مقاله و مبانی نظری و پیشینه تحقیق کارکردهای اجرایی ,

مقاله و مبانی نظری و پیشینه تحقیق کارکردهای اجرایی

در قالب word و در 30 صفحه و قابل ویرایش و دارای منابع 2024 و 1403

فهرست مطالب

کارکردهای اجرایی
  2-6-1- مفهوم کارکردهای اجرایی 
  2-6-2- مدل‌ها و مولفه‌های کارکردهای اجرایی
    2-6-2-1- توجه
    2-6-2-2- حافظه کاری 
    2-6-2-3- بازداری   
    2-6-3-4- سازماندهی و برنامه ریزی
    2-6-2-5- خودتنظیمی
    2-6-2-6- سخن درونی
    2-6-2-7- تنظیم هیجان
    2-6-2-8- ظرفیت حل‌مسئله خلاق
  2-6-3- کارکردهای اجرایی و هوش
  2-6-4- رشد کارکردهای اجرایی
  2-6-5- اختلال درکارکردهای اجرایی
  2-6-6- رابطه کارکردهای اجرایی با کمبود توجه/ بیش‌فعالی
  2-6-7- نقش والدین در بهبود کارکردهای اجرای
2-7- پیشینه پژوهش
منابع

2-6- کارکردهای اجرایی
6-2-1- مفهوم کارکردهای اجرایی
کارکرد‌های اجرایی سازه‌ای کلی هستند که شامل دامنه وسیعی از فرآیند‌های شناختی و توانایی‌های رفتاری مانند: استدلال، حل‌مساله، برنامه‌ریزی، سازماندهی، حافظه‌کاری یا ترتیب‌دهی، مقابله با تداخل، بهره‌مندی از پسخوراند، توجه پایدار، توجه انتخابی، و عملکرد چند تکلیفی هستند کارکرد‌های اجرایی به ساختار و کنش لوب پیش پیشانی وابسته اند و روی توانایی‌های شناختی اساسی مانند: توجه، زبان و ادراک تاثیر می‌گذارند (نظر‌زاده و همکاران، ١٤٠٠) کارکرد‌های اجرایی اغلب خودشان را در وظایف روزمره زندگی آشکار می‌کنند و بوسیله توانایی افراد در تنظیم رفتار و توجه، تکانشگری و مشکلات یادگیری دخالت می‌کنند (بارکلی و فیشر، ۲۰۱۱) در تعریف‌ها و زیرمولفه‌های متفاوت بر پیچیدگی و اهمیت کارکرد‌های اجرایی برای بروز رفتار انطباقی در برابر تغییر شرایط محیطی تاکید شده است کارکرد‌های اجرایی با فرآیند‌های روان‌شناختی که مسئول کنترل هوشیاری، تفکر و عمل می‌باشند، مرتبط هستند و در هدفدار بودن حرکت و کنترل آن نقش بسیار مهمی دارند (لطفی‌زاده و علیزاده، ١٣٩٦)
کارکرد‌های اجرایی مجموعه فرآیند‌های شناختی سطح بالا هستند که اجازه رفتار مستقل و هدفمند را می‌دهند نقص در این کارکرد‌ها می‌تواند به مشکلاتی در توانایی فرد برای آغازکردن، برنامه‌ریزی، دستیابی به اهداف، پایش عملکرد، پیش‌بینی نتایج، انعطاف‌پذیری در پاسخ و رفتارکردن منطبق با موقعیت، منجر شود رشد این کارکرد‌ها از ابتدای کودکی آغاز می‌شود و اغلب آنها تا اواخر نوجوانی به حد نهایی شکل‌یافتگی خود می‌رسند کارکرد‌های اجرایی از‌جمله بازداری، توجه پایدار، حافظه‌کاری و انعطاف‌پذیری شناختی پیش از 7 ‌سالگی رشد یافتگی سریعی را نشان می‌دهند درمان‌های شناختی که برای این دوره سنی طراحی شده‌اند، این کارکرد‌ها را هدف قرار می‌دهند (مقصود لو و همکاران، ١٣٩٦)
کارکرد‌های اجرایی درفعال‌سازی، کنترل ادراکات هوشیارانه، عواطف، افکار و اعمال نقش دارند و ساختار‌های عصبی/ شناختی مهمی هستند که با فرآیند‌های روان‌شناختی مسئول کنترل هوشیاری و تفکر مرتبط هستند کارکرد اجرایی را می‌توان بعنوان شاخصی برای چگونه و چه وقت انجام دادن عملکرد رفتاری عادی توصیف کرد که به افراد برای برنامه‌ریزی اهداف، خودگردانی، بازداری پاسخ، انعطاف ‌پذیری کمک می‌کند بارکلی معتقد است که همه کارکرد‌های اجرایی با وجود داشتن هستی‌های جداگانه با هم در تعامل هستند و از نظر تحقق وجودی در مراحل تحول، به یکدیگر وابستگی درونی دارند این کارکرد‌ها به افراد کمک می‌کنند که به روش هدفمند، سازمان‌یافته و استراتژیک عمل کرده و دارای خودتنظیمی هدفدار باشند کارکرد‌های اجرایی به ما اجازه می‌دهند به شکلی انعطاف‌پذیر به محیط پاسخ دهیم و آگاهانه و هدفمند به فکر و عمل بپردازیم و اساس توانایی‌هایی مانند: حل‌مساله و تفکر انعطاف‌پذیر محسوب می‌شوند کارکرد‌های شامل مولفه‌هایی هستند که در عین تمایز، با یکدیگر الگوی مشترکی را شکل می‌دهند (صمدی، ١٤٠١)
