مقاله و مبانی نظری اخلاق حرفه ای ,

ادبیات نظری و پیشینه پژوهشی ابعاد اخلاق حرفه ای (فصل دوم)

در قالب WORD ودر 41 صفحه وقابل ویرایش

فهرست مطالب

2- 1) مقدمه    50
2- 2- 2 ) تعاریف اخلاق حرفه‌ای. 50
2- 2- 3) تاریخچه اخلاق حرفه‌ای    52
2- 2- 4) اخلاق حرفه‌ای در دانشگاه. 53   
2- 2- 5) اعضای هیأت علمی و اخلاق حرفه‌ای    54
2- 2- 6) ابعاد اخلاق حرفه‌ای در دانشگاه. 55
2- 2- 6- 1) مسئولیت علمی    55
2- 2- 6- 2) باور به خودکارایی. 62
2- 2- 6- 3) حس تعلق به اجتماع علمی. 63
2- 2- 7) عوامل مؤثر بر اخلاق حرفه‌ای اساتید دانشگاه    65
2- 2- 7- 1) فرهنگ رشته‌ها    65
2- 2- 7- 2) فرهنگ نهادی. 66
2- 2- 7- 3) فرهنگ نظام ملی. 66
2- 2- 8) استراتژی درونی کردن اخلاق حرفه‌ای دانشگاهی. 67
2- 3) بخش سوم - پیشینه تحقیق
2- 3- 1) مطالعات داخلی. 72
2- 3- 2) مطالعات خارجی    77

منابع

مقدمه:
اخلاق حرفه‌ای در دانشگاه، دربرگيرنده مجموعه اي از احکام ارزشي، تکاليف رفتار، سلوک و دستورهايي براي اجراي آنها در محیط دانشگاه است (فراستخواه، 1385). رابرت ک. مرتون جامعه شناس معاصر آمریکایی با طرح مفهوم (عرف علمی) و (الزامات نهادی) برای اولین بار در سال 1942 درصدد برآمد تا تصویر مشخصی از رفتار اخلاقی دانشگاهیان در دانشگاه نشان دهد. به زعم وی نهاد علم واجد مجموعه مشخصی ازهنجارها و ارزش هاست که بنا به هدف اصلی علم یعنی توسعه دانش، تائید گردیده، مشروعیت یافته و از طریق نظام پاداش و مجازات، تقویت یا تضعیف می‌شود. چنین هنجارها و ارزش هایی از طریق اجتماعی شدن (جامعه پذیری) توسط گروه های آموزشی منتقل و مجموعاً ابعاد اخلاق حرفه‌ای را شکل می‌دهند (محسنی، 1372). به نظر مرتون اخلاقیات علم کل یا ترکیب موزونی از ارزش ها و هنجارهای احساسی و عاطفی است که تعهد والتزامی برای دانشمند ایجاد می‌کند. هنجارها به شکل اوامر، منع ها، دستورها، ترجیحات و اجازه ها تجلی می‌یابند و بر مبنای ارزش های نهادی مشروعیت پیدا می‌کنند .(Merton, 1973) هنجارها به منزله قانون نیستند و لذا ضمانت اجرایی ندارند. شیلینک هر جامعه یا انجمن علمی را عامل وضع و ضامن اجرای هنجارها و اخلاقیات می‌داند به نظر او هر اجتماع علمی آرمان ها و شیوه خاص زندگی و معیار و خلقیات، قراردادها، نشانه‌ها و نهادها و اخلاق حرفه ای خود را دارد. نهادها و سازمان ها نیز انتشارات مخصوص به خود مانند: ایمان و اعتقاد، سنت و بدعت خود و شیوه‌های موثری برای مقابله با بدعت را دارد (باربور، 1362).
2-2-2) تعاریف اخلاق حرفه ای:
اصطلاحاتي چون work ethics يا professional ethics معادل اخلاق کاري يا اخلاق حرفه اي در زبان فارسي است. اخلاق حرفه اي به منزله شاخه اي از دانش اخلاق، به بررسي تکاليف اخلاقي در يک حرفه و مسائل اخلاقي آن می‌پردازد و در تعريف حرفه، آن را فعاليت معيني می‌دانند که موجب هدايت فرد به موقعيت تعيين شده همراه با اخلاق خاص است (قراملکی،1380). اخلاق کار، متعهد شدن انرژي ذهني و رواني و فيزيکي فرد يا گروه به ايده جمعي، در جهت اخذ قوا و استعداد دروني گروه و فرد براي توسعه به هر نحو است (Cadozier, 2004). در دیدگاهی دیگر اخلاق حرفه اي يکي از شعبه هاي جديد اخلاق است که می‌کوشد به مسائل اخلاقي حرفه هاي گوناگون پاسخ داده و براي آن اصولي خاصی متصور شودHartog & Winstanley, 2001 ) ). بر این اساس اخلاق حرفه اي قادر خواهد بود به مسائل و پرسش هاي اخلاقي و اصول و ارزش هاي اخلاقي يک نظام حرفه اي بپردازد و ناظر بر اخلاق در محيط حرفه اي باشد. اخلاق حرفه اي را همچنین می‌توان مجموعه قواعدي تلقی نمود که بايد افراد داوطلبانه و بر اساس نداي وجدان و فطرت خويش در انجام کار حرفه اي رعايت کنند؛ بدون آن که الزام خارجي داشته باشند يا در صورت تخلف، به مجازات هاي قانوني دچار شوند. در بعد فردی، اخلاق فردي ناظر بر مسئوليت پذيري فرد در برابر رفتار فردي و رفتار حرفه اي است (Moberg & Seabright, 1994). بطور خلاصه اخلاق حرفه اي به مجموعه رفتاري متداول در ميان اهل يک حرفه؛ مديريت رفتار و کردار آدمي حین انجام وظایف حرفه اي؛ و مجموعه اي از قوانين که از ماهيت حرفه و شغل استنباط می‌گردد اطلاق می‌گردد (حسینیان، 1382).
نظريه حرفه‌اي شدن و حرفه‌اي‌گرايي به عنوان زير مجموعه‌اي از نظريه اجتماعي از منظري ديگر لزوم ارتباط بين افراد و نهادها با يکديگر را برجسته مي‌سازد. حرفه‌اي شدن به معني بروز توانمندي در حل مسائل حرفه‌اي از طريق دانش عميق و تجربه است و حرفه‌اي گرايي ضمن عطف توجه به حرفه‌اي‌ها و لزوم مهارت فني، مهارت اجتماعي و تقليد بر ارزش ها و نکات اخلاقي از سوي آنها، به فرآيندي اطلاق مي‌شود که از يک سو، از طريق ايجاد ارتباط موثر بين شاغلين يک حرفه با جامعه، اخلاق کاري مرتبط با آن حرفه را در بين اعضاء تحکيم مي‌بخشد و از سوي ديگر با تاکيد بر عملکرد مثبت مورد انتظار، موجب ارتقا و منزلت اجتماعی آن حرفه در جامعه می‌گردد. حرفه‌اي شدن مستلزم داشتن دانش عميق، بصيرت، تعهد، مسئووليت‌پذيري و پاسخ‌گويي فردي به ويژه در تعاملات اجتماعي است و بيش از تاکيد بر بهره هوشي متکي بر هوش عاطفي است؛ زيرا حرفه‌اي‌ها مي‌بايست در برقراري ارتباط با ديگران و تاثيرگذاري بر روي آنها از مهارت بالايي برخوردار باشند.
پر واضح است که تحصيل اين ويژگي ها به سادگي ميسر نيست و مستلزم تعليم و تربيت به ويژه يادگيري مستمر است. بر اين اساس بين حرفه و شغل تفاوت وجود دارد هر شغلي يک حرفه نيست ولي هر حرفه يک شغل است. به همين دليل است که از دارندگان مشاغل حرفه‌اي انتظار بيشتري در داشتن عملکرد با کيفيت بالا در مقايسه با ساير شاغلين وجود دارد که در صورت برآورده نشدن آن، جايگاه و منزلت آن حرفه مخدوش مي‌شود و ترميم آن به سادگي صورت نمي‌پذيرد (Berman, 1997 ).
تعهد به اخلاق حرفه‌اي از جمله جنبه‌هاي اساسي در موسسات علمي به ويژه دانشگاه ها محسوب مي‌شود. برخي از دلايل ارتباط سازمان ها و موسسات از جمله موسسات توليدي - تجاري با محيط‌هاي علمي با توجه به اين بعد از اخلاق حرفه‌اي است. هدف آنها از برقراري ارتباط ضمن يادگيري، کسب منزلت اجتماعي براي آن موسسه و ايجاد نوعي شهرت است که با اتکاء به حرفه‌اي‌ها حاصل مي‌گردد. چنين رويکردي به دانشگاه ها و چنين انتظاري به ويژه از اساتيد، حرفه‌اي عمل کردن آنها را با محيط بيش از پيش مورد تاکيد قرار مي‌دهد.

