مقاله و مبانی نظری نظام‌های مالیاتی ,

مقاله و مبانی نظری نظام‌های مالیاتی

در قالب word و در 70 صفحه و قابل ویرایش

فهرست مطالب
1-1    مقدمه
1-2    بخش اول: مبانی نظری تحقیق
1-2-1    مالیات
1-2-2     انواع نظام‌های مالیاتی
1-2-3     مالیات و اقتصاد ایران
1-2-3-1     نسبت مالیات به هزینه‌های جاری دولت:
1-2-3-2    نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی:
1-2-4    جایگاه مصرف در اقتصاد
1-2-5    آشنایی با درآمدهای عمومی دولت
1-2-5-1    درآمدهای غیر مالیاتی
1-2-5-2    درآمدهای مالیاتی
1-2-6    عملکرد و مقایسه ارقام مربوط به درآمدهای دولت و سهم مالیات از آن در ایران
1-2-7    اهمیت مالیات
1-2-8    تعاریف و تقسیم بندی‌های مالیاتی
1-2-8-1    تعریف و مفهوم مالیات
1-2-8-2    انواع مالیات
1-2-8-2-1    مالیات‌های مستقیم
1-2-8-2-2    مالیات‌های غیر مستقیم
1-2-9    تاریخچه مالیات بندی در ایران:
1-2-9-1    مالیات در عهد مادها
1-2-9-2    مالیات در عهد هخامنشیان
1-2-9-3    مالیات در دوره سلوکیان
1-2-9-4    مالیات در دوره پارتیان
1-2-9-5    مالیات در ایران بعد از اسلام
1-2-10    تحولات قوانین مالیاتی طی سال‌های 1366-1357
1-2-11    تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده در ایران
1-2-12    تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده در جهان
1-2-13     ارزش افزوده:
1-2-14    تعریف و مفهوم مالیات بر ارزش افزوده
1-2-14-1    تعریف نظری مالیات بر ارزش افزوده:
1-2-14-2    تعریف عملیاتی مالیات بر ارزش افزوده:
1-2-15    جایگاه مالیات بر ارزش افزوده (VAT):
1-2-16    انواع مالیات بر ارزش افزوده
1-2-16-1    مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولید (VATP)
1-2-16-2    مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمدی (VATI)
1-2-16-3    مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرف (VATC)
1-2-17    مقایسه سه نوع مالیات بر ارزش افزوده
1-2-18    اصل مبدأ و مقصد در نظام مالیات بر ارزش افزوده:
1-2-19    روش‌های محاسبه مالیات بر ارزش افزوده:
1-2-19-1    روش بستانکاری فاکتور
1-2-19-2    روش تفریق
1-2-19-3    روش مجموع
1-2-20    نحوه محاسبه عملیاتی مالیات بر ارزش افزوده در ایران
1-2-21    پایه مالیاتی مالیات بر ارزش افزوده
1-2-22    تحلیل نرخ در مالیات بر ارزش افزوده
1-2-22-1    نرخ اصلی اجرای مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای جهان
1-2-22-2    انواع نرخ‌های مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای جهان
1-2-23    نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران
1-2-24    ویژگی‌های قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران
1-2-24-1    مزایای اجرای مالیات بر ارزش افزوده
1-2-24-2    معایب اجرای مالیات بر ارزش افزوده
1-مشکلات فرار مالیاتی در زمینه‌های خاص (ساختمان، خدمات پزشکی و ...)