جیویا و همکاران (٢٠١٧) کارکرد‌های اجرایی مسئول هدایت، راهنمایی، مدیریت عملکرد‌های شناختی، هیجانی و رفتاری به ویژه در طول فعالیت و حل‌ مسائل جدید هستند کارکرد‌های اجرایی بعنوان سیستم یکپارچه رهنمود ‌دهنده، کنترل اعمال را تنظیم می‌کنند، کارکرد‌های عصب روان‌شناختی در حوزه‌های خاص (مانند: زبان، کارکرد‌های دیداری، فضایی، حافظه، تجربه هیجانی و مهارت‌های حرکتی) در خدمت رسیدن به یک هدف معین هستند
2-6-2- مدل‌ها و مولفه‌های کارکردهای اجرایی
وظیفه کارکرد‌های اجرایی، نظارت و مدیریت دیگر فرآیند‌های شناختی است بارکلی کارکرد‌های اجرایی را در اصطلاح خودتنظیمی خلاصه کرده است که شامل از حافظه‌کاری، حل‌مساله، مدیریت هیجانات، تجزیه و ترکیب به سمت هدف‌های رفتاری جدید است فرآیند‌ها شامل: حافظه‌کاری، برنامه‌ریزی، حل‌مساله، کنترل تداخل، خودنظارتی و خودانگیختگی هستند به اعتقاد بارکلی بین دسته‌های ۶ ‌گانه کارکرد‌های اجرایی تعامل وجود دارد و نتیجه این ‌روابط درونی، شکل‌گیری سیستمی پیچیده از فرآیند‌های نظارتی و مدیریتی است که به‌ صورت واحد یکپارچه عمل کرده به شکلی که ایجاد هرگونه اختلال در بخشی از سیستم، بر دیگر جنبه‌های آن اثرکرده وکلیه کارکرد‌ها را متاثرمی‌کند بارکلی تاکید می‌کند که کارکرد‌های اجرایی باعث تبدیل کنترل‌های بیرونی به درونی و تغییر خودکنترلی فرد بر رفتار‌هایش می‌شود (گلداشتاین و همکاران، ۲۰۱۴)
بخش پیش‌پیشانی به‌ منظور کنترل پردازش شناختی از دو نوع کنترل بازدارندگی و کنترل تحریکی استفاده می‌کند سیستم کنترل بازدارندگی، اطلاعات حسی از جهان خارج و قشر مغز را تنظیم می‌کند این سیستم در مرحله اول پردازش حسی، درون داد‌های نا‌مربوط را فرونشانی می‌کند، اما برای هدایت ارادی رفتار براساس رویداد‌های جهان خارج، نه‌ تنها لازم است که اطلاعات نا‌مربوط فرونشانی شوند، بلکه باید فعالیت عصبی در نواحی مختلف و پراکنده مغز برانگیخته و حفظ شوند تا اطلاعات ضروری بطورهمزمان در یک حالت فعال باقی بمانند و واکنش مناسب انجام شود این همان کنترل تحریکی است در مورد اینکه چگونه کنترل موازی با بازدارندگی/ تحریکی توسط قشرپیشانی اعمال می‌شود نظرات مختلفی وجود دارد سیستم اجرایی مرکزی بر حلقه واج‌شناختی، لوح دیداری/ فضایی و رویدادی نظارت دارد سیستم اجرایی مرکزی کارکرد‌های زیر را پیش‌بینی و توصیف می‌کند زمان اشتراک‌گذاری، توجه انتخابی، فعال‌سازی موقت حافظه بلندمدت و مسیر‌یابی طرح بازیابی (گلداشتاین و همکاران، ۲۰۱۴)
کریستین و همکاران (2020) براساس نظریه ناکارآمدی بازداری مطرح می‌کنند که کودکان دارای اختلال کمبود توجه/ بیش‌فعالی نمی‌توانند بطورموثر به محیط پاسخ تاخیری بدهند و هیجان‌های متفاوتی را در یک محیط اجتماعی نشان می‌دهند که متناسب با آن محیط نیست، چون نمی‌توانند به نشانه‌های ضروری اجتماعی و رفتارهایشان که غیرمتناسب هستند، توجه کنند نا‌گلیری و گلداشتاین (۲۰۱۴) در پژوهش خود برای ساخت پرسشنامه جامع کارکرد‌های اجرایی مولفه‌های کلیدی مانند: مدیریت‌ زمان، حافظه‌کاری، تصمیم‌گیری، توجه مستمر، برنامه‌ریزی، مقاومت در برابر حواسپرتی، تغییر را در نظرگرفتند نتایج تحلیل‌عاملی اکتشافی آنها نشان ‌دهنده ساختار عاملی یک بعدی برای کارکرد‌های اجرایی بود در زیر به بررسی برخی از مولفه‌های کارکرد‌های اجرایی که در این پژوهش مدنظر بوده اند پرداخته شده است

