مقاله و مبانی نظری سلامت معنوی ,

مقاله و مبانی نظری سلامت معنوی

در قالب word و 17 صفحه و قابل ویرایش و دارای منابع سال 1402 و 2023

فهرست مطالب

مفهوم سلامت
معنویت
سلامت معنوی
دشواري هاي تعريف سلامت معنوي
مؤلفه های سلامت معنوي
مؤلفه های سلامت معنوی از منظر آموزه های وحیانی
1. شاخص هاي شناختي
2. رفتارهاي خدامحورانه
3. احساسات و حالات معنوي
4. شاخص هاي پيامدي معنويت
ديدگاه هاي کلي معنويت
تأثير علل و عوامل معنوى بر سلامت
منابع

مفهوم سلامت
سلامت مصدر است به معني سالم بودن. لذا به ادراک، رفتار و پديده اي سالم مي گويند که کار خود را متناسب با آنچه براي او ايجاد شده است به خوبي انجام دهد. واژه سلامت و يا سالم بودن به هر چيزي اطلاق مي شود که آن چيز به خوبي در مدار صحيح قرار گرفته باشد و کار ويژه خود را به خوبي انجام دهد. لذا جسمي سالم است که مجموعه اعضاء و جوارح آن به خوبي کار کنند و تمامي اموري چون جذب و دفع را بدون مشکل انجام دهند و عقلي سالم است که در انديشيدن مشکلي نداشته باشد و روحي سالم است که انسان را در اهداف متعالي انساني به خوبي هدايت کند و انساني سالم است که همه ابعاد جسمي، روحي و ذهني آن در مسير تعالي انسان و نشاط و رفاه او قرار گيرد و به تعبير ديگر بتواند رفاه و نشاط او را تأمين کند(قادری، 1397).
سازمان جهاني بهداشت در تعريف سلامت مي گويد: «سلامت عبارت است از تأمين رفاه کامل جسمي و رواني و اجتماعي نه فقط نبودن بيماري و نقص عضو». به اين ترتيب کسي را که بيماري جسمي نداشته باشد، نمي توان فرد سالمي دانست، بلکه شخص سالم کسي است که از سلامت روح نيز برخوردار بوده از نظر اجتماعي در آسايش باشد. زيرا پژوهش هاي علمي نشان داده که ممکن است ريشه و علت بسياري از ناتواني هاي جسمي، نابساماني هاي فکري و عاطفي باشد مثلاً امروزه معتقدند که دلهره ها و ناراحتي هاي فکري مي تواند عامل مهمي در ايجاد زخم هاي معده باشد و چون دلهره و بسياري از احساسات عاطفي انسان در اثر زندگي با مردم و به علت فرهنگ جامعه به وجود مي آيد سلامت جسم تا حد زيادي با سلامت فکر و شرايط فرهنگي و اجتماعي که فرد در آن زندگي ميکند مربوط مي شود بهداشت عمومي را تشکيل مي دهد و شامل همه دانش ها و روش هايي است که ميتواند به حفظ سلامت فرد و جامعه کمک کند (سازمان بهداشت جهانی، 2019).
معنویت
گفته مي شودکلمه مذهب از ريشه، لاتين(Religare) به معناي به هم پيوستن است. يک مذهب، تجربيات معنوي جمعي يک گروه از مردم را در داخل سيستمي از باورها و اعمال  سازماندهي مي کند. مذهبي بودن به درجه شرکت در يا ميزان پذيرش باورها و اعمال يک مذهب سازمان يافته، اطلاق مي شود. معنويت از ريشه لاتين(Spiritualitas) به معناي تنفس است و مفهومي وسيعتر از مذهب دارد و به طور اوليه يک روند پويا، شخصي و تجربي است. برخي معتقدند ابعاد معنويت شامل تلاش براي معنا و هدف تفوق و برتري (مثلاً، احساس اين که انسان بودن فراتر از وجود مادي ساده است)، اتصال (مثلاً اتصال به ديگران، طبيعت يا الوهيت) و ارزشها (مانند عشق، دلسوزي و عدالت) مي باشد اين در حالي است که «معنا و هدف در زندگي، خودآگاهي، اتصال به خود، ديگران و يک واقعيت برتر» از اجزاء سلامت معنوي نيز شمرده شده اند اگر چه برخي افراد که خود را معنوي ميدانند، بر يک مذهب رسمي صحه نميگذارند، مذهبي بودن و معنويت، مفاهيمي هستند که همپوشاني دارند. به صورت تجربي، هر دو جستجوي معنا و هدف، تفوق، اتصال و ارزش ها را ممکن است شامل باشند. در اين نگاه، مذهبي بودن شبيه معنويت است. مذهب و معنويت از مهمترين عوامل فرهنگي هستند که به ارزشهاي انساني، رفتارها، تجربيات و ساختار معنا مي دهند(د دیگو کوردرو، لوپز تاریدا، لینرو نارواز و گالان گونزالس سرنا، 2023).
  برخي معتقدند معنويت فراتر از مذهب و شامل مفاهيم ديگري همچون سلامت معنوي، آرامش و راحتي ناشي از ايمان و تطابق معنوي، تجربيات و تظاهرات روح فرد در يک روند بي همتا و ديناميک که منعکس کننده ايمان به خدا يا يک قدرت بي نهايت است، اتصال (به يک فرد، ديگران، طبيعت يا خدا) و يکپارچگي همه ابعاد انساني مي باشد. بعضي براي معنويت دو بعد عمودي و افقي ذکر ميکنند. بعد عمودي منعکس کننده ارتباط با خدا يا يک قدرت بي نهايت است. بعد افقي هم منعکس کننده اتصال ما به ديگران و طبيعت و هم اتصال دروني ما است، که عبارت است از توانايي ما براي يکپارچه کردن ابعاد مختلف وجودمان و توانايي ما براي انتخاب هاي مختلف. بحث هاي موجود در مورد معنويت، منجر به اين شده است که معنويت امري ذهني، مبهم و قطبي شود. در يک انتهاي طيف، به معنويت مترادف با مذهب نگريسته شده است در حاليکه در انتهاي ديگر طيف براي تمام افراد فاقد ايمان يا اعتقاد به خدا نيز، به کار ميرود (هیلدبراند، رایمر-کیرکهام و کوین ،2023).
  برخي معتقدند معنويت يک تجربه شخصي است که از فردي به فرد ديگر شکل آن متفاوت است. در اين ديدگاه، زمينه هاي مشترک که در تمام تظاهرات معنوي گسترده اند، عبارتند از: احساسات دوست داشتن و دوست داشته شدن، کمک کردن به ديگران، لذت را تجربه کردن، يک هدف اساسي در زندگي داشتن، تجربه کمال و آرامش در زندگي(روزتامعروف، کاووسی و سوری، 2023).
سلامت معنوی
سلامت معنوي اصطلاحي است که در دانش جديد پزشکي در بازه زماني سال 1979 ميلادي توسط بهداشت جهاني به عنوان رکن چهارم سلامت مطرح گرديد و در معاهده کپنهاک براي توسعه اجتماعي مورد توافق دولت هاي اروپايي قرار گرفت (مامبی، 2023).
هرچند از طرح موضوع سلامت معنوي بيش از پنج دهه مي گذرد ولي همچنان ابعاد اين رکن بسيار با اهميت ناشناخته باقي مانده است؛ به همين دليل هرکس با توجه به پارادايم حاکم و مبتني بر جهان بيني خود سعي کرده است تعريفي ارائه دهد و مؤلفه هاي آن را بيان کند ولي تاکنون اتفاق نظري پديد نيامده است؛ شايد بتوان گفت دليل اصلي عدم توافق مربوط به وجود ديدگاه هاي متنوعي باشد که وجود دارد (قادری، 1397).
    سلامت معنوي در نگرش ديني با سلامت معنوي در نگرش غيرديني متفاوت است چون نگاه ديني مبتني است بر جهان بيني توحيدي و الهي و در اين دستگاه نوع نگاه به بلوک هاي سازنده سلامت معنوي متفاوت است ولي در نگاه مادي و اومانيستي مبتني است بر جهان بيني غيرتوحيدي و بعضاً غيرالهي به همين دليل سلامت معنوي معنا و رويکرد متفاوتي پيدا مي کند(فشکی و دالوند، 1402).