مقاله و مبانی نظری تاب آوری و صمیمیت جنسی، امید به زندگی و ذهن آگاهی ,

مقاله و مبانی نظری تاب آوری و صمیمیت جنسی، امید به زندگی و ذهن آگاهی

در قالب word و در 35 صفحه و قابل ویرایش و دارای منابع 1402

فهرست مطالب

مقدمه
2-1-تاب آوری
2-1-1-مزایای تاب اوری
2-1-2-عوامل موثر در تاب اوری
2-1-3-ابهام در اصطلاح شناسی و تعریف تاب اوری
2-1-4-نوروبیولوژکی تاب اوری
2-1-5-عوامل تشکیل دهنده تاب آوری خانواده
2-1-6-مراحل تاب اوری خانواده
2-1-7-الگوهای تاب اوری مطرح شده توسط روانشناسان
2-2-صمیمیت جنسی
2-2-1-صمیمیت
2-2-2-ابعاد صمیمیت
2-2-3-عوامل اجتماعی تاثیرگذار بر افزایش صمیمیت زوج ها
2-2-4-عوامل روان شناختی موثر بر صمیمیت زوج ها
2-3-امید به زندگی
2-3-1-مفاهیم تربیت امید به زندگی
2-3-2-اهمیت امید به زندگی در قرآن و احادیث
2-3-3-آثار تربیتی امید در زندگی روانی
2-3-4-راههای دستیابی به امید به زندگی
2-4-ذهن آگاهی
- ذهن آگاهی و روان شناسی
2-4-1-فواید ذهن آگاهی
شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی
2-4-2-راهبردها و فن های درمان
2-4-3-مقایسه ذهن آگاهی با روانکاوی
2-4-4-مقایسه ذهن آگاهی و رویکردهای رفتاری – شناختی
2-5-پیشینه پژوهش
2-5-1-پیشینه داخلی پژوهش
2-5-2-پیشینه خارجی پژوهش

