مقاله و مبانی نظری تعاریف ومفاهیم سرمایه روانشناختی ,

مبانی نظری وپیشینه تحقیق تعاریف ومفاهیم سرمایه روانشناختی

در قالب WORD در 67 صفحه وقابل ویرایش

فهرست مطالب
تعریف سرمايه روانشناختي
اجزای سرمایه روانشناختی
امیدواری
نظريه اميد
نقش موانع در پرورش امید
مراحل نا اميدي
تابآوری
ویژگی های افراد تاب آور
مدلهاي تابآوري
خوشبینی
انواع خوشبيني
رشد خوش بینی
خودکارآمدی
ابعاد خودکارآمدي
منابع خودکارآمدي
باورهاي خودکارآمدي
ويژگيهاي خودکارآمدي
سرمایه روانشناختی سازه ای متفاوت از دیگر سرمایه ها
پيامدهاي سرمايههاي روانشناختي
پیشینه تجربی تحقیق
منابع
پرسشنامه استاندارد سرمایه روانشناختی لوتانز 2007

سرمايه روانشناختي
روانشناسي مثبتنگر رشتة تازهاي در روانشناسي است. روانشناسي مثبتنگر در اواخر دهة ۱۹۹۰ بر پا شده و تمرکز آن بيشتر بر قدرتها و تواناييهاي فرد است تا جستجو در ضعفها و نقصهاي او (حسینیقمی، 1390).
روانشناسي مثبتنگر به عنوان رويکردي تازه در روانشناسي، بر فهم و تشريح شادماني و احساس ذهني بهزيستي و همچنين پيش-بيني دقيق عواملي که بر آنها مؤثرند، تمرکز دارد. اين رويکرد از منظري مثبتگرايانه با ارتقاي احساس ذهني بهزيستي و شادماني، در عوض درمان نواقص و اختلالات سرو کار دارد. بنابراين، روانشناسي مثبتنگر تکميل کنندة روانشناسي باليني سنتي است. فهم، درک و شفافسازي شادماني و احساس ذهني بهزيستي، موضوع محوري روانشناسي مثبت نگر است (سلیگمن و همکاران، 2005).
موضوع اصلي روانشناسي مثبتنگر، تحقيق کردن دربارة تجربيات ذهني مثبت مانند: بهروزي، خشنودي، رضايت خاطر، لذت، اميد، خوش-بيني، رواني، شايستگي، عشق، عشق به کار، جرأت، پشتکار، خودمختاري، مهارت ميان فردي، استعداد، خلاقيت، ابتکار، دورانديشي، خرد، مسئوليت ميان فردي، نوعدوستي، وجدان کاري و پرورش ديگران است (حسینیقمی، 1390).
يکي از مهمترين متغيرهايي روانشناسی مثبتگرا، سرمايه روانشناختي است. در ادامه این متغیر و مؤلفههای آن معرفی شدهاند.
سرمايه روانشناختي عبارت است از مجموعهاي از صفات و توانمنديهاي مثبت افراد و سازمانها که ميتواند مانند يک منبع قوي در رشد و ارتقاء فرد و سازمان نقش داشته باشد. اميدواري، خوشبيني، خودکارآمدي و استقامت (تابآوري يا انعطافپذيري) مؤلفههاي سرمايه روانشناختي هستند. اميدواری حالتي انگيزشي است و سه مؤلفه عامليت، طرح و هدف دارد. خوش بيني اسناد دروني بالنسبه ثابت و کلي در مورد حوادث مثبت است. خودکارآمدي به معني اطمينان داشتن به تواناييهاي مورد نياز در دستيابي به موفقيت و باور به داشتن قدرت در غلبه بر تکاليف چالشانگيز است و تابآوري را ظرفيت رواني مثبت براي برگشت، جهش از مصيبت و تغيير مثبت در جهت پيشرفت تعريف کردهاند که فرد را براي پذيرش مسئوليت آماده مي کند (علي پور و همکاران، 1392).
در واقع، لوتانز و همکارانش در توسعه چارچوب رفتار سازمانی مثبتگرا در سازمانها، سرمایه روانشناختی مثبتگرا را به عنوان یک عامل ترکیبی و منبع مزیت رقابتی سازمانها مطرح کردهاند.‌ آنها بر این باورند که سرمایه روانشناختی، با تکیه بر متغیرهای روانشناختی مثبت‌گرایی همچون: امیدواری، خوش بینی، تابآوری و خودکارآمدي منجر به ارتقای ارزش سرمایه انسانی(دانش و مهارتهای افراد) و سرمایه اجتماعی( شبکه روابط میان آنها) در سازمان میشود. بنا براین، سرمایه روانشناختی، از متغیرهای روا‌نشناختی مثبت گرایی تشکیل شده است که قابل اندازهگیری، توسعه و پرورش هستند و امکان اعمال مدیریت بر آنها وجود دارد (سيماراصل و فياضي، 1388).
در سالهای اخیر، پژوهشهای تجربی فراوانی در زمینه تأثیرهای سرمایه روانشناختی بر متغیرهای سازمانی مانند: رضایت شغلی، عملکرد و تعهد سازمانی صورت گرفته است. نتایج این پژوهشها نشان از آن دارد که رابطه معنیداری میان سرمایه روانشناختی و این متغیرهای سازمانی وجود دارد. نکته جالب توجه آن است که همبستگی میان سرمایه روانشناختی با هر یک از متغیرهای سازمانی، قویتر از همبستگی میان تک تک اجزای تشکیل دهنده سرمایه روانشناختی (امیدواری، خوش بینی، خودکارآمدی و تاب-آوری) و متغیرهای سازمانی است و این بدان معنا است که سرمایه روانشناختی دارای اثری هم افزاینده است. در مجموع، در مقوله رفتار سازمانی مثبتگرا، سرمایه روانشناختی به مثابه درون دادی در نظر گرفته می‌شود که برون داد آن، سطح عملکرد سازمان است. لوتانز و همکارانش با پژوهشهایی که در این زمینه انجام داده‌اند، به این نتیجه رسیدهاند که میتوان با تقویت سرمایه روانشناختی در سازمان، عملکرد آن را دست کم تا 10 در صد ارتقا داد (لوتانز و اوليو، 2007).
