مقاله و چارچوب نظری اعتیاد به اینترنت و فیسبوک ,

مبانی نظری وپیشینه تحقیق اعتیاد و وابستگی به اینترنت وفیسبوک

در قالب WORD ودر 30 صفحه وقابل ویرایش

فهرست مطالب

مقدمه

تعریف وابستگی

وابستگی و رسانه

اعتیاد اینترنتی

نشانه ها و علایم بالینی اعتیاد اینترنتی

نشانه های روان شناختی

نشانه های جسمانی

نشانه های رفتاری

نشانه های شناختی غیرسازشی

فیسبوک چیست؟

نشانه های فیس بوک بازان

تاثیرات فیس بوک بر ابعاد مختلف زندگی

آسیب های

روانی وابستگی به فیس بوک

پیشینه

منابع

مقدمه
از مهمترین ویژگی‏های فضای مجازی گسترش اهمیت فرد و حیطه خصوصی در برابر جمع و حوزه عمومی است. افراد در فضای مجازی در عین حال که می‏توانند در گروه‏های مختلف حضور داشته باشند؛ می‏توانند خود را جدا از دیگران و تنها نیز حس کنند. نبود مراتب قدرت در فضای مجازی باعث می‏شود، فردیت افراد در جمع حل نشود. در جهان واقعی قدرت انتخاب افراد، همواره تحت تأثیر عوامی چون جبر مکان، زمان، فرهنگ، حکومت و ... محدود بوده است. اما در جهان مجازی این مرزها وجود ندارد و افراد در مقیاس‏ جهانی می‏توانند دست به انتخاب بزنند (مرتضی نورمحمدی، 1388).

در هریک از سه واحد این نظریه (رسانه، مخاطب و جامعه) عواملی در افزایش یا کاهش وابستگی رسانه ها دخالت می‌کنند. الف) رسانه: نظام های رسانه ای از نظر تعداد و محوریت ارائه کارکرد های اطلاعاتی متفاوتند. مثلا آنها در جامعه جدیدی شهری – صنعتی چندین کارکرد دارند؛ کارکرد هایی مثل تهیا اطلاعات در باره دولت و سیاست برای مردم به شکلی که انجام انتخابات منصفانه مهیا شود، خدمت به عنوان رکن چهارم دولت، اعلام هشدار. عمومی در موارد بحرانی، تهیه اطلاعات مورد نیاز برای حفظ و چرخیدن نظام اطلاعاتی و عرضه حجم بزرگی از محتوای تفریحی و سرگرم کننده برای کمک به ایجاد آرامش و پر کردن اوقات فراغت مردم. هرچه رسانه ها در یک جامعه این کارکرد ها را بیشتر ارائه دهند، وابستگی به رسانه ها در آن جامعه بیشتر خواهد شد.
از نظر بال روی کیچ و دی فلور هرچه جوامع و فناوری رسانه پیچیده تر می‌شود، کارکرد های منحصر به فرد رسانه ها بیشتر و بیشتر می‌شوند. ب) مخاطب: درجه وابستگی به اطلاعات در میان مخاطبان تفاوت دارد. برخی افراد علاقه شدید به ورزش دارند، در حالی که گروه دیگری علاقه به اقتصاد دارند. بعضی به شدت در زمینه جامعه شهری فعالند و نیاز به اطلاعات در باره زندگی شهری و رویداد های محیطی دارند، در حالی که گروهی دروی گزیده اند و نیازی به دریافت اطلاعات در سطح محلی ندارند. برخی به این امر علاقه دارند که در رویداد های سیاسی مثل انتخابات و تظاهرات مشارکت فعال داشته باشند، در حالی که گروهی به مسائل عمومی هرگز علاقه پیدا نمیکنند. ج) جامعه: یکی از نیاز های مردم کاهش ابهام است. بال رو کیچ و دی فلور یادآوری می‌کنند که در یک جامعه پیچیده جدید موضوعات زیادی وجود دارند و مخاطب ممکن است راجع به آنها اطمینان نداشته باشد و موارد جدیدی نیز دائما اضافه می‌شوند. این ابهام تشویش آور است و در نتیجه آن ممکن است افراد به رسانه های جمعی روی آورند. این امر می‌تواند در تعریف و شکل دهی واقعیت قدرت زیادی به رسانه ها بدهد (خواجه ئیان و همکاران 1388).

