم به این صورت تفسیر میگردد: 1) احتمال آسیب به خود و دیگری وجود دارد، 2) فرد در برابر چنین آسیبی در پیشگیری از آن مسئول است. درمان در این رویکرد آماج قرار دادن باورهای شناختی به ویژه باورهایی با محتوای مسئولیت است. بر اساس این الگو، افکار، تجسمات و تکانههای مزاحم معمولی، زمانی به اغتشاش میانجامند که برای فرد مهم باشند و با افکار خودکار منفی مرتبط گردند. او همچنین بر جداسازی افکار خودکار مداخلهگر تأکید داشت. بر طبق نظریه سالکووسکیس افکار مزاحم ناخواسته، اغلب خودکار، منفی و ملالتآور میباشند (سالکووسکیس، 2007).

قسمتی از متن منابع::

1.    ابراهیمی، امرالله و موسوی، غفور. (1392). تهیه و اعتباریابی نسخه 26 گویهای مقیاس نگرشهای ناکارآمد ساختار عاملی، پایایی و روایی در بیماران سرپایی روانپزشکی. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، شماره 21(5)، صص 20-28.
2.    احمدی. طلعت. (1399). تأثیر شادکامی بر سلامت روان و کیفیت زندگی میان دانشآموزان متوسطه اول ناحیه یک شهرستان سنندج. روانشناسی و علوم رفتاری ایران، شماره 23(2)، صص 95-102.
3.    اختریان، شیوا؛ سلیمی، مسعود و شاهنده، مریم. (1401). تأثیر آموزش شادکامی شناختی رفتاری بر امید زندگی و انگیزه پیشرفت دانشآموزان دختر دارای نارضایتی تصویر بدنی مقطع نهم متوسطه شهر اصفهان. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، شماره 23(4/90)، صص 194-204.
4.    امیرفخرایی، آزیتا و صالح، مریم. السادات. (1397). اثربخشی رفتار درمانی دیالتیکی بر نگرشهای ناکارآمد و تابآوری نوجوانان مبتلا به اضطراب اجتماعی. پایاننامه کارشناسی ارشد. در رشته علوم انسانی. دانشگاه آزاد اسلامی بندرعباس.
5.    اونقناز، محمد. (1384). بررسی رابطهی بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی. پایاننامه کارشناسی ارشد، در رشته علوم اجتماعی. دانشگاه تهران.
6.    ایراندوست، محمدحسین. (1400). شادی و اندوه از نگاه اسلام. انتشارات اسماعیلیان، قم، 21.
7.    بارانی، حمید؛ فولادچنگ، محبوبه و درخشان، معراج. (1398). رابطهی ذهنآگاهی و بیصداقتی تحصیلی: نقش واسطهگری امید تحصیلی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، شماره 11(2/77)، صص 50-70.
8.    بشیری، حسین؛ دهقان، فاطمه؛ سعیدی، سانا؛ محرابی، پری؛ شفیعیکهنهشهری، شیدا و عباسزاده، مریم. (1396). رابطه سبک تفکر تحریف شده با نگرشهای ناکرآمد در مبتلایان به سرطان. مجله سلامت و مراقبت، شماره 19(4)، صص 242-250.
9.    پوررحیمی مرنی، مریم؛ احدی، حسن؛ عسگری، پرویز و بختیارپور، سعید. (1394). اثربخشی آموزش شادکامی فوردایس بر راهبردهای مقابلهای، کیفیت زندگی و خوشبینی دانشجویان دختر. فصلنامهی علمی-پژوهشی زن و جامعه، شماره 6(3)، صص 25-40.
10.    تمناییفر، محمد رضا؛ سلامی محمد آبادی، فاطمه و دشتبانزاده، سمیه. (1392). بررسی بهداشت روانی با حمایت اجتماعی و شادکامی. علوم رفتاری، شماره 5(18)، صص 53-74.