مقاله و مبانی نظری تکلیف و تکالیف شب ,

مباني نظري و پيشينه پژوهش تکلیف شب

در قالب word و در 57 صفحه و قابل ویرایش

2-3 انواع ارائه تکليف شب
2-3-1 تکليف تمريني
          شايد مانوس ترين و سابقه دار ترين نوع تکليف شب، تکاليف تمريني باشد که هدف آن تامين فرصتي براي انجام مهارت هاي کسب شده و به کارگيري آموخته هاي جديد است.تکاليف تمريني مؤثر آن هايي هستند که ازدانش آموزان بخواهند تا آموخته هاي جديد را با روش شخصي و به طور قابل فهم به کار گيرند ( گروه آموزشي مديران،1386).
2-3-2 تکليف آمادگي و آماده سازي
        اين نوع تکليف يکي از رايج ترين تکاليف به ويژه در کلاس هاي بالاتر است و هدف آن وادار کردن دانش آموزان به کسب اطلاعات به منظور آماده شدن براي بحث درس روز بعد است ،اين نوع ارائه تکليف اگر با رهنمود و راهنمايي معلم همراه نباشد کاملاٌ بي تفاوت است ( گروه آموزشي مديران ،1386) .
2-3-3 تکاليف بسطي و امتدادي
        تکاليف بسطي مجموعه ي فعاليت هايي را در بر مي گيرد که انجام دادن آنها سبب درک عميق تر و پايدارتر موضوع درسي مي شود. انجام دادن اين نوع تکاليف، نيازمند همدلي و همکاري مسئولان آموزشگاه و والدين مي باشد.زيرادراين نوع تکليف نيمي از فکر متعلق به معلم ونيمي ديگر مربوط به دانش آموز است .
          والدين بايد با نظارت بر فعاليت هاي بسطي در خارج از محيط مدرسه و اجازه دادن به دانش آموزان براي حضوردراجتماع درساعات فراغت از مدرسه به منظور انجام دادن اين فعاليت ها همکاري لازم را داشته باشند.نتايج تحقيقات وجمع آوري شواهد و مدارک در جريان انجام دادن تکاليف بسطي بايد درجريان تدريس مورد استفاده قرار گيردومعلم مکلف است نمره هايي را در ارزشيابي تکويني و نهايي به تکاليف بسطي اختصاص دهد و دانش آموزان کوشارا تشويق کند(گروه آموزشي مديران،1386) .
2-3-4 تکليف خلاقيتي
          خود شاگرد تکليف را مشخص مي کند که درزمره ي پيچيده ترين انواع تکليف است، ممکن است انجام دادن اين تکليف فردي يا گروهي باشد .اين نوع تکليف کمتر مي توان به صورت يک تکليف يک شبه نگاه کرد.يکي از خصوصيات آن تمرکز بر توليد چيزهاي بکر و جديداست. معلم مسلماً بايددرجريان رسيدگي به اين گونه تکاليف خلاقيتي، موارد متعددي را در نظر بگيرد و نمره ي شايسته اي را به دانش آموز بدهد.تشويق، دادن جايزه، اطلاع دادن به والدين دانش آموز خلاق و تمايز دانش آموزخلاق و کوشا از جمله وظايف معلم در اين زمينه است(استروتر ،1384).

2-4 نظر انديشمندان تعليم و تربيت درباره ارائه تکليف
2-4-1 برونر
          برونر براين باوراست که يادگيري بايدآن چنان سازمان يابد که هر دانش آموزي به تنهايي به فعاليت بپردازد و تکاليف نيز براي هر دانش آموز بايدجداگانه و با توجه به توانايي و علائق هر يک از دانش آموزان طراحي شود.به عقيده برونر يادگيري علاوه بر کسب يک رشته از معلومات بايد انساني بهتر و خوشبخت تر، شجاع تر، حساس تر و شرافتمندانه تر به وجود آورد(شعباني،1380).
2-4-2 اسکينر
          اسکينر نقص هايي را که دراجراي برنامه هاي آموزشي وجود دارد به اين صورت بيان مي کند: تقويت مطلوب کمتر از ميزان لازم انجام مي شو،امروزه شاگردان در مدرسه طوري رفتار مي کنند که در اصل مي خواهند از يک رشته رويداد ناخوشايند بگريزند،ازجمله اين رويداد هاي(توبيخ،جريمه)را مي توان نام برد(شعباني،1380).
