مقاله و مبانی نظری عملکرد خانواده ,

مقاله و مبانی نظری عملکرد خانواده

در قالب word و در 18 صفحه و قابل ویرایش و دارای منابع 2024 و 1403

فهرست مطالب

عملکرد خانواده
مفهوم خانواده
کارکرد های خانواده
الف) کارکرد زیستی
ب) کارکرد فرهنگی-تربیتی خانواده
ج) کارکرد اجتماعی خانواده
د) کارکرد اقتصادی خانواده
خانواده‌های کـارآمد‌ و خانواده‌های ناکارآمد
الگوی مک مستر در مورد ارزیابی عملکرد خانواده
دیدگاه بوئن در مورد عملکرد خانواده
منابع

مفهوم خانواده
خانواده صرفا حضور تعدادی از افراد که در یک فضای فیزیکی و روان شناختی در کنار هم قرار دارند، نیست. خانواده به عنوان یک سیستم اجتماعی-فرهنگی تلقی می‌شود که در کنار همه ی خصوصیات دیگرش، دارای مجموعه ای از قواعد است و هر یک از اعضایش نیز نقش خاصی دارند. این سیستم دارای یک ساختار قدرت است که ه وسیله ی آن، اشکال مختلفی از ارتباط را بروز می‌کند. هر خانواده روش خاصی برای مواجهه با مشکلات دارد. اعضای این سیستم با هم رابطه ای عمیق و چند لایه ای دارند. همچنین اعضای خانواده تا حدود زیادی پیشینه ی مشترک، ادراکات درونی شده ی مشترک، مفروضات و دیدگاه های درباره ی دنیا و برداشت مشترکی از اهداف زندگی دارند (جکسون، پینتو-مارتین، دیتریک، بوید و سادرز، 2024).
در چنین نظامی، افراد به وسیله علایق و دلبستگی های عاطفی نیرومند، دیر پا، و متقابل به یکدیگر متصل شده اند. ممکن است از شدت و حدت این علایق و دلبستگی ها در طی زمان کاسته شود، لیکن باز هم علایق مزبور در سراسر زندگی خانوادگی به بقای خود ادامه خواهد داد (دسکوئن گادفری، داونز و کپ، 2024).
ورود به چنین نظام سازمان یافته ای صرفا از طریق تولد، فرزند خواندگی، یا ازدواج صورت می‌گیرد. در داخل این سیستم، حلقه های عاطفی قدرتمند، پایدار و متقابلی افراد را به هم گره زده است. بنا به گفته ی کی (1985) خانواده ها صاحب اعضای جدیدی می‌شوند و به مرور آنها را از دست می‌دهند، اما روابط خانوادگی همچنان پابرجا باقی می‌ماند. نفوذ خانواده باعث می‌شود، حتی زمانی که اعضاء در اثر فاصله های فیزیکی و یا گاهی مرگ از هم جدا می‌شوند، حلقه های عاطفی و ارتباطی اعضاء باقی بماند. به عبارتی عضو یک خانواده هرگز نمی‌تواند به طور کامل و واقعی، عضویت در آن خانواده را از دست بدهد (رحیم نژاد شهرستانی، 1402).
بر خلاف اعضای متعلق به نظام های غیر خانوادگی که عمدتا می‌توان در غیاب آنها عضو جدیدی را جایگزین ساخت،اعضای خانواده تعویض ناپذیر هستند. این امر در وهله نخست به خاطر آن است که ارزش اصلی خانواده حاصل شبکه روابطی است که توسط اعضای آن به وجود آمده است.خانواده ها از نطر سازمانی، سیستم عاطفی پیچیده ای دارند که ممکن است حداقل مرکب از سه نسل باشند. البته امروز به دلیل افزایش طول عمر، خانواده ها مرکب از چهار نسل هم وجود دارند (قاسمی، 1400).
هر خانواده به صورت اجتناب ناپذیری تلاش می‌کند تا به خودش به عنوان یک گروه نظم دهد. این تلاش برای نظم دادن به خود می‌تواند به صورت سنتی یا نو گرایانه، سازگارانه یا ناسازگارانه و منظم یا نا منظم باشد(دالستروم، 2023).
اعضای خانواده در حین رشد به هویت اختصاصی و یکتای خود دست می‌یابند. اما باز هم به گروه خانوادگی دلبستگی دارند و لذا هویت یا تصویر جمعی خاص خود را حفظ خواهد کرد. این اعضا در انزوا زندگی نمی‌کنند، بلکه به یکدیگر وابسته اند آن هم نه فقط به خاطر پول، غذا، و سر پناه بلکه به خاطر نیاز به عشق و محبت، همکاری و همیاری، جامعه پذیری و سایر نیاز های ملموس. این افراد برای دستیابی به کارکرد موفق باید خود را با نیاز های و خواسته های متغیر سایر اعضا و همچنین انتظارات متغیر شبکه خویشاوندی بزرگتر، محله، ودر نهایت کل جامعه منطبق سازد (شائو و همکاران، 2020).
کارکرد های خانواده
مهم ترین کارکردهای خانواده عبارتند از :کارکرد زیستی، کارکرد تربیتی، کارکرد فرهنگی، کارکرد اجتماعی و کارکرد اقتصادی.
الف) کارکرد زیستی
عملکرد خانواده در جهت حفظ و ارتقای بـهداشت و سـلامت جـسمانی و نیز فراهم‌ کرن‌ شرایط‌ لازم برای رفع‌ نیازهای بدنی اعـضا، کارکرد زیـستی خانواده نامیده می‌شود. بررسی ابعاد این‌ کارکرد‌ و توجه به بدکارکردی‌های خانواده‌ در این زمینه، می‌تواند خانواده‌ها را در جهت ارتقای این نوع‌ کارکرد یـاری‌ کـند. مهم‌ترین‌ ابـعاد‌ این کارکرد عبارت‌اند از
1.    رفع نیازهای بدنی.
2.    تأمین سلامت جسمانی.
3.    تأمین رشد بهنجار جسمانی.
4.    پیش‌گیری از‌ بروز‌ بیماری‌ها‌ و نـاهنجاری‌های رشد.
5.    اعتدال در تأمین نیازمندی‌های جسمانی و فراهم‌ آوردن شرایط لازم برای پرداختن به‌ سایر‌ ابعاد شخصیتی‌ انسان(امیری، 1401).
ب) کارکرد فرهنگی-تربیتی خانواده
خانواده نقشی اساسی در تربیت‌ فرزندان‌ یک جامعه‌ دارد. این ترتیب از طریق انـتقال فـرهنگ جامعه به آنان انجام‌ می‌گیرد. به عبارت‌ دیگر‌ از طریق انتقال فرهنگ به کودک‌ و نوجوان‌ مـی‌توان‌ بـه‌ رشـد همه جانبه‌ی شخصیت او کمک‌ کرد. در تعریف‌ تربیت‌ می‌توان گفت: تربیت عبارت است از برنامه‌ریزی در جهت رشد همه جـانبه‌ی شـخصیت کودک و نوجوان‌ در‌ ابعاد بدنی، شناختی، عاطفی، اجتماعی، هنری و اخلاقی، در جهت وصول‌ به‌ اهداف متعالی‌ اجتماعی. تربیت از منظری دیگر، انتقال فرهنگ‌ به‌ کودک‌ اسـت. این عـمل در خـانواده پایه‌ریزی شده، با پشتیبانی‌های‌ آن، استمرار‌ می‌یابد. انتقال‌ فرهنگ‌ به‌ کـودک‌ در جـریان سه نوع‌ کارکرد خانواده، یعنی کارکرد وضعی،کارکرد مستمر و کارکرد مأموریتی انجام می‌گیرد. انتقال فرهنگ بر اساس کارکرد وضعی خانواده، بدون‌ برنامه‌ریزی و در فرایندی جاری و سـاری به انجام می‌رسد. کارکرد وظیفه‌ای خانواده به‌ کمک‌ فرهنگ‌پذیری‌ خود انگیخته آمده، آن را‌ تکمیل‌ می‌کند. وقتی خـانواده بـرای‌ انتقال فرهنگ جامعه به کودک و نوجوان، برنامه‌ریزی خاصی‌ می‌کند و در انتقال محتویات فرهنگی، برنامه‌ی ویژه‌ای را به‌ اجرا در می‌آورد،دست بـه انـتقال فـرهنگی برنامه‌ریزی‌ شده می‌زند (رحیم نژاد شهرستانی، 1402).
ج) کارکرد اجتماعی خانواده
عملکرد خانواده در زمینه‌ی حفظ، اصلاح و ارتقای‌ ساختارها‌ و فرایندهای اجتماعی در سطوح قومی، منطقه‌ای‌ و جهانی،کارکرد اجتماعی خـانواده نـام دارد. مهم‌ترین‌ وظیفه‌ای که خانواده‌ در این زمینه بر‌ عهده‌ دارد، محافظت از خود است. در صورتی کـه خـانواده در جهت حفاظت از خود به عنوان هسته‌ی اولیه‌ی نـهادهای اجـتماعی، موفق شـود، در کارکرد اجتماعی خود، توفیق یافته است(وستروپ و همکاران، 2023).

