مقاله و مبانی نظری تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی ,

مبانی نظری و پیشینه تحقیق بررسی مفاهیم و ابعاد تعهد سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی

در قالب word ودر 60 صفحه و قابل ویرایش

بخش اول: رفتار شهروندی سازمانی    15
2-1-1) مقدمه    15
2-1-2) ورود مفهوم رفتار شهروندي سازماني به ادبيات مديريت    16
2-1-3) تعریف رفتار شهروندی سازمانی    17
2-1-4) انواع مدل های رفتار شهروندي در سازمان      19
2-1-5)ویژگي هاي کليدي رفتار شهروندي سازماني    19
2-1-6) ابعاد رفتار شهروندي    20
2-1-6 -1) رفتارهاي کمک کننده    20
2-1-6 -2) رادمردي    21
2-1-6 -3) وفاداري سازماني    21
2-1-6 -4) اطاعت سازماني    22
2-1-6 -5) ابتکارات فردي    23
2-1-6 -6) رفتار يا فضيلت مدني    23
2-1-6 -7 )توسعه خود    24
2-1-7)کارکردهای رفتار شهروندی سازمانی       24
2-1-8)تاثیر رفتارشهروندی بر عملکرد سازمان    25
2-1- 9) رفتار شهروندي در حوزه اداره امور عمومي    27
2-1-10) عوامل ایجادکننده رفتار شهروندی در سازمان ها    29
بخش دوم:تعهد سازمانی    33
2-2-1) مقدمه    33
2-2-3) انواع تعهد    35
2-2-4) عوامل موثر بر تعهد سازمانی    43
2-2-4-1) تعهد عاطفی و عوامل موثر بر آن    50
2-2-4-2) تعهد مستمر و عوامل موثر بر آن    53
2-2-4-3) تعهد هنجاری و عوامل موثر بر آن    55
2-2-5 )مدل های معروف تعهد سازمانی    58
2-2-6)مراحل رشد وتوسعه مفهوم تعهد سازمانی    59
2-2-7 ) نتایج و پیامدهای تعهد سازمانی    60
2-2-8)تعهدسازمانی وعملکردکارکنان    63
بخش سوم:پیشینه تحقیق    65
2-3-1) تحقیقات داخلی    65
2-3-2) تحقیقات خارجی    66

منابع

بخش اول: رفتار شهروندی سازمانی
2-1-1) مقدمه:
شرایط کاملاً متحول و حاکم بر سازمان ها، افزایش رقابت و لزوم اثربخشی‌ آنها در چنین شرایطی، نیاز‌ آنها را به نسل ارزشمندی از کارکنان، بیش از پیش آشکار نموده است، نسلی که از‌ آنها به عنوان سربازان سازمانی یاد می‌شود. این کارکنان بی تردید، وجه ممیز سازمان‌های اثربخش از غیراثربخش هستند چراکه سازمان را موطن خود می‌دانند و برای تحقق اهداف آن، بی هیچ چشم داشتی افزون بر نقش رسمی خود عمل نموده و از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند. امروزه از تلاش‌های فراتر از حد انتظار، داوطلبانه، سودمند و مفید، تحت عنوان رفتارهای افزون بر نقش یا رفتار‌های شهروندی سازمانی و یاد می‌کنند. اکثر مدیران نیز خواهان کارکنانی هستندکه بیش از وظایف شرح شغل خود فعالیت می‌کنند.‌ آنها به‌دنبال کارکنانی هستند که به فراسوی انتظارات می‌روند، به میل و خواست خود به رفتارهایی دست می‌زنند که جزو وظایف رسمی شغلی شان نیست و به‌طور کلی رفتارشهروندی سازمانی بالایی دارند (رامین مهروهمکاران،1388). عوامل متفاوتی بر بروز این نوع رفتار ها تاثیر گذار هستند که تعهد سازمانی یکی از این گونه رفتار هاست که در این تحقیق بررسی می‌شود. در این بخش به ارایه ادبیات تحقیق مرتبط به رفتار شهروندی سازمانی پرداخته می‌شود.