لوتانز و همکاران(2006) معتقدند که سرمايه روانشناختى فراتر از سرمايه انسانى و سرمايه اجتماعى است و به طور مستقيم با اينکه "شما که هستيد" و مهم تر اينکه "شما که خواهيد شد" مرتبط است. بحث تئورى منابع روانشناختى هابفل (2002) بيان مىکند که بسيارى از سازههاى روانشناختى به عنوان شاخصهاى سازههاى محورى گسترده تر يا "منابع روانشناختى"، بهتر درک مى شوند. در اين رابطه، منبع مشترک اساسى بين اين چهار قابليت، يک "تلاش کارگزارى مثبت" است. که نشان دهنده تمايل افراد براى اقدام بر محيط به عنوان کارگزار، بر پايه ارزيابىهاى مثبت فردى از موقعيت مىباشد. آنچه در اينجا مهم مىنمايد، تمايز قائل شدن بين سرمايه روانشناختى و احساسات مقطعى است. سرمايه روانشناختى برخلاف احساسات مثبت، دوره زمانى طولانىترى دارد و احتمالاً در طول زمان، کمتر تغيير مى-کند. همچنين، سرمايه روانشناختى را مىتوان در رابطه با هر دو شرايط خاص و عمومى، مفهومپردازي کرد. در حالى که احساسات مثبت، نوعاً مربوط به برخى از "شرايط معنادار شخصى" هستند. اجزاى سرمايه روانشناختى، منابعى شخصى شامل منابع ذهنى، اجتماعى و روانشناختى را شکل مىدهند که به نوبه خود به حالتى از سلامت کارى مانند عجين شدن شغلى منجر مى شود (به نقل از کريمي مزيدي و همکاران، 1391).
نتایج پژوهشهای انجام شده در زمینه رفتار سازمانی مثبت‌گرا حاکی از آن است که ظرفیت‌های روانشناختی از قبیل: امیدواری، تاب آوری، خوش بینی و خودکارآمدی، در کنار هم، عاملی را با عنوان «سرمایه روانشناختی» تشکیل میدهند. به عبارت دیگر، برخی متغیرهای روانشناختی، از قبیل:
•  امیدواری، تاب آوری، خوش بینی و خودکارآمدی، در مجموع یک منبع یا عامل نهفته جدیدی را تشکیل میدهند که در هر یک از این متغیرها، نمایان است (اوي و همکاران، 2006).
از این رو، در ادامه به ادبیات نظری مربوط به اجزای سرمایه روانشناختی پرداخته میشود:
2-1-3-1- اجزای سرمایه روانشناختی
1- امیدواری
اميد يکي از سازههايي است که به عنوان شاخص توانمندي در بهزيستي مثبت افراد مورد توجه واقع شده است. ايده اميد از زمان پيدايش نوع بشر وجود داشته است. زماني که متقاعد مي-شويم آينده به طور کلي غمافزار و پوچ است، ممکن است اراده-مان را براي بردباري در زمان حال نيز از دست بدهيم. طبق نظر اگوستين «اميد تنها با چيزهاي خوب و آينده سروکار دارد و ارتباط مستقيم با فرد اميدوار دارد» هنگامي که هدف اميد برآورده ميشود، ديگر اميد نيست بلکه تبديل به دارايي فرد ميشود همچنين اميد اساس پشتکار افراد است (وال و همکاران، 2004).
لوپز و همکارانش (2007) بیان می‌کنند که قدرت اميد به عنوان يک نيروي انگيزشي در تمام دوران معاصر مورد بحث بوده و در قرن گذشته صاحب نظران پزشکي و روانشناسي آن را بررسي کرده اند. بيش از 40 سال پيش، اثر جروم فرانک (2008) اميد را فرآيندي مفهوم سازي کرد که در تمام رويکردهاي روان درماني مشترک است (به نقل از بهاري، 1389).
از نظر اسنايدر (2002) اميد فرايندي است که طي آن افراد ابتدا اهداف خود را تعيين ميکنند، سپس راهکارهايي براي رسيدن به آن اهداف خلق ميکنند و بعد از آن انگيزه لازم براي به اجرا درآوردن اين راهکارها را ايجاد کرده و در طول مسير حفظ ميکنند.
از این روی، امید یعنی انتظار مثبت برای دست یابی به هدف ها. این انتظار مثبت، خود دارای دو بعد گذرگاه و عامل است؛ یعنی: عامل + گذرگاه = امید (اسنايدر، 2002).
نظريه اميد
چارلز ريک اسنايدر(2000) ملقب به سلطان اميد براي اولين بار نظريهاش را درباره اميد مطرح کرد و آن را مرکب از «قدرت اراده»، «قدرت راهيابي»، «داشتن هدف» و «تشخيص موانع» دانست. بر اساس اين فرض که اميد موجب اميد بيشتر ميشود، روابط خانوادگي، دوستيهاي اميد بخش ميتوانند به عنوان عوامل روابط خواهر و برادري اميد افزا عمل کنند (پرچم و همکاران، 1392).