2-3 اعتیاد اینترنتی:
اعتیاد به اینترنت یا وابستگی به اینترنت را می‌توان نوعی استفاده از اینترنت دانست که به ایجاد مشکلات روان شناختی، اجتماعی، تحصیلی و حرفه ای در زندگی افراد منجر می‌شود. تاریخچه ی ظهور این اعتیاد به عنوان یک اختلال جداگانه، اولین بار در سال 1995 توسط ایوان گلدبرگ مطرح شد و در سال 1996 توسط یانگ توسعه یافت. از آن پس مراکز درمانی در سراسر امریکا و حتی دادگاه و سیستم قانونی این کشور وابستگی به اینترنت را به عنوان یک اختلال روانی واقعی پذیرفت. وابستگی به اینترنت را اعتیاد مدرن نامگذاری کرده اند. در واقع وابستگی های دیگر است؛ اگر چه این نوع وابستگی مشکلات جسمی اعتیاد های شیمیایی راندارد، مشکلات اجتماعی ناشی از آن همانند اعتیاد های دیگر است(شایق 1387).
امروزه محیط های مجازی که با پیشرفت علوم رایان های گسترش پیدا کرده اند، زمینه جدیدی را برای رضایت بخشی مجازی بوجود آورده اند که بررسی عوامل موثر بر آنها و پیامد های ناشی از آنها اهمیت پیدا کرده است. جذابیت این گونه از محیط ها اگرچه مجازی اند ولی به تدریج قادرند جای عناصر واقعی در زندگی انسان را بگیرند. به طوری که فرد، بودن در این فضا ی مجازی را ارضا کننده تر از دنیای واقعی بداند (دوران 1381). اینترنت، فرهنگ رسانه ای جهانی یکپارچه است، که اشکال سنتی جامعه پذیری خانواده و مدرسه را به مبارزه خوانده و اغلب از آن سبقت گرفته است. دنیای اینترنت در عین حال که روابط کودکان و نوجوانان را در جهان مجازی افزایش می‌دهد، در مقابل از دامنه روابط آنان در جهان واقعی کاسته می‌شود. بر این اساس انگیزه ی کاری بهره وری و بازده کاری این افراد در نتیجه استفاده بیش از حد از اینترنت پایین می‌آید.
دنیای مجازی، چت روم ها و بازی های اینترنتی به راحتی جایگزین انگیزه ی ایجاد شبکه های ارتباط اجتماعی و گسترش و تعمیق روابط در این شبکه و یا انگیزه فعالیت در حوزه های دیگر همانند حوزه انگیزشی تحصیل، انگیزش برای اشتغال و همانند اینها می‌شود.