2-1-2) ورود مفهوم رفتار شهروندي سازماني به ادبيات مديريت
واژه رفتار شهروندي سازماني اولين بار سال 1983 توسط اورگان و همکارانش بیان شد. ارگان و همکارانش بيان شد و دانشمنداني همچون چستر بارنارد، پودساکف، کتز و کان تکميل کننده اقدامات ارگان و همکارانش در اين حوزه بودند (محمودی میمندی وهرندی، 1393 ). مبناي اين موضوع به مفاهيمي از قبيل «تمايل به همکاري » مطرح شده توسط چستر بارنارد (1938) و نيز تمايز بين «عملکرد قابل اعتماد نقش» و« رفتارهاي نو آورانه و خود جوش » مطرح شده توسط کتز و کان بر مي گردد. ساير مفاهيم مربوط به عملکرد فرانقشي، که تشابه زيادي با رفتار شهروندي سازماني دارند عبارتند از رفتارهاي اجتماعي گرايانه، رفتارهاي خود جوش، و عملکرد زمينه اي. ولي در اين ميان رفتار شهروندي سازماني مقبوليت بيشتري يافته است ؛ و در دو دهه اخير و به ويژه با آغاز قرن بيست و يکم تعداد پژوهش ها در اين زمينه رشد چشمگيري يافته است. البته مقالات منتشر شده در اين مقوله قبل از سال 2000ميلادي بسيار اندک بوده است. و عمده تحقيقات اوليه در حوزه رفتار سازماني صورت مي گرفت. با اين وجود و از سال 2000 به بعد تمايل جهت تحقيقات در مورد رفتار شهروندي سازماني از حوزه رفتار سازماني فراتر رفت و حوزه هاي ديگري همچون مديريت منابع انساني، بازاريابي، مديريت بهداشت بيمارستن، روانشناسي، ارتباطات، روابط صنعتي، مديريت استراتژيک، مديريت بين الملل، اقتصاد، رهبري و غيره را نيز در بر گرفت (تقی پور،1391). هدف رفتار شهروندي سازماني کمک کردن به افراد و سازمان مي باشد. در هدف اول اين رفتارها به تسهيل روابط ميان افراد و کارکنان سازمان کمک فراواني مينمايد و افراد خود را موظف به حل کردن مسائل و مشکلات ديگر همکاران خود ميداند.در هدف دوم شهروند سازماني تمام تلاش خود را در جهت کمک به سازمان در دستيابي به اهداف خويش مي نمايد (محمودی میمندی وهرندی، 1393).
2-1-3) تعریف رفتار شهروندی سازمانی:
واژه رفتار شهروندي سازماني اولين بار به وسيله بتمن و ارگان مطرح گرديد ولي اين مفهوم از نوشتارهاي بارنارد در مورد تمايل به همکاري و مطالعات کتز وکان در مورد عملکرد و رفتارهاي خودجوش و فراتر از انتظارات نقش ناشي شده است (حسنی کاخکی وقلی پور،1386). اصطلاحاتي که در دهه‌های اخیر براي تشريح چنين رفتارهايي به کار برده شده است عبارت است از: رفتارپيش اجتماعي، رفتار فرانقشي و خود جوشي سازماني و عملکرد زمينه‌اي. هر چند هرکدام از اين مفاهيم خواستگاه متفاوتي داشته اند، ولي به طور کلي به مفهو م يکساني اشاره دارند و منظورآن دسته از فعاليت هاي مرتبط با نقش افراد در سازمان است که فراتر از انتظارات وظيفه و شرح شغل، توسط فرد انجام مي شود و هرچند که سيستم پاداش رسمي سازمان اين رفتارها را شناسايي نمي کند ولي براي عملکرد خوب سازمان مؤثر هستند. تحقيقات اوليه‌ در زمينه رفتار شهروندي سازماني بيشتر براي شناسايي مسؤوليت‌ها و يا رفتارهاي کارکنان بود اما اغلب توسط ارزيابي هاي رسمي ناديده گرفته مي‌شد. با وجود اينکه اين رفتارها در ارزيابي هاي سنتي عملکرد شغلي به طور ناقص اندازه گيري مي‌شدند و يا حتي گاهي اوقات مورد غفلت قرار مي‌گرفتند، اما در بهبود اثربخشي سازماني مؤثر بودند. ارگان معتقد است رفتار شهروندي سازماني، رفتاري فردي و داوطلبانه است که مستقيماً به وسيله سيستم هاي رسمي پاداش در سازمان طراحي نشده است، اما با اين وجود باعث ارتقاي اثر بخشي و کارايي عملکرد سازمان مي شود (ppelbaum, 2004). به عنوان مثال يک کارگر ممکن است نيازي به اضافه کاري و تا دير وقت در محل کار ماندن نداشته باشد، اما با وجود اين براي بهبود امور جاري و تسهيل شدن جريان کاري سازمان، بيشتر از ساعت کاري رسمي خود در سازمان مي‌ماند و به ديگران کمک مي‌کند (Cropanzano, 2001). اين رفتار ها فراتر از شرح شغل افراد مي باشند و به صورت داوطلبانه و اختياري توسط افراد جهت بهبود فعاليت ها و کسب اهداف سازماني انجام مي شوند.تعريف مطروحه بیانگر این است که، رفتار شهروندي سازماني بايد در درجه اول داوطلبانه باشد يعني نه يک وظيفه از پيش تعيين شده و نه بخشي از وظايف رسمي فرد است. همچنين مذیت‌های رفتار شهروندي سازماني، جنبه سازماني دارد يعني اين مزیت‌ها به نفع سازمان هستند و رفتار شهروندي سازماني ماهيتي چندوجهي دارد؛ يعني به صورت هاي مختلفي ممکن است خود را نشان دهد. با اين تعاريف، از انسان به عنوان شهروند سازماني انتظار مي‌رود بيش از الزامات نقش خود و فراتر از وظايف رسمي، در خدمت اهداف سازمان فعاليت کند. به عبارت ديگر ساختار رفتار شهروندي سازماني به دنبال شناسايي، اداره و ارزيابي رفتارهاي فرانقش کارکناني است که در سازمان فعاليت مي‌کنند و در اثر اين رفتارهاي آنان اثربخشي سازماني بهبود مي‌يابد (دانایی فردوابراهیمی،1387). به صورت خلاصه می‌توان گفت که رفتار شهروندي سازماني رفتاري فردي، آگاهانه و با بصيرت است که اگرچه مستقيماً و به صراحت با شيوة پاداش رسمي سازمان بازشناخته نمي شود، اما در حالت کلي کارکردهاي سازمان را ارتقا مي دهد (وحدانی اسدی و همکاران، 1393).