2-2-3) تاریخچه اخلاق حرفه ای
آموزه هاي اخلاقي ريشه در 1500 سال پيش از ميلاد دارند. به طوري که در تاريخ آمده است ده فرمان مشهور موسي، ميراث يک قبيله سامي است که به ازاي هر ده انگشت دست، صادر شده تا به آساني امکان يادآوري آنها وجود داشته باشد. اين گونه فرمان هاي پنج گانه يا دهگانه در ميان تمدن هاي قبل از دوران کتابت و آموزش انسان رايج بوده است. در زمان داريوش پادشاه هخامنشي 486) تا 521 پيش از ميلاد) کودکان از پوشش خدمات و حمايت اجتماعي بهره مند می‌شدند. دستمزد کارگران براساس مهارت و سن طبقه بندي می‌شدند. مادران از مرخصي و حقوق زايمان و نيز حق اولاد استفاده می‌کردند. حقوق زن و مرد برابر بود و زنان می‌توانستند کار نيمه وقت انتخاب کنند تا از عهده وظايفي که در خانه داشتند برآيند (فرهود، 1386). آن چه در تاريخ شناخته شده و مدون فرهنگ انساني نشان می‌دهد، زرتشت نخستين کسي است که در برترين پايه به ارزش هاي والاي اخلاقي انديشيده و با زباني آسماني درباره آن‌ها سخن گفته است. سخنان و انديشه هاي زرتشت بسيار بلند و ارجمند است تا بدان جا که از دوران باستان دوستداران افلاطون براي ستايش او، وي را با زرتشت می‌سنجيدند و فيلسوف نام آور آلماني نيچه از زرتشت در نقش "آفريننده اخلاق"سخن می‌گويد.