2-5 فیس بوک چیست؟
فیس بوک یا شبکه‏های اجتماعی فضایی آنلاین هستند که بر ساخت و بازتاب روابط اجتماعی میان افراد تمرکز می‏کنند؛ افرادی که در این فضا به تبادل علایق و فعالیت‏هایشان می‏پردازند. شبکه‏های اجتماعی علاوه بر شکل‏دهی جدید به عرصه و فضای تعاملات رودرروی اجتماعی و کنش‏های میان‏فردی، نقش مهمی هم در نحوه انجم تعاملات شغلی و تجاری ایفا می‏کنند. در بحث از آسیب‏شناسی شبکه‏های اجتماعی، نکته‏ی حائز اهمیت، ریسک بسیار بالای این‏گونه شبکه‏ها از لحاظ آسیب‏های اجتماعی و فرهنگی می‏باشد. شبکه‏های مختلف اجتماعی با صدها میلیون کاربر در سال‏ها اخیر توجه مهاجمان سایبری را نیز بیش از هر هدف دیگری به خود جلب کرده‏اند. کاربران ساعت‏ها بسیاری را برای چت‏کردن با دوستانشان و چک‏کردن صفحه‏ی شخصی در شبکه‏های اجتماعی صرف می‏کنند. در واقع چک‏کردن صفحه‏ شخصی، مطالعه‏ی به روزرسانی‏های دوستان مختلف و نظردادن روی عکس‏ها و فیلم‏های دیگران، به عادتی ناخودآگاه تبدیل شده است که در کوتاه‏مدت تمرکز افراد بر امور جاری زندگی و با فعالیت‏ها شغلی را تحت تأثیر خود قرار می‏دهد. در برخی مطالعات که هزینه‏های فیس‏بوک را بر اقتصاد مورد واکاوی قرار داده‏اند نیز این هدررفت سرمایه خود را نمایان‏تر ساخته است. در عصر ترافیک و انواع آلودگی‏ها محیطی و اخلاقی، وجود این نوع تکنولوژی‏ها به انسان راحت‏طلب بهانه می‏دهد که دیگر به سمت صله‏رحم در عالم فیزیکی و متن جامعه گام برندارد. روابط مجازی در شبکه‏های اجتماعی، به تدریج روابط رودرروی افراد را کم‏رنگ کرده و این امر به انزوای اجتماعی و در نهایت عدم جامعه‏پذیری صحیح در روند اجتماعی‏شدن افراد منجر خواهد شد. این محیط می‏تواند با ارائه امکانات جدیدتر رابطه بشر را روز به روز با دنیای خارج کمتر کند و نقش انسانیش را در جامعه کمتر و کمتر نماید. امروزه اعتیاد در استفاده از شبکه‏های اجتماعی اینترنتی به معضلی برای نهاد خانواده در سراسر جهان تبدیل شده است. گسترش روزافزون شبکه‏های اجتماعی در میان کاربران اینترنت، نیازمند بررسی رفتارهای فردی و اجتماعی انسان‏هاست.
نتیجه آنکه رشد روزافزون شبکه‏های اجتماعی در فضای مجازی باعث شده تا این شبکه‏ها به وسیله ارتباطی ضروری تبدیل شوند و با توجه به تأثیر این شبکه‏ها در فعالیت‏های روزمره افراد گمان نمی‏رود که استفاده از آن‏ها در آینده‏ای نزدیک کاهش یابد و این خود کاربران هستند که باید آگاهانه تصمیم بگیرند که به چه نحوی در مسیر صحیح و سالم و در جهت تعالی فهم و خرد جمعی از این شبکه‏ها استفاده نمایند.
یکی از دلایلی که نسل کنونی به این نوع از روابط روی آورده این است که آن‏ها می‏توانند از این طریق در هرزمان و مکانی به ارتباط با دیگران بپردازند؛ زمان مسئله‏ای است که این روزها به معضلی بزرگ در جوامع پیشرفته تبدیل شده است و وجود امکانات تکنولوژیک برای برقراری ارتباط، به عنوان راه حلی مناسب، از سوی بشر انتخاب شده است.
فناوري اطلاعات و ارتباطات در دنياي امروز، نقش زيادي در تغيير روشها و سيستم‌هاي ارتباطي و اطلاع رساني افراد، سازمان‌ها، و شرکتها ايفا مي‌کند. از اواخر دهه‌ي شصت ميلادي که پروژه‌ي ARPA وزارت دفاع امريکا از حالت يک پروژه‌ي نظامي و امنيتي خارج و به صورت يک ابزار اطلاع رساني و ارتباطي در اين کشور مطرح شد، و در پي اختراع پهنه‌ي جهاني وب به دسته تيم برنرز ـ لي انگليسي در اواخر قرن بيستم ميلادي و توسعه‌ي کسب و کارهاي مبتني بر فناوري اطلاعات و ارتباطات، زمينه‌هاي يک انقلاب بزرگ در عصري که مک لوهان از آن به عنوان دهکده‌ي جهاني نام برد،‌ پديدار شد.