2- هزینه‌های زیاد اجرایی
3- بروز مالیات بر ارزش افزوده منفی
4-  احتمال انحرافات سرمایه گذاری
5- عدم فشار بر بعضی پایه‌های مالیاتی:
6-آثار تورمی:
7- آثار تنازلی:
1-2-24-3    اطلاع رسانی و فرهنگ‌سازی
1-2-25    معافیت‌های مالیات بر ارزش افزوده
1-2-26    معافیت‌ها در ایران:
1-2-27    جرائم قانونی نظام مالیات بر ارزش افزوده
نوع تخلف جریمه متعلقه
1-2-28    مباحث اجرایی مالیات بر ارزش افزوده در زنجیره نهایی
1-2-29    زنجیره نهایی توزیع
1-2-30    نحوه اعمال مالیات بر ارزش افزوده در مراحل مختلف زنجیره اجرا
1-2-31    ساختار کنونی نظام مالیات بر ارزش افزوده
1-2-31-1    ایران فاقد نظام جامع اطلاعاتی از وضعیت مالیاتی مردم است.
1-2-31-2    نظام بروکراسی پیچیده ای در نظام مالیاتی ایران وجود دارد
1-2-31-3    بی نیازی دولت به مالیات از دیگر دلایل گریز مالیاتی مردم است
1-2-31-4    وجود دوگانگی بین نظام مالیاتی و وجوهات شرعی در گریز مالیاتی مؤثر است
1-2-31-5    عدم در نظر گرفتن مالیات برای مالیات گریزان
1-2-31-6    حذف مطلق استثنائات در پرداخت مالیات
1-3    مروری بر تحقیقات انجام گرفته
1-3-1    تحقیقات انجام گرفته در داخل ایران
1-3-2     تحقیقات انجام گرفته در خارج از ایران
1-4    خلاصه و نتیجه‌گیری فصل دوم
منابع

1-2-3     مالیات و اقتصاد ایران
همان طوری که بیان گردید مالیات در اکثر کشورها به ویژه کشورهای توسعه‌یافته به عنوان عمده‌ترین منبع مالی دولت در بخش درآمدی بودجه بوده و بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های عمومی را پوشش می‌دهد به گونه‌ای که در برخی از کشورها 90 تا 95 درصد از هزینه‌های عمومی دولت از طریق درآمدهای مالیاتی تأمین می‌گردد. در اقتصاد کشور ما به دلیل شفاف نبودن درآمدها و عدم توانایی سیستم مالیاتی در شناسایی صحیح میزان درآمد مردم، میزان مالیات تشخیصی ناچیز بوده کما این که بخش قابل‌توجهی از همین مالیات تشخیصی نیز به مرحله وصول نمی‌رسد و اگر هم وصول گردد اصل فایده در آن رعایت نمی‌گردد یعنی هزینه وصول نسبت به مالیات وصولی بیشتر است. در رابطه با نقش مالیات در اقتصاد ایران فقط به دو شاخص زیر پرداخته می‌شود:
1-2-3-1     نسبت مالیات به هزینه‌های جاری دولت:
تأمین بودجه جاری دولت از طریق مالیات از اهداف اکثر قریب به اتفاق دولت‌ها است که برخی از دول در این رابطه موفق و برخی هم مانند کشور ما ناموفق عمل نموده‌اند که عوامل زیادی از قبیل اتکا به درآمدهای نفتی، افزایش و عدم کنترل مخارج عمومی، فرار مالیاتی و غیره در آن نقش به سزایی خواهد داشت.
1-2-3-2    نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی:
این نسبت نیز با نوسانات میزان درآمدهای مالیاتی تغییر خواهد نمود که طبیعتاً عوامل مؤثر در وصول مالیات از جمله فرار مالیاتی (موضوع این گزارش) در آن نقش خواهد داشت (زهی و محمد خانلی، 1389).
1-2-4    جایگاه مصرف در اقتصاد
مصرف و تهیه کالا و مایحتاج همواره از دغدغه‌های انسان در طول تاریخ بوده است. به ویژه در قرن حاضر که این موضوع به یکی از نتایج توسعه درون‌زای اقتصادی تبدیل شده و تبلیغات رسانه‌ای هم کمک زیادی به گسترش دامنه آن در بین مردم کرده است. ایجاد زندگی مصرفی بین شهرنشینان و روستاییان به خصوص مصرف کاذب که بر اثر پیشرفت‌های اقتصادی و فناوری حاصل است باعث نابودی امتیازات و جنبه‌های مفید و مثبت اجتماعی فرهنگی زندگی و حتی زیست‌محیطی در جوامع سنتی شده و همچنین تبعات و تنش‌های روزافزون روحی روانی را که حاصل افزودن و تحمیل بار گران اقتصادی هزینه‌های خانوار بر اثر ایجاد مصارف بی‌رویه و غیرواقعی به وجود آمده بر مصرف‌کنندگان تحمیل کرده است. (سایت جام جم، 1391). هر چه مصرف بیشتر شود متضمن نوعی خوشبختی و تفاخر تلقی می‌شود. درحالی‌که در جوامع سنتی و مبتنی بر فرهنگها و باورهای غنی، اغلب افراد شادی و رضایت را در فعالیت‌های اجتماعی و در خدمت به اجتماع می‌یافتند؛ تبلیغات سرسامآور که حاصل آن مصرف هرچه بیشتر است، نشان می‌دهد که در زندگی مصرفی بیشتر سود و رضایت صاحبان کلان سرمایه مطرح است و نه بهره‌مندی مصرف کنندگان و تأمین نیازهای واقعی آنان از طرفی تفریح و سرگرمی یکی دیگر از ابعاد خرید و مصرف گوناگون و انبوه است، جاذبه‌های بازار که مملو از کالاهای متنوع و جدید است به طور مداوم نیازهای مصرفی جدید و اغلب کاذبی را به وجود می‌آورد. پیروی از الگوهای مصرف جوامع غربی باعث فردگرایی و جستجو و تلاش برای فخرفروشی و ایجاد فرهنگ مصرفی و مادی شده است. دغدغه انتخاب بهترین کالا در بین انبوه کالاها و مارک‌ها و علائم معروف و فریبنده تجاری، همواره مصرف‌کنندگان تنوعطلب را در برابر این سؤال قرار می‌دهد که آیا بهترین کالا را خریده‌اند و اگر جواب خیر باشد، دنبال چه نوع کالایی با چه مشخصات و قیمتی بروند. در این صورت مصرف و خرید کالا دیگر جنبه واقعی خود را از دست داده و برای افراد اهمیتی اجتماعی و فرهنگی پیدا می‌کند. بعلاوه خریدهای زاید و غیر ضروری همواره سهم عمده‌ای از درآمد خانوار را می‌بلعد و نهتنها رضایت مصرف‌کنندگان را در پی ندارد، بلکه گاه ارزش‌های اجتماعی و اخلاقی مصرف‌کنندگان را نیز زیر سؤال می‌برد (سایت جام جم، 1390). در نقطه مقابل، دولت ماهانه حدود 3/3 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت می‌کند یعنی در سال 1391 دولت حدود 42 هزار میلیارد تومان (تقریباً یک و نیم برابر کل درآمد مالیاتی سال 1391) وجه نقد به حساب شهروندان واریز کرده که منجر به افزایش سطح مصرف در جامعه شده است. طبیعی است با افزایش مصرف، میزان مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر کالا و خدمات نیز افزایش خواهد یافت. این موضوع نشان می‌دهد که متأسفانه نگاه دولت به بحث مالیات صرفاً نگاه درآمدی بوده و به تأثیر سیاست‌های مالیاتی در وضعیت اقتصادی کشور توجهی ندارد (سایت حوزه، ش 9).
1-2-5    آشنایی با درآمدهای عمومی دولت
دولت‌ها برای انجام مأموریت‌ها و مسوولیت‌های اقتصادی و غیراقتصادی خود به منابع مالی نیازمند هستند. این منابع مالی از محل درآمدهای مالیاتی و همچنین درآمدهای غیر مالیاتی تأمین می‌شود از جمله وظایف دولت، ارائه خدمات عمومی از قبیل؛ امنیت، بهداشت و درمان، آموزش و ...، تخصیص منابع بین بخش‌های مختلف کشور، توزیع درآمد و ثروت بین گروه‌های مختلف جامعه و دست یابی به اهدافی مانند تثبیت قیمت‌ها، اشتغال کامل و رشد اقتصادی است.