منابع فارسی

منابع لاتین

مقدمه
در این بخش به بررسی و ارزیابی پیشینه¬ي پژوهشی و نظري متغیرها می‌پردازیم. ابتدا بحث تاب-آوري مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس به بررسی و معرفی متغیرهاي صمیمیت جنسی، امید به زندگی و ذهن آگاهی پرداخته خواهد شد. بیشتر سعی شده است که به شناسایی و تعریف جوانب گوناگون آن پرداخته شود تا درک بیشتری از این ساختار و وابسته¬هاي آن به دست آوریم.
و در آخر تحقیقات مرتبط داخلی و خارجی آورده شده است.    
2-1- تاب آوري
تاب آوري جایگاه خاصی در حوزه هاي مربوط به روانشناسی خانواده و روانشناسی تحولی و بهداشت و سلامت روان دارد. به گونه اي که هر روز بر تعداد تحقیق هایی که در ارتباط با تاب آوری هستند افزوده
می شود (سامانی و همکاران ،1393).
تاب آوري ظرفیت بازگشتن از سختی های پایدار و ادامه دار در ترمیم خود است. گارمزي و ماتسن (2001) می‌گویند شخص تاب آور، مشارکت کننده و سازنده محیط پیرامونی خود و فعال است. تاب آوري قابلیت فرد در برقراري تعادل روانی در شرایط مخاطره آمیز است (کانر و دیویدسون، 2016).
تاب آوري محدوده پژوهشی قابل توجهی است که به بررسی توانایی درونی و ذاتی فرد می‌پردازد. نیومن و همکاران (2003)
تاب آوری استعدادي است که موجب می‌شود شخص در رویارویی با بحران، مسیر رشد و ترقی را طی کند (فروغی ،1399).
تاب آوري شرکت فعال و سازنده در محیط پیرامون خود است. (کانر و دیویدسون ،2016). از دیدگاه معلمان کودکان تاب آور اشخاصی سازگار و مطیع می‌باشند (بونانو، 2017).
در پژوهش های مربوط به تاب آوري بر اهمیت منابع درونی و بیرونی خانواده تاکید بسزایی شده است (مک کوبین و همکاران، 2018). طبق تحقیقات کابین (1998) تاب آوري خانواده عواملی مانند نوع خانواده، انتقادپذیري، مهارت هاي حل مساله، منابع کمک، سازگاري و همچنین ارزیابی عوامل استرس زا را شامل می‌شود. تاب آوري به معنای توانایی عبور از شرایط سخت و دشوار زندگی تعریف شده است (جکسون ،2017). علیرغم تعاریف مختلف تاب آوري، بیشتر پژوهشگران معتقدند که افراد در عوامل مشابهی از تاب آوری مشترکند ( ایساکسون، 2019).
هاولی و دهان (1996) تاب آوري خانواده را به این گونه مطرح می‌کنند، روشی که خانواده با استفاده از آن در زمان مواجهه با چالش قادر خواهند بود که سازگاری و شکوفایی و توانایی های مقابله با چالش را تقویت نمایند.
تاب آوري خانواده نیز توانایی اعضاء جهت دست یافتن به سطح عملکرد بالاتری را در بر می‌گیرد. از آنجا که اعضا خانواده با یکدیگر در تعامل هستند پاسخ انطباقی یکی از اعضا خانواده جهت حفظ تعادل ممکن است که باعث ایجاد تغییر در الگوهاي تعاملی دیگر اعضا گردد (والش، 2015).
تاب آوري یک فرآیند پویا است و داراي سه قسمت است:
اول) تاب آوري خصوصیتی پویا است و این بدین معنا است که ممکن است یک فرد در مرحله ای از زندگی¬اش شکست ناپذیر بوده، اما در دوره هاي دیگر زندگی شکست پذیر باشد.
دوم) تاب آوري به معناي فقدان آسیب پذیری نیست؛ بلکه سازگاري مثبت در برابر استرس است.
سوم) تغییرات باید قابل توجه باشد؛ استرس¬ها برخی خفیف و برخی شدید می‌باشند (اسپیلبرگر، 2019).
افراد تاب آور قادرند بر رفتار خود تسلط داشته باشند، روابط خانوادگی و سیستم¬هاي حمایت اجتماعی گسترده¬تري مهیا کنند تا به آنان براي سازگاري بیشتر کمک کند. روانشناسان براي این افراد که در شرایط سخت و پرخطر پیامدهاي ناخوشایند را نشان نمی‌دهند اصطلاحات دیگري مثل: سرسخت و مقاوم در برابر استرس به کار می‌برند (جوادي و پرو ،1387).   
2-1-1- مزایاي تاب آوري
تحقیقات نشان می‌دهد که اشخاص تاب آور ویژگی و صفات منفی کمتري را در رویارویی با حوادث آسیب¬زا نشان می‌دهند. به عنوان مثال آنها از اضطراب، افسردگی، مشکلات تفکر، شکایات بدنی و سوء مصرف مواد کمتري برخوردارند (بونانو ،2017). تاب آوري با کاهش افکار و احساسات منفی همراه است و بهبودي سلامت روان را نیز سرعت می‌بخشد (اونگ و همکاران ،2019).   
2-1-2- عوامل موثر در تاب آوري
خصوصیاتی از جمله : احترام قائل شدن براي خود و توانایی های خود، احساس ارزشمندي، انعطاف پذیري و پیدا کردن راه حل هاي مختلف درباره یک مساله، مهارت حل مساله، خوش بینی، کفایت اجتماعی، مهارت ارتباط با دیگران و بهره مندي از حمایت اجتماعی، احساس امید و هدفمندي در زندگی، همدلی، احساس تعلق به افراد و گروه ها در سطح تاب آوري افراد موثر است. (شکیبا ،1387).    
2-1-3- ابهام در اصطلاح شناسی و تعریف تاب آوري
-    ماهیت چند بعدي بودن تاب آوري
-    سرسختی و نیرومندی شواهد عینی و تجربی در زمینه تاب آوري   
-    نگرانی هاي ایدئولوژیک و تئوریک    
-    ماهیت چند بعدي تاب آوري
به این مفهوم که بر چسب تاب آور زدن به یک فرد بدون در نظر گرفتن ناهمگنی مجموعه¬اي از عوامل و ابعاد آنها، سخت است. به همین منظور روانشناس ها بر این باورند که باید تاب آوري را یک سازه چند بعدي در نظر بگیریم و در ارزیابی و تعمیم نتایج آن جوانب احتیاط را رعایت کنیم( لاتار و همکاران2005).