2-1-4) انواع مدل های رفتار شهروندي در سازمان
گراهام معتقد است رفتار شهروندي به سه نوع مختلف خود را نشان مي دهند که شامل اطاعت سازماني، وفاداري سازماني و مشارکت سازماني مي شود که در ادامه هر يک به اختصار توضيح داده مي شود (Bienstock, 2003).
1.اطاعت سازماني : اين واژه توصيف کننده رفتارهايي است که ضرورت و مطلوبيتشان شناسايي و در ساختار معقولي از نظم و مقررات پذيرفته شده‌اند. شاخص هاي اطاعت سازماني رفتارهايي نظير احترام به قوانين سازماني، انجام وظايف به طور کامل و انجام دادن مسؤوليت ها با توجه به منابع سازماني است.
2. وفاداري سازماني : اين وفاداري به سازمان، از وفاداري به خود ساير افراد و بخش هاي سازماني متفاوت است؛ و بيان کننده ميزان فداکاري کارکنان در راه منافع سازماني و حمايت و دفاع از سازمان است.    
3. مشارکت سازماني : اين واژه با مشارکت فعال کارکنان در اداره امور سازمان معنی پیدا می‌کند به حضوردرجلسات، به اشتراک گذاشتن عقايد خود با ديگران و آگاهي به مسائل جاري سازمان.