2-4-3 ثورندايک
        در نظريه يادگيري ثورندايک قوانين يادگيري به سه دسته تقسيم مي شوند.
1- قانون اثر:که نشان دهنده اين واقعيت است که در جريان آزمايش و خطا، هر گاه بين محرک و پاسخ رابطه خوشايند و لذت بخشي پديد آيد،آن رابطه تقويت مي شود و بر عکس،اگربين محرک و پاسخ رابطه ناخوشايند و آزار دهنده اي پديد آيد،آن پاسخ خاموش مي شود و از بين مي رود.                                               
2-قانون آمادگي:شاگردبايدازلحاظ رشد جسمي،عاطفي،ذهني وغيره به اندازه کافي رشد کرده باشد تا بتواند مفهوم هاي مورد نظر رابه خوبي ياد بگيرد.
3-قانون تمرين:براساس اين قانون،هر قدر محرکي راکه پاسخ رضايت بخش به دنبال داردبيشتر تکرارکنيم،رابطه بين محرک و پاسخ مستحکمتر و پايدار تر خواهد بودوبالعکس .
ثورندايک معتقداست که تمرين بايدمتنوع،معنادار،هدفدار و به قدرکافي تقويت کننده باشد(شعباني،1380).
        سيف 1371مي گويد:رابطه صميمانه بين آموزگار و محصل بهترين منبع تشويق است.دانش آموز وقتي متوجه مي شود که باانجام تکاليفش مي تواند رضايت خاطر معلم را جلب کند در اين امر ترغيب و مصر مي گردد.مشروط بر اين که معلم رضايت خودرادر قالب رفتار هاي قابل مشاهده،تشويق کلامي،نوازش، جايزه و ... منعکس سازند .
وي ازجمله متخصصين هايي است که انجام تکاليف درسي را مفيد مي داند و معتقد است که بخش عمده يادگيري بايد در کلاس انجام شودوفعاليت هاي خارج از مدرسه بايد مکمل يادگيري و فعاليت هاي مدرسه باشد.
        افروز (1378) مي گويد:ارائه تکليف نقشي بسيار مهم در فرايند ياد دهي و يادگيري مي تواند بر عهده داشته باشد به اعتقادايشا ن«ارائه تکليف بايد آن چنان منظم و هدف دارتهيه شود که دردانش آموز ايجادانگيزه،انديشيدن،تلاش، احساس مسئوليت ،انگيختگي،نو آوري وخلاقيت نمايد.ضمن اين که مواظب باشيم همه اوقات فراغت دانش آموزان را که مناسب ترين بستر براي تامين بهداشت رواني و آفرينش هاي فکري وخلاقيت هاي ذهني انسان مي باشد رااشغا ل نکنيم .
        علي شريعتمداري(1375) مي گويد:« ارائه تکليف از لحاظ تربيتي بايد مکمل يادگيري باشد. اما برخي معلمين آن را در رديف يک کار عادي قرار داده وتصور مي کنند دانش آموزان بايد قسمتي از وقت خود را به تکرارآن چه در مدرسه آموخته يا در کتاب آمده بپردازند .براي تعيين نقش ارائه تکليف در فرايند يادگيري بايد درک درستي از جريان يادگيري داشت.
يادگيري به اعتقاد روانشناسان عبارت است از تغيير رفتار از راه تجربه .
رفتار عبارت است از آن چه از انسان سر مي زند،اعم از اين که قابل مشاهده و اندازه گيري باشد يا خير ».
      ويلر (1322) مي گويد : تکليف شب بايد به توانايي هاي هر دانش آموز کمک کند.در سال 1975 زماني که هنوز روسيه نتوانسته بود سفينهً اسپوتينگ را به فضا پرتاب کند ،نگرش ها درباره دستيابي به دانشگاه وسپس به تکليف شب بود،ولي بعداز پرتاب سفينه ملت ها به اين تفکر که در آينده بايد به تکليف شب تأ کيد کرد،رسيدند .
      کوپر (1368)ووالبرگ (1364)معتقدندکه تکليف شب بادستيابي به دانشگاه ارتباط دارد و درسيستم تعليم و تربيت ماامري مهم است.
اطلاعات بسياري که در گزارش هاي تکليف شب هست، بسيار متناقض است .بنابراين حمايت از تکليف شب يا قضاوت درباره آن،نياز به تحقيقات دارد و بااين حال تعيين تمرين تکليف شب در سر تا سر دوران مدرسه ضروري است.
      بارنهم (1384) مي گويد:مدرسه ها نبايد درفعاليت ها و کارهاي صحيح بچه ها دخالت کنند،او همچنين تأکيد کرد ارزش تکليف شب بايدبراساس اطلاعات باشدنه اظهارعقيده هاي ساده.تکليف شب بسته به مزيت هاي متفاوت آن درسطح نمره هاي دانش آموزان در شروع تحصيل مؤثر است وحتي درادامه تحصيل‌ آنها در دانشگاه را تسهيل مي کند.در بسياري از تصميم هايي که زودتر از دههً 1900گرفته مي شد،انتقاد هاي زيادي به تکليف شب مي شدومدرسه هارا به دليل دادن تمرين به عنوان تکليف شب به چالش کشاندند .
      استيت (1315) مي گويد:معلمان ارزش تکليف شب را بر خلاف عقيده ها که انجام دادن کارسخت مي دانند،آن را نظارت حرفه اي مي خوانند.وي همچنين در موردزياده روي در جحم تکليف شب و تأثيرات آن روي سلامتي و روان دانش آموزان مي گويد:ارائه تکليف بايد با توجه به موقعيت دانش آموزان به آن هاارائه بشود.
      والبرگ (1378) مي گويد:دانش آموزان بايد بازخورد تکليف شب رادريافت کنند.دسترسي دانش آموزان دربازخوردي که به وسيلهً معلمان براي‌ آنها فراهم مي شود،مي توانند بسيار اساسي باشد.نمره دادن به تکليف شب سودمند است،اما تکليف شب در ديدگاه معلم نظريه جادادن آموزش است که بيشتر در يادگيري تأثير دارد .
      اندرسون (1374)وروزنبلوم ،نيول (1360) مي گويند: تسلط،نيازمندتمرين متمرکزدرطول روزوهفته است. بعد از تنها 4 جلسه تمرين دانش آموزان به نيمه – راه نقطه تسلط مي رسند. قبل از اين که دانش آموزان به 80 درصد تسلط برسند، بيشتر از24 جلسه وقت لازم دارد. و اين تمرين بايد به طور مستمر در طول روز و هفته صورت بگيرد و نمي تواند عجولانه باشد.

2-5 خصوصيات تکليف از نطر تحقيقات تربيتي
          مقدار تکليف بايد متعادل باشد به طوري که ذوق و شوق دانش آموز را براي تحصيل از بين نبرد. طول زمان انجام تکليف متناسب با ويژگي هاي دانش آموزان باشد.طول زمان مناسب براي انجام تکاليف دانش آموزان ابتدايي بيشتر از يک الي دو ساعت نباشد. تکليف شب بايد چند بعدي باشد به طوري که مهارت هاي کلاسي،نوشتاري،کاوشگري،اجتماعي عاطفي و...راپرورش دهد. در تعيين موضوع تکليف به علائق واستعدادهاي دانش آموزان و تفاوت هاي فردي توجه شود. مثلا براي دانش آموزان قوي تکاليف پروژه اي و براي دانش آموزان ضعيف تکاليف امتدادي و تمريني تعيين گردد. تکليف بايد تا آنجا که امکان دارد بامحيط زندگي يادگيرندگان مرتبط باشد تا آنان بتواننداز تجربه هاي يادگيري در موقعيت هاي گوناگون و درس هاي متفاوت استفاده کنند(پيوند،1378 ).

2-6 علل کم کاري و تنبلي دانش آموزان
        1 - علت جسماني:کودکاني ممکن است بر اثر ضعف عمومي بدن، کم خوني،بيماري تنفسي،بي اشتهايي،کم کاري بعضي غدد تيروئيدو...از لحاظ زيستي دچار مشکل باشند و نتوانند وظايف خودرا انجام بدهند،بديهي است اين قبيل کودکان قبل از هر چيز بايد زير نظر پزشک متخصص درمان شوند.
2- علت رواني وعاطفي:گاهي اوقات تنبلي کودکان ريشه رواني و يا عاطفي دارند مثل کودکاني که دچاربيماري هاي روان پريشي باشندويا کودکاني که به شدت مي ترسند و...اين قبيل کودکان به هيچ وجه قادر به انجام تکاليف خود نيستند. مهمترين عوامل رواني و عاطفي که در تنبلي و کم کاري کودکان مؤثرند،عبارتنداز:اختلال شخصيت،فشار رواني،احساس ناامني،تنفروبي علاقگي،نداشتن انگيزه و...
3- علت اجتماعي:تزلزل،نابساماني ويا گسستگي خانواده به هرشکل که باشد اثرات زيان باري براي کودک دارد.
4- علت ذهني و يا عقب افتادگي تحصيلي:عواملي از قبيل کم هوشي،ضعف حافظه،کندذهني،ضعف بعضي ازاستعداد ها،اختلال در ادراک،خستگي ذهن و ... مي تواند منشاءتنبلي و کم کاري دانش آموزان باشد(قورچيان،1384).

2-7 تکليف شب و اوليا
          تکليف شب در حالي که مي تواند وسيله اي براي نزديک کردن و ايجاد صميميت بيشتر بين کودکان و اولياي آنان باشد.
در بسياري از مواقع در شرايط نامطلوبي انجام مي گيرد و در نتيجه موضوعي براي درگيري ها واوقات تلخي هاي خانوادگي مي شود.
براي بسياري از کودکان ايجاد محيطي آرام براي انجام تکاليف محيطي که آنان بتوانند به دور ازسرو صداي تلويزيون، راديو و رفت و آمد ها درس بخوانند و بدانند که درصورت لزوم از کمک هاي فکري يکي از اطرافيان خود برخوردار خواهند بود،کافي است و اين قبيل کودکان انتظار ديگري  ندارند،اما دانش آموزان تکاليف خود را انجام مي دهندکه مثلا مادر،پدريا بزرگسالي درکنارشان باشدوبه کارهاي آنان نظارت مستقيم داشته باشد .اين کودکان در صورت عدم تمايل اوليا به همراهي با‌ آنها در اين امر،ازانجام تکاليف خودداري مي کنند.اين امر مي تواند ناشي ازدلايل مختلفي ازجمله نياز کودک به توجه بيشتر بزرگسالان باشد. کودکاني که از تکليف شب به عنوان وسيله اي براي جلب توجه اوليا و نگه داشتن آنان در کنار خود استفاده مي کنند،به زبان بي زباني نشان مي دهند که از توجه کافي برخوردار نيستند.در اين صورت شايسته است اوليا روابط خود رابا فرزند شان مورد سؤال قرار دهند و وقت بيشتري را صرف صحبت و توجه به او کنند(پيوند،1377).
      گاه انجام تکاليف براي شاگردان بي فايده و بي معني به نظر مي رسد.زيرا اودقيقا نمي داند چه بايد بکند و پرسش هاي معلم برايش مبهم است.دراين مواقع کمک به وي در مطالعه دقيقتر سؤالات يا تشويق او به پرس و جو از يک همکلاسي،به روشن شدن موضوع کمک خواهد کرد.اکراه درانجام تکاليف گاه ناشي از جذابيت محيط اطراف به خصوص بازي با دوستان يا تماشاي تلويزيون مي باشد،از طرفي شايداولياي کودکان تصور مثبتي از کار و فعاليت جدي به او ارائه نداده اند،در اين صورت چگونه مي توان از کودکي انتظارداشت که از کار کردن لذت ببرد،درحالي که هرگز چنين الگويي رادراطراف خود نديده است و هرگز به او نشان نداده اند که انجام يک کار جدي و حل يک مشکل تا چه حدي مي تواند لذتبخش باشد و ارزش اين راداردکه انسان به خاطر آن لذ ت هاي زود گذر را فدا کند(پيوند،1377).
        وقتي والدين در فرايند تکليف شب،درگير مي شوند تمام دانش آموزان از آن سود مي برند،به هر حال درگيري بيشتر والدين مي تواند از تأثيرات مثبت تکليف شب جلوگيري کند.تعيين يک وقت منظم براي انجام دادن تکاليف و طراحي يک مکان مخصوص براي انجام تکاليف به تمرکز دانش آموزان هنگام مطالعه کمک مي کند.يک سطح مسطح،روشنايي خوب،مداد، کاغذ ،تابلو کارواغلب يک فرهنگ لغت ضروري است(پيوند،1377).
        معلمان به دانستن اين که دانش آموزان درک مي کنند و اين که خودشان مي توانند مستقل کار کند،نياز دارند. معلمان به والدين توصيه مي کنند که براي بچه هاچيزي تعيين نکنند زيرا دانش آموزان آن هارااز روي کتاب رونويسي مي کنند. نمره دادن و بازخوردمعلم نسبت به تعيين تکليف خود دانش آموزان است نه کار والدين و نه همکاري والدين – دانش آموز در حل تمرين .اين يک امرروشني است که همه معلمان از دانش آموزان انتظار دارند که مستقل عمل کنند و هم چنين از والدين انتظار دارند که تکاليف دانش آموزان را زماني مورد بررسي قرار دهند که دانش آموزان خودشان تصحيح کنند،قبل از اين که آن را بر گردانند.دانش آموزان هنگام حل تمرين بايد مستقل کار کنند و به وسيله راهنمايي هايي که از قبل مي شوند، تشويق و ترغيب شوند که چگونه اطلاعات را پيدا بکنند و کلمات رااز داخل فرهنگ لغت پيداکنند تااين که مستقيماًجواب سؤال را به‌ آنها بگو ييد.والدين بايداز دانش آموزان بخواهندکه با صداي بلند بخوانند و خودشان اشتباه هاي آن هاراتصحيح کنند و به‌ آنها چگونه صحيح خواندن راياد بدهند.وقتي والدين خودشان باصداي بلند ازروي کتاب مي خوانند و هم زمان با آن بچه ها آن کار را انجام مي دهند، مي تواند يک مثال خوبي براي به وجود آوردن يک نگرش خوب براي يادگيري باشد ( قزويني ،1370 ).

2-8 تکليف شب و مدرسه
          بااين که در بسياري از کشورها،به علت شرايط مطلوب يادگيري در کلاسها،وجود معلمان ورزيده،کلاسهاي کم جمعيت و غيره مساله تکليف شب لااقل در دوره ابتدايي کنارگذاشته شده است و جاي خودرابه انجام فعاليتهاي خلاقه و مورد علاقه کودکان داده است،در کشورهايي مانند کشور ما که به علت رشد سريع جمعيت و در نتيجه کلاسهاي پرتراکم،کمبود معلمان،مدارس چند نوبته و ... دانش آموزان وقت محدودي رادر مدرسه مي گذرانند و لذاشرايط آموزش و پرورش مورد انتظار به دليل مشکلات فوق نمي تواند فراهم باشد، لازم است کودکان آنچه را که در مدرسه آموخته اند در خانه تمرين و تکميل کنند. ازآن گذشته درشرايطي که امکان پرسش و پاسخ درکلاسها محدود است، تکليف شب مي تواند براي معلمان وسيله اي جهت شناخت تواناييهاي درسي شاگردان باشد.
          بايد دانست که يادگيري مطالب درسي تنها دريافت اطلاعات در مدرسه و مرورآنها درخانه نيست،بلکه شامل يک سلسله فعاليتهاي مختلفي است که کودک بايددرموردآن اطلاعات انجام دهد تا بتواند آنها رادرذهن خود جايگزين نمايد. بر خلاف آن چه ظاهراً به نظر مي رسد،درس حاضر کردن کار آساني نيست و بسياري ازدانش آموزان نمي دانند چگونه درس بخوانند،آيا بايدازروي مطلب خواند؟چگونه؟چند بار؟ در کنار مطلب درسي از چه لوازمي بايد استفاده کرد؟ مداد؟ کتابچه؟ خط کش؟ جزوه درسي؟ فرهنگنامه و کتابهاي مرجع؟ آيا بايد از کسي کمک گرفت؟از چه کسي؟چه وقت مي توانيم مطمئن شويم که مطلب را يادگرفتهايم؟وقتي بتوانيم آن را با کلمات خودمان بيان کنيم؟وقتي آن راحفظ شويم؟وقتي بتوانيم خلاصه کنيم؟ بنابراين لازم است معلمان شاگردان را با روشهاي مختلف درس حاضر کردن،چگونگي انجام تمرينات درسي،مرور يک مطلب براي امتحان و برنامه ريزي براي انجام تکاليف آشنا کنند. نکته ديگر اين است که پرحجم ترين و سنگين ترين تکليف شب نيز نمي تواند جبران درسي را که در کلاس خوب تفهيم نشده است ،بکند و براي تضمين موفقيت تحصيلي شاگردان نبايد روي درس خواندن آنان در خانه و کمک اوليا تکيه کرد. بله، تکليف شب در شرايط فعلي مدارس ما امري لازم به نظر مي رسد اما تکليفي که طولاني و خسته کننده نباشد، انگيزه انجام آن در شاگردان به وجود آمده باشد.