2-7 تأثیرات فیس بوک بر ابعاد مختلف زندگی
امروزه، گسترش فناوری‏های اطلاعاتی و ارتباطی، بر ابعاد مختلف زندگی بشر (سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و اقتصادی) تأثیر گذاشته است. با کمرنگ‏شدن اهمیت زمان و مکان و بی‏نیازی مشترک برای برقرار ارتباطريال افراد به شکل بسیار آسان‏تری می‏توانند در فضای مجازی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این شکل جدید برقراری ارتباط موجب تحول در فرهنگ و هویت جوامع می‏شود (مرتضی نورمحمدی، 1388)

با آمدن شبکه‏های اجتماعی مجازی، شکل جدیدی از زندگی در فضای مجازی شکل گرفت و روابط میان افراد با شکل سنتی آن تفاوت کرد و تأثیر غیرقابل انکاری بر روابط اجتماعی برجای گذاشت. شبکه‏های اجتماعی یکی از پرطرفدارترین رسانه‏ها هستند که مخاطبان بسیاری به خصوص از قشر جوان دارند. ویژگی‏های تعاملی و ایجاد بستر برای ایجاد روابط اجتماعی از دلایل مورد استقبال واقع‏شدن شبکه‏های اجتماعی است. شبکه‏های اجتماعی با قابلیت‏هایی که در اختیار کاربران خود قرار می‏دهند، به 5 اولویت اول کاربران اینترنت تبدیل شده‏اند. فرد با طیف وسیعی از افراد در ارتباط است و علایق خود در زمینه‏های مختلف را با آنها به اشتراک می‏گذارد. افراد در شبکه‏های اجتماعی می‏توانند هویتی کاملاً دلخواه داشته باشنتد و بر پایه همان هویت دلخواه ارتباط مجازی خود را با دیگران گسترش دهند. ظاهر این شبکه‏ها جمع‏گرا است. امروزه تغییرات فرهنگی موجب شده که مردم ترجیح دهند در عین تنهایی، ارتباطات گسترده‏‏ای هم با جهان پیرامون خود داشته باشند. شبکه‏های اجتماعی این خواسته را فراهم می‏کنند (امیر بارانی، 1390) شبکه‏های اجتماعی مختلف با سرویس‏ها و خدمات مختلفی که در اختیار کاربران خود قرار می‏دهند، موجب تأثیرگذاری بیشتر روی زندگی آن‏ها و جامعه و رفتارهای اجتماعی می‏شوند. شبکه‏های اجتماعی در حوزه‏های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ... تأثیرگذارند. «این شبکه‏ها کارکردهای گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ارتباطی دارند و به گفته مختصصان ارتباطات، شبکه‏های اجتماعی بیش از پیش رابطه‏های چهره به چهره را کاهش می‏دهند». (قوانلو قاجار. م. همایش شبکه‏های اجتماعی مجازی و زندگی روزمره)
به عنوان مثال فیس‏بوک با وجود امکانات و خدمات ویژه و جدیدی که دارد و با اینکه کاربران بسیاری را جذب کرده است، اما یکی از تأثیرات منفی‏اش روی روابط بین فردی است. به عنوان مثال در مطالعه‏ای در انگلستان نشان داده است که حدود یک سوم طلاق‏ها در این کشور با شبکه اجتماعی فیس‏بوک در ارتباط است (طهورا مهدوی، 1390).

9-    مصطفی کاک و همکاران (2013) در تحقیقی با عنوان اعتیاد به فیسبوک در بن دانشجویان ترکیه اقدام به بررسی وضعیت سلامت روان و ویژگی های دموگرافیک کاربران کردند. در این تحقیق که 447 دانشجو شرکت داشتند مشخص شد که مهارت های اجتماعی ضعیف، افسردگی شدید، اضطراب و بی خوابی پیش بینی کننده های اعتیاد به فیسبوک است. ارتباطی بین جنسیت و ویژگی های دموگرافیک و اعتیاد به فیسبوک مشاهده نشد.

تحقیق دیگری که توسط بهشتیان (1392) بروی دانش آموزان دبیرستان های شهر تهران انجام شد مشخص شد که هوش هیجانی رابطه مستقیمی با اعتیاد به اینترنت دارد. در این تحقیق 8432 دانش آموز دبیرستانی شرکت داشتند.