دولت برای انجام وظایف و مسئولیت‌های خود به هزینه و برای تأمین این هزینه‌ها، به منابع مختلف مالی نیازمند است. اصولاً درآمدهای دولت به دو گروه کلی تقسیم بندی می‌شود:
1-2-5-1    درآمدهای غیر مالیاتی
درآمدهای غیر مالیاتی وجوهی هستند که دولت معمولاً از طریق فعالیت‌های اقتصادی خود به دست می‌آورد. ویژگی اصلی این منابع درآمدی، نامنظم و نامطمئن بودن آن‌هاست. این درآمدها یا به شکل درآمدهای ناشی از سرمایه گذاری‌های مختلف است، یا دریافت کارمزد است که دولت از خدمات گوناگون خود دریافت می‌کند. بنابراین هر چقدر سهم این نوع از درآمدها در کل درآمدهای دولت بیشتر باشد، ممکن است آثار بیشتری در قالب کسری‌های مداوم بودجه و عوارض بعدی آن در اقتصاد بروز کند. در مقابل، بالا بودن سهم درآمدهای مالیاتی در کل درآمدهای دولت به عنوان منابع درآمدی باثبات، می‌تواند از بروز چنین عوارض نامطلوبی جلوگیری کند.
به همین منظور در کشور ما در برنامه چهارم و پنجم توسعه، به منظور برقراری انضباط مالی و بودجه‌ای، دولت مکلف شده است طی سال‌های برنامه، سهم اعتبارات هزینه‌ای تأمین شده از محل درآمدهای غیر نفتی دولت را به گونه‌ای افزایش دهد که تا پایان برنامه، اعتبارات هزینه‌ای دولت به طور کامل از طریق درآمدهای مالیاتی و سایر درآمدهای غیر نفتی تأمین شود. برخی از این نوع درآمدها عبارت‌اند از:
•    سود ناشی از انحصارات دولت مانند، نفت، راه آهن، برق، تلفن و غیره
•    کارمزد برای خدمات گوناگون، مانند عوارض‌ها، که توسط سازمان‌های دولتی اخذ می‌گردد
•    درآمدها ناشی از املاک عمومی، فروش یا اجاره؛
•    وام و استقراض از مردم یا مقامات پولی (انتشار پول).
در ایران عمده‌ترین درآمد غیر مالیاتی مربوط به فروش نفت و گاز است. وجود این درآمد سهل‌الوصول دو تأثیر عمیق بر ساختار مالیاتی کشور داشته است:
نخست، وجود درآمدهای حاصل از فروش و گاز سبب شده تا به دیگر درآمدهای دولت کمتر توجه شود. در این خصوص بررسی برنامه‌های توسعه اقتصادی نشان می‌دهد که همواره درآمدهای حاصل از فروش نفت و گاز به عنوان مهم‌ترین منبع تأمین مالی طرح‌ها، مد نظر مسوولان بوده است. حتی در دوره‌هایی که قیمت نفت به طور قابل توجهی کاهش یافته است، دولت کمتر به درآمدهای مالیاتی توجه داشته و منابع مورد نیاز خود را از طریق استقراض از بانک مرکزی تأمین کند.
دوم، اتکا بیش از حد به درآمدهای نفتی و وجود نوسانات بهای نفت در بازارهای جهانی، بی ثباتی کل درآمدهای دولت را در پی داشته است. وابستگی کشور به درآمدهای حاصل از فروش نفت و گاز تا حدی
است که درآمدهای مالیاتی نیز به طور غیر مستقیم متأثر از جریان درآمدهای ارزی حاصل از فروش نقت گردد. زیرا، افزایش درآمدهای ارزی، واردات را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر افزایش واردات موجبات افزایش مالیات بر واردات و درآمدهای مالیاتی غیر مستقیم را فراهم می‌آورد.