قسمتی از منابع
رحیم نژاد شهرستانی،محمد(۱۴۰۲).آموزش فرزندپروری مثبت بر سلامت روان، تعامل والد فرزند، پرخاشگری فرزندان و عملکرد خانواده مادران سرپرست خانوار .پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روان شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان.
قاسمی،صدیقه(۱۴۰۰).خانواده و کارکردهای عاطفی آن. انتشارات لوگوس.
امیری، حمید(۱۴۰۱).عملکرد خانواده و صمیمیت زناشویی. انتشارات ویراست.
یانگمن،کتلین متیس(۱۴۰۲).کتاب کار خانواده درمانی
96 مداخله راهبردی برای برقراری ارتباط، حل تعارضات و درمان مشکلات .مترجم: ناهید حسینینژاد، دکتر رویا رسولی، داوود فتحی، سپیده بشیر گنبدی، پیمان مام شریفی. انتشارات ارجمند. تاریخ تألیف اثر به زبان اصلی ۲۰۲۳.
فرجی، محمد(۱۴۰۲).عملکرد خانواده و حل تعارضات زناشویی. انتشارات پادینا.
ای رایان، کریستین،  بی اپستاین،ناتان. آی کیتنر، گابور، دبلیو میلر، ایوان، دوان اس ،بیشاپ(۱۴۰۳).

Jackson, S. Z., P into -Martin, J. A., Deatrick, J. A., Boyd, R., & Souders, M. C. (2024). High depressive symptoms, Low Family Functioning, and low self-efficacy in mothers of children with Autism Spectrum Disorder compared to two control groups. Journal of the American Psychiatric Nurses Association, 30(2), 300-312.
Desquenne Godfrey, G., Downes, N., & Cappe, E. (2024). A systematic review of family functioning in families of children on the Autism Spectrum. Journal of Autism and Developmental Disorders, 54(3), 1036-1057.
Dahlström, E. (2023). Theories and ideologies of family functions, gender relations and human reproduction. In Changing patterns of European family life (pp. 31-51). Routledge.