پیشینه پژوهش
شیخ محمدی و همکاران (١۴٠١) در تحقیقی که با عنوان کارکردهای اجرایی و مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان با و بدون اختلال کمبود توجه / بیش‌فعالی: نقش تعدیل‌کنندگی اجتماعی‌سازی هیجانات از سوی والدین انجام دادند، دریافتند که کارکردهای اجرایی و اجتماعی‌سازی هیجانات از سوی والدین می‌توانند به‌طور معناداری (001/0> P)، مهارت‌های اجتماعی را پیش‌بینی کنند همچنین براساس نتایج، بعد حمایتگرانه اجتماعی‌سازی هیجانات از سوی والدین رابطه میان کارکردهای اجرایی و مهارت‌های اجتماعی را تعدیل می‌کند (001/0>P ) بنابراین هرچه والدین از راهبردهای مثبت اجتماعی‌سازی هیجانات بهره بگیرند، می‌توانند اثرات منفی نارسایی کارکرد‌های اجرایی را بر مهارت‌های اجتماعی کودکان تا حدودی تعدیل کنند

قسمتی از منابع
- برجعلی، احمد و رستمی، محمد (1400) اثربخشی آموزش حافظه‌کاری بر کارکردهای اجرایی بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی / نقص‌ توجه، فصلنامه روان‌شناسی شناختی، 2 (9)، 44-54
1052547/jcp9244
- بیرامی، م، خانجانی، ز، نعمتی، ف، رسول زاده، ح و هاشمی، ت (1400) اثر‌بخشی توانبخشی شناختی مبتنی بر کنترل حرکتی بر ارتقای کارