مقاله و مبانی نظری اهمیت و توسعه روستایی ,

مبانی نظری و پیشینه تحقیق اهمیت و توسعه روستایی

در قالب word و در 35 صفحه و قابل ویرایش

2-1- مقدمه    10
2-2- بخش اول: تعاریف و مفاهیم توسعه روستایی    10
2-2-1- توسعه    10
2-2-2- توسعه روستایی    13
2-2-3- تعریف روستا    15
2-2-4- خصلت های جامعه روستایی    19
2-2-5- توسعه پایدار روستایی    21
2-2-6- توسعه همه جانبه روستایی    21
2-2-6-1- پیش شرط های لازم جهت توسعه همه جانبه روستایی    22
2-2-6-2- ویژگیهای توسعه همه جانبه روستایی از نظر متفکران جهان سوم    22
2-2-6-3- انتقاد بردیدگاه توسعه یکپارچه روستایی    23
2-2-7- عمران روستایی    23
2-3- بخش دوم: اهمیت بخش روستایی    24
2-3-1- اهمیت و جایگاه بخش روستایی در فرآیند توسعه    24
2-3-2- جایگاه و اهمیت بخش روستایی از نظر اقتصادی    25
2-3-3- اهمیت بخش روستایی به عنوان تولیدکننده مواد غذایی    25
2-3-4- اهمیت بخش کشاورزی در تولید مواد اولیه مورد نیاز بخش صنعت    26
2-3-5- اهداف توسعه روستایی    27
2-3-6- برنامهریزی روستایی    27
2-3-7- اجزای توسعه روستایی    28
2-3-8- مفهوم برنامهریزی    29
2-3-9- انواع برنامه های توسعه روستایی    30
2-3-9-1- تقسیم برنامه از نظر ماهیت موضوع    30
2-3-9-2- تقسیم برنامه ها از نظر هدف    30
2-3-9-3- تقسیم برنامه از نظر طول اجرای برنامه    30
2-4- بخش سوم: پیش نگاشتهها    32
2-5- بخش چهارم: چهارچوب نظری    37

منابع

 
2-1- مقدمه:
  گام اول به منظور شناخت و تبیین درست هر مفهوم ارائه تعریفی روشن از آن است. معمولاً تعاریفی که متخصصان برای یک موضوع و مبحث خاص مطرح میکنند، تا حدود زیادی بیانگر ویژگیهای آن مبحث بوده و میتواند ویژگیهای آن را تا حد قابل قبولی مطرح نماید. به همین منظور به بیان تعاریف و مفاهیمی پرداخته میشود که توسط کارشناسان این فن ارائه شده است. از این رو برای سنجش درجه توسعهیافتگی روستایی و رتبهبندی روستاها از نظر توسعهیافتگی، کارشناسان این فن شاخصها و معیارهای متعددی را مطرح کردهاند و مورد آزمون قرار دادهاند. توسعه روستایی یک مفهوم پیچیده است و دیدگاه مشترک در میان دانشمندان در مورد ابعاد آن وجود ندارد و پارامترها و شاخص های مختلفی برای تعیین درجه توسعهیافتگی پیشنهاد شده است .وجود چنین تعاریف گوناگونی دال بر گستردگی و اهمیت موضوع بوده و این که از زوایای متفاوت میتوان به توسعه روستایی نگریست.
  در تحقیق حاضر سعی شده است با توجه به طرح مسئله و اهداف تحقیق، مفاهیم مرتبط با موضوع تحقیق در چهار بخش مورد بررسی قرار گیرد. ابتدا در بخش اول با استفاده از منابع و متون معتبر مفاهیم توسعه، روستا، توسعه روستایی بیان گردید. در بخش دوم به تعریف برنامهریزی روستایی و اهمیت روستا مورد بررسی قرار گرفت. سپس در بخش سوم به بررسی مطالعات انجام شده در ایران و سایر کشورهای جهان اختصاص دارد و در بخش چهارم نیز چارچوب نظری تحقیق تدوین گردید.

2-2- بخش اول: تعاریف و مفاهیم توسعه روستایی
2-2-1- توسعه
  واژه توسعه در لغت به معنای خروج از لفاف است. در قالب نظریه نوسازی، لفاف همان جامعه سنتی و فرهنگ و ارزشهای مربوط به آن است که جوامع برای متجدد شدن باید از این مرحله سنتی خارج شوند (ازکیا، غفاری، 1384). توسعه عبارت است از وسعت دادن یک پدیده در ابعاد مختلف که جامعیت داشته و دربرگیرنده توسعه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و تغییرات رفتار نیز است. توسعه اساسا یک عملکرد انسانی است که در آن وضعیت مردم در همه نواحی جغرافیایی بهبود با سایر کشورها در سطوح بین المللی مطرح میگردد. لذا توسعه نتیجه برنامهریزی در یک مقطع زمانی و در مکان معین و در ابعاد مختلف است که در صورت شناخت و تبیین درست پدیدههای مورد نظر و برنامهریزی بهینه، تحقیق امر توسعه به مفهوم واقعی آن(ابعاد کمی و کیفی) امکانپذیر خواهد بود (مولایی، 1380). در تعریف توسعه نکاتی را باید مد نظر داشت که مهمترین آنها عبارتند از این است: اولا، توسعه را مقولهای ارزشی محسوب کنیم، ثانیا،آن را جریانی چند بعدی و پیچیده بدانیم ثالثا، به ارتباط و نزدیکی آن با مفهوم بهبود توجه داشته باشیم.
دانشمندان علوم اجتماعی از توسعه تعاریف متعددی ارائه کردهاند که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
مایکل تودارو معتقد است که توسعه را باید جریانی چند بعدی دانست که مستلزم تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی، طرز تلقی عامه مردم و نهادهای ملی و نیز تسریع رشد اقتصادی، کاهش نابرابری و ریشهکن کردن فقر مطلق است. توسعه باید در اصل نشان دهد که مجموعه نظام اجتماعی، هماهنگ با نیازهای متنوع اساسی و خواستههای افراد و گروه-های اجتماعی در داخل نظام، از حالت نامطلوب زندگی گذشته خارج شده و به سوی وضع یا حالتی از زندگی که از نظر مادی و معنوی بهتر است، سوق میآبد (ازکیا و غفاری، 1384 به نقل از تودارو،1366).
برنشتاین می‌گوید: تلاش برای ایجاد توسعه بار ارزشی به همراه دارد که کمتر کسی با آن مخالف است. اشتیاق برای غلبه بر سوء تغذیه، فقر و بیماری که از شایعترین و مهم-ترین دردهای بشری هستند از جمله اهداف توسعه به شمار می-رود.
دادلی سیرز رئیس موسسه اطلاعات توسعهای دانشگاه ساسکن، توسعه را جریانی چند بعدی میداند که تجدید سازمان و سمت گیری متفاوت کل نظام اقتصادی_اجتماعی را به همراه دارد. به عقیده وی توسعه علاوه بر بهبود میزان تولید و درآمد، شامل دگرگونی اساسی در ساختهای نهادی،اجتماعی، اداری و همچنین ایستارها و وجه نظرهای مردم است. توسعه در بسیاری از موارد حتی عادات و رسوم و عقاید مردم را نیز در بر می-گیرد (ازکیا و غفاری، 1384 به نقل از ازکیا،1367).
پیتردونالدسن در تعریف توسعه میگوید: توسعه به وجود آوردن تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی، گرایشها و نهادها برای تحقق کامل هدفهای جامعه است و در این استحاله مهم اگر توده مردم درگیر باشند ممکن است میوه رشد فورا نصیب آنها نشود زیرا که فرایند توسعه اغلب فرایند رنجآور و دشواری است، تا همه مردم با آگاهی همگانی از تغییرات و نیاز مطابقت با آن در امر توسعه مشارکت اصیل نداشته باشند، ادامه توسعه ممکن نخواهد بود (ازکیا و غفاری، 1384 به نقل از دینی،1370).
میسرا  محقق و صاحب نظر هندی نیز تعریفی از توسعه ارائه داده که در آن بر ابعاد فرهنگی تاکید شده است. به نظر او توسعه از دستاوردهای بشر بوده و پیچیدهای با ابعاد مختلف است. توسعه دستاورد انسان محسوب میشود و در آن محتوا و نمود دارای مختصات فرهنگی است. هدف از توسعه ایجاد زندگی پر ثمری است که توسط فرهنگ تعریف میشود. به این ترتیب میتوان گفت توسعه دستیابی فزاینده انسان به ارزشهای فرهنگی خود است.
در برخی از تعاریف به ابعاد رفاهی و فقر زدایی توسعه توجه شده است. آن چنان که گونارمیردال میگوید توسعه یعنی فرایند دور شدن از «توسعه نیافتگی» یعنی رهایی از چنگال فقر. راه رسیدن به این مقصود و شاید آن چه که عملا موجب کامیابی در این راه شود عبارت است از برنامهریزی به منظور توسعه (ازکیا و غفاری،1384 به نقل از میردال،1366).
  و یا اینکه بروکفیلد میگوید: فرایند عام در این زمینه این است که توسعه را بر حسب پیشرفت به سوی اهداف رفاهی نظیر کاهش فقر، بیکاری و کاهش نا برابری تعریف کرد. (ازکیا و غفاری، 1384 به نقل از ازکیا، 1367).یا اینکه گفته شده توسعه در معنای جامع آن مشتمل بر فرایند پیچیده-ای است که رشد کمی و کیفی تولیدات و خدمات و تحول کیفیت زندگی و بافت اجتماعی جامعه و تعدیل درآمد و زدودن فقر و محرومیت و بیکاری و تامین رفاه همگانی و رشد علمی و تکنولوژی درونزا در یک جامعه معیین را در بر میگیرد (ازکیا و غفاری، 1384 به نقل از ازکیا، 1373).
در مواردی هم توسعه به عنوان نوعی حرکت تاریخی و گذرا از یک مرحله تاریخی به مرحلهای دیگر تعریف شده است. در این بین توسعه عبارت است از حرکت جامعه از یک مرحله تاریخی و توفیق آن در ورود همه جانبه به مرحلهای دیگر از تاریخ به عبارتی دیگر توسعه به مفهوم علمی نظام جدید خود مرحله و شرایط تاریخی تازهای برای جامعه خواهد بود (ازکیا و غفاری، 1384 به نقل از عظیمی، 1371).
از لحاظ تاریخی پژوهشگران قرن نوزدهم توسعه را در بیان تاریخ انسان بکار می‌برند.
اسپنسرو مارکس معتقد بوند که جوامع انسانی از مراحلی « پایین تر » به مراحل « بالا تر » در حرکت هستند. این حرکت با چند قانون کلی و عمومی در مسیری مستقیم است؛ هر جامعه-ای از این مراحل یا گذشته و یا در حال گذشتن است و یا این که مراحل یکنواخت را طی خواهد کرد. به بیان دیگر، آنها در جستجوی قوانین کلی برای چنین توسعهای بودند. این دستاوردهای کلی و جهانی از تاریخ انسان با خوش بینی همراه بوده است؛ حتی بعضی از این پژوهشگران «مراحل اول» تاریخ بشر را به کمال مطلوب رسانیده بودند و اکثرا اعتقاد داشتند که گذار از یک مرحله به مرحله دیگر موجب پیشرفت انسان در جهات مختلف خواهد شد چه در زمینه مادی و جه در زمینه فرهنگی و عقلایی کردن انسان( به نقل از ازکیا، 1384 )،( ازکیا و غفاری،1384 ).