مقاله و مبانی نظری و پیشینه تحقیق سبک های دلبستگی ,

مقاله و مبانی نظری و پیشینه تحقیق سبک های دلبستگی

در قالب word و در 23 صفحه و قابل ویرایش و دارای منابع 1403 و 2023

فهرست مطالب::

2-3- سبکهای دلبستگی
  2-3-1- مفهوم دلبستگی
  2-3-2- مراحل ارتباط عاطفی-
  2-3-3- نظریه سبکهای دلبستگی -
  2-3-4- نقش سبک‌های دلبستگی در الگو‌های ارتباطی سالم
  2-3-5- تعامل و عواطف مثبت و منفی والد/ کودک
  2-3-6- توانمندسازی روان‌شناختی والدین-
  2-3-7- الگوی فرانظری پروچاسکا و نورکراس

2-3- سبک‌های دلبستگی
2-3-1- مفهوم دلبستگی
مفهوم دلبستگی و تعلق را جان بالبی مطرح کرد. او دلبستگی را چنین تعریف کرده است"ارتباط روانی پایدار بین دو انسان". از نظر جان بالبی دلبستگی یک نیروی تعامل بین مراقب و کودک است و می‌تواند تاثیرات بسیاری بر رشد و شخصیت افراد بگذارد. کودک برای رفع نیاز‌های خود و پاسخ واکنش‌هایش نیاز به فردی دارد که به او دلبسته شود. دلبستگی کودک معمولا با فردی شکل می‌گیرد که بتواند پاسخ‌دهنده نیاز‌های او باشد، او را از رنج دور کند و احساس امنیت را برای او فراهم کند (صلاحی و همکاران، ١٣٩٩). محور اصلی نظریه دلبستگی این است که مادرانی که دردسترس فرزند هستند و نیاز‌های کودک خود را برآورده می‌کنند، نوعی احساس امنیت در او بوجود می‌آورند. کودک با اطمینان از اینکه مادر یا پرستارش مراقب او است، به کشف دنیای اطراف می‌پردازد. به عبارتی دیگر دلبستگی پیوند عاطفی عمیقی است که با افراد خاص در زندگی برقرار می‌کنیم، به صورتی که تعامل با آنها باعث احساس نشاط می‌شود و هنگام استرس، از اینکه آنها را درکنار خود داریم احساس آرامش می‌کنیم. (نوری‌زاده و همکاران، ١٣٩٠). دلبستگی نقش زیادی در کمک کردن به نوجوان در برخورد با چالش‌های نوجوانی دارد و در بهداشت و سلامت روانی او تاثیر دارد ؛ بطوریکه الگو‌های دلبستگی ناسالم در دوره‎ کودکی، مشکل رفتاری و اعمال بزهکارانه را در نوجوانی ایجاد می‌کنند (حاجی حسنی و هاشمی، ١٣٩٦).
2-3-2- مراحل ارتباط عاطفی
بالبی شکل‌گیری ارتباط عاطفی را در ٤ مرحله ترسیم کرد :
1- مرحله پیش از دلبستگی (واکنش نا‌متمایز نسبت به دیگران؛ تولد تا ٣ ماهگی): کودکان در ابتدا واکنش‌های غیرانتخابی به انسان‌ها دارند، تا قبل از سه هفتگی نوزادان خنده‌های بازتابی دارند، آنها صدا و بوی ماد‌ر را تشخیص می‌دهند ولی به او دلبسته نیستند.
٢- دلبستگی درحال شکل‌گیری (تمرکز بر روی افراد؛ ٣-6 ماهگی): کودکان در این مرحله به تدریج به افراد لبخند می‌زنند ولی در مقابل جدایی از مراقب یا والدین واکنش اعتراض‌آمیز نشان نمی‌دهند.
3- دلبستگی واضح (تقرب‌جویی فعال؛ ٦ ماهگی تا ٣‌سالگی): کودکان در این مرحله به یک سیستم تصحیح شونده بوسیله هدف مجهز می‌شوند. از این طریق، حضور و غیاب موضوع دلبستگی را کنترل می‌کنند و اضطراب جدایی ایجاد می‌شود. تا پیش‌از‌این، رابطه کودک و مراقب از طرف کودک وابستگی و از طرف مادر دلبستگی است، اما بعدا این رابطه از هر دو طرف بصورت دلبستگی درمی‌آید، حالت ناشی از ایجاد پیوند.
4- تشکیل رابطه متقابل (رفتارمشارکتی؛ بعد از ٣‌سالگی): رشد ذهنی و زبان به کودک امکان پیش‌بینی رفت‌ و آمد می‌دهند و بجای تعقیب، از مذاکره و مشارکت استفاده می‌کند. تعامل بادوام در کودکی تاثیرات طولانی مدتی بر رشد می‌گذارد و این تاثیرات توسط بازنمایی‌های ذهنی‌که بالبی آنها را «الگو‌های فعال درونی» می‌نامد، ایجاد می‌شوند. از نظر بالبی تعاملات واقعی با تصاویر دلبستگی به دو شکل در حافظه ذخیره می‌شوند:
1-     بازنمایی‌های ذهنی کودک از پاسخ تصویر دلبستگی (الگوهای فعال از دیگران).
٢- بازنمایی‌های ذهنی از کارآمدی و ارزش خود (الگو‌های فعال از خود)، الگو‌های فعال در مورد دیگران، علت اصلی تداوم و پیوستگی بین تجارب دلبستگی اولیه با شناخت‌ها، احساسات، رفتار‌ها و روابط بعدی هستند و بعنوان هسته‌ ویژگی‌های شخصیتی، تمایل به بروز و استفاده در موقعیت‌ها و روابط جدید می‌تواند دلبستگی را در تعاملات اجتماعی و روابط نزدیک آینده تحت تاثیر قرار دهند (کافتسیوس، ٢٠٠٤).
2-3-3- نظریه سبک‌های دلبستگی
جان بالبی روان‌شناس بریتانیایی اولین نظریه‌پرداز دلبستگی بود. او دلبستگی را بعنوان “ ارتباط روانی پایدار بین انسان‌ها ” توصیف کرد. بالبی به درک اضطراب و پریشانی که کودکان هنگام جدا شدن از مراقبان اصلی خود تجربه می‌کنند، علاقه‌مند بود. برخی از اولین تئوری‌های رفتاری نشان می‌دهند که دلبستگی تنها یک رفتار آموخته شده است. این نظریه‌ها پیشنهاد می‌کردند که دلبستگی نتیجه رابطه تغذیه بین کودک و مراقب است و از آنجا که مراقب به کودک غذا می‌دهد و تغذیه می‌کند، کودک وابسته می‌شود. از نظر بالبی تغذیه از اضطراب جدایی کم نمی‌کند و دلبستگی با الگوهای رفتاری و انگیزشی واضح مشخص می‌شود. هنگامی که کودکان می‌ترسند، به‌دنبال نزدیکی به مراقب اصلی خود هستند تا هم آسایش و هم مراقبت را دریافت کنند. با گسترش نظریه بالبی و اینزورث برای توضیح تفاوت‌های افراد در شناخت‌ها، احساسات و رفتار‌ها، یک طبقه‌بندی سه‌گانه از این مدل بوجود آمد که عبارت است از: دلبستگی ایمن، دلبستگی نا‌ایمن و دلبستگی دوسوگرای اضطرابی. (حاجی ‌حسنی و هاشمی، ١٣٩٦).
بنا بر کیفیت تعامل و دسترسی به مراقبت‌کننده، در کودک چهار نوع سبک دلبستگی ایجاد‌ می‌شود:
1- سبک دلبستگی ایمن: مراقب حساس به نیاز‌ها و واکنش‌های نوزاد، پایگاه امنی در‌ مواقع ناراحتی و اضطراب‌ کودک است و تماس با او موجب احساس آرامش و امنیت در ‌نوزاد بی‌قرار می‌شود. دلبستگی ایمن در سال‌های اولیه کودکی بالا‌ترین ارتباط با اعتمادبنفس‌ قوی، استقلال، خودمختاری، ‌اعتماد، صمیمیت، عواطف، روابط ‌پایدار، انعطاف‌پذیری، خودنظم‌دهی، اخلاقیات، انطباق ‌اجتماعی، دلسوزی، همدلی، عقاید مثبت و موفقیت تحصیلی دارد (فرجی و همکاران، ١٣٩٧).

7-2- پیشینه پژوهش
دویث و همکاران (٢٠٢٣) در تحقیقی که با عنوان ارتباط سبک دلبستگی و عملکرد اجتماعی در بیماران مبتلا به اختلالات روان‌پریشی غیرعاطفی، خواهر و برادر سالم و افراد سالم انجام دادند، دریافتند که رابطه منفی معناداری بین دلبستگی اجتنابی و عملکرد اجتماعی وجود دارد. بین دلبستگی اجتنابی و حوزه عملکرد اجتماعی کناره‌گیری و رفتار بین‌فردی ارتباط منفی معناداری پیدا شد. رابطه منفی معناداری بین دلبستگی مضطرب و کناره‌گیری از حوزه عملکرد اجتماعی وجود دارد.
توماسیان و همکاران (٢٠٢٣) در تحقیقی که با عنوان جلوگیری از سبک‌های دلبستگی به فرزندان در خانواده‌هایی با والدین افسرده انجام دادند، دریافتند که دلبستگی اجتنابی بین والدین و فرزندان ارتباط معنا‌داری دارد و متغیر‌های تعدیلی مانند: سن پایه و جنسیت والدین و فرزندان بر آن اثرگذار هستند. میانگین نمرات دلبستگی اجتنابی باقی مانده والدین بطورمعنا‌داری با فرزندان همبستگی نشان می‌دهد.
گوری و همکاران (٢٠٢٣) در تحقیقی که با عنوان ارتباط بین دلبستگی، عزت‌نفس، ترس از دست دادن، صرف وقت روزانه و استفاده مشکل‌ساز از رسانه‌های اجتماعی، مدل تحلیل مسیر انجام دادند، دریافتند که استفاده نا‌کارآمد از رسانه‌های/ اجتماعی سبب ضعیف شدن سبک‌های دلبستگی می‌شود. از دست دادن مقیاس عزت‌نفس، می‌تواند سبک‌های دلبستگی را تحت‌تاثیر قرار دهد. الگو‌های دلبستگی مشغله با دلبستگی والدین در ارتباط هستند. الگو‌های دلبستگی نگران‌کننده نیز می‌توانند بر دلبستگی والدین اثرگذار باشند.