-    سرسختی و نیرومندي تجربی در تاب آوري
دومین مناقشه در رابطه با سرسختی و نیرومندی است. در این راستا ریف و سینگر(2003) بیان می‌دارند که در تاب آوري، شخص باید در رویارویی با یک عامل خطر قرار گرفته باشد. بنابراین تعیین شدت و سطح عوامل خطري که شخص در مقابل آن قرار گرفته، ایجاد و تولید آزمایشگاهی این نوع خطرها و مقایسه نتایج با همدیگر کار تقریبا غیرممکنی است (قمرانی ،1389).    
-    نگرانی¬هاي تئوریکی
سومین مناقشه تاب آوري در رابطه با مباحث تئوریکی این سازه است. برخی از تحقیقات تاب آوري بدون توجه به یک چارچوب تئوری صحیح انجام شده است. لاتار و همکاران(2005)
باید بیان نمود که پژوهش های تاب آوري از یک مبناي معلوم که بتواند موقعیت ها، عوامل، تئوري¬هاي رشدی و پیامدها را انسجام بخشیده، محروم می‌باشند.    
2-1-4- نوروبیولوژیکی تاب آوري
ژن¬ها و هورمون¬ها در پدید آمدن تاب آوري، نقش مهمی دارند. همچنین عدم وجود یک یا دو کپی از ژنHTT  (یک ژن گیرنده سروتونین ) می‌تواند موجب تشدید علائم در پاسخ به شرایط استرس زا شود و افزايش گیرنده این ژن می‌تواند بهبودي از شرایط استرس زا را سرعت ببخشد (چارنی و همکاران ،2018).    
2-1-5- عوامل تشکیل دهنده تاب آوري در خانواده
عوامل تشکیل دهنده تاب آوري عبارتند از عوامل محافظ و عوامل بازیابی کننده (مک کابین و همکاران ،2017). در جریان چالش¬ها و درگیري¬ها عوامل حفاظتی باعث افزایش نقاط قوت خانواده می‌شود.
عوامل بازیابی کننده محیط به خصوص در رویدادهایی مانند مقابله با مرگ نا بهنگام، یک بیماري و یا یک فاجعه طبیعی، براي خانواده بدین معنا است که هر شخص به یک میزان اهمیت دارد. این عوامل عبارتند از : ایجاد عزت نفس، کنار آمدن با چالش¬ها، پشتیبانی جامعه از خانواده، خوش بینی نسبت به موقعیت¬هاي زندگی، مشارکت در تفریح و سرگرمی، احساس خانواده ها در کنترل زندگی.
عوامل موثر بر تاب آوري به 3 دسته تقسیم می‌شوند: (گارمزي و همکاران، 2015).
1. نقش خلق و صفات شخصیتی در حفاظت از افراد است.
2. نقش خانواده به عنوان دومین عامل است که بر اساس پژوهش های انجام شده خانواده هایی که گرم و منسجم هستند می‌توانند نقش عامل حفاظتی را براي اعضا خانواده داشته باشند.
3. عامل سوم وجود حمایت ¬هاي اجتماعی براي افراد جامعه است.
2-1-6- مراحل تاب آوري خانواده
تاب آوري در خانواده را با استفاده از روش هایی که نظام خانواده قادر به حفظ عملکرد خود باشد بررسی
می کند. نتیجه به دست آمده از این پژوهش بیانگر آن است که اگرچه شدت و نوع عامل خطرآفرین
پیش بینی کننده تاب آوري در خانواده است اما عوامل محافظتی در این زمینه اهمیت بسزایی دارد (لیتز 2007).   
-    مرحله اول بقا
افراد شرکت کننده در این تحقیق بیانگر این حقیقت بودند که زمانی هدف آنها فقط حفظ و ادامه زندگی بود و تنها خواهان قرار گرفتن در موقعیت جدید بدون تسلیم شدن در برابر سختی ها و مشکلات بوده اند. سه عامل محافظتی تاب آوری در مرحله اول (بقا) عبارت است از گفتگو، تعیین حد و مرزها ،انعطاف پذیري.
-    مرحله دوم سازگاري
در مرحله دوم خانواده نیازمند ایجاد تغییراتی در سیستم خود است تا با مشکل پیش آمده سازگاري یابد.     
-    مرحله سوم پذیرش
وقتی خانواده با تغییرات جدید سازگار می‌شود به این نتیجه دست پیدا می‌کند که مشکل و حقیقت زندگی جدید را بپذیرد. عواملی که باعث پذیرش سازگاری می‌شوند عبارتند از بینش، گفتگو و معنویت.   
-    مرحله چهارم رشد یافتگی
خانواده هایی که با شرایط خطرآفرین سازگاری یافتند و موقعیت را پذیرفتند، آنها به مهارت ها و قابلیت هاي جدیدي در مواجهه با بحران و شرایط خطرآفرین دست یافتند (کوهن و همکاران،2002).    
-    مرحله پنجم کمک کردن به دیگران
در راه دست یافتن به تاب آوري, خانواده ابتدا قادر به ادامه زندگی می‌شود و پس از آن با تغییرات خود را سازگار می‌نماید، تغییرات را پذیرا می‌شود و در این مرحله است که خانواده به جاي آن که دریافت کننده کمک از سوی دیگران باشد، ضرورت کمک کردن به دیگر افراد و خانواده ها را در خود احساس می‌کند. (فروغی ،1399).    
2-1-7- الگوهاي تاب آوري مطرح شده توسط روانشناسان   
در سال 1986 بلاک و بلاک به انجام تحقیق طولی از رشد شخصیت مبادرت نمودند و براي اولین بار مدلی از جفت کردن من کنترل و من تاب آور را در شخصیت افراد فراهم آوردند. من کنترل به یک مشخصه شخصی اشاره دارد که به تکانه هاي رفتاري به عنوان وسیله ای براي حفظ و نگهداری یا افزایش تعادل سیستم پاسخ می‌دهد. اشخاصی که معمولا تسلیم تکانه¬هاي درونی خود می‌شوند اصطلاح کم مهارشدگی براي آنان به کار برده می‌شود و در مقابل اصطلاح مهار کننده افراطی به اشخاصی اشاره
می کند که براي برآوردن تکانه¬هاي رفتاري و خدمتگذار بودن براي آن تحت فشار گذاشته می‌شوند. بلاک و بلاک( 2006)   

2-5- پیشینه پژوهش
2-5-1- پیشینه داخلی پژوهش
- غلام نژاد، بهار و فضل علی (1401) در تحقیق به بررسی میزان اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی روی امید به زندگی، هراس از مرگ پرداختند، نتایج نشان داد شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی به ترتیب برای متغیر امید به زندگی، هراس از مرگ موثر بود. شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی روی امید به زندگی، هراس از مرگ تاثیر مثبت دارد.
- امیدواری، بیاضی و فرید حسینی (1400) به مطالعه ای با هدف بررسی و مقایسه اثربخش بودن آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان شناختی-رفتاری بر رضایت جنسی در زنان پرداختند. در این پژوهشی گروه های آزمون به مدت 8 جلسه دو ساعته در هفته تحت درمان قرار گرفتند. در این مدت گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. داده ها با استفاده از شاخص های توصیفی، تحلیل کوواریانس چند متغیره و تک متغیره تحلیل شدند. نتایج به دست آمده مقایسه اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان شناختی-رفتاری بر رضایتمندی زندگی زناشویی در همه ی جنبه ها نشان داد که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی تأثیر زیادی بر ابعاد رضایت جنسی دارد. نتایج نشان داد که هر دو روش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان شناختی-رفتاری بر رضایت جنسی تأثیرگذار است. بر اساس بررسی های انجام شده شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی نسبت به روش درمان شناختی-رفتاری تأثیر بیشتری بر رضایت جنسی دارد و استفاده از آن در کلینیک‌های روان‌شناسی توصیه می‌شود.
- هدایتی مقدم و بخشی پور (1400) در پژوهشی با هدف مقایسه میزان اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری و صمیمیت زناشویی زوج های مراجعه کننده به مراکز درمانی که بر روی 45 نفر (دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل) انجام شد نشان داده شد که بین نمرات میانگین های تاب آوری و صمیمیت زناشویی در سه گروه شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و کنترل تفاوت معناداری وجود دارد. به همین دلیل شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری و صمیمیت زناشویی زوجین مراجعه کننده به مراکز درمانی اثر گذار بوده است.

قسمتی از منابع
اولیا. ن. (1392). تأثیر آموزش غنی سازی ازدواج بر افزایش رضایت زناشویی زوجین شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
ابراهیمی. ت. (1398). رابطه ترس از صمیمیت، دلزدگی زناشویی و کیفیت زناشویی زنان شاغل در مقایسه با زنان غیرشاغل، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان

پورجمشیدی، م؛ و بهشتی راد، ر. (1394). تأثیر هوش اخلاقی و سلامت روان بر شادکامی دانشجویان متأهل. پژوهشنامه روانشناسی مثبت، 1 (4)، 55-66.
حسینی. ا، خواجویی زاده. ز. 1395. رابطه ذهن آگاهی با رضایت زناشویی در زنان و مردان متاهل شاغل در مدیریت بهزیستی استان کردستان، دو فصلنامه آسیب شناسی، مشاوره و غنی سازی خانواده، 2:14-24

ساماني، سيامک و جوکار، بهرام و صحراگرد، نرگس(1386). تاب آوري سلامت رواني و رضايتمندي از زندگي. مجله روانپزشکي و روانشناسي باليني ايران، 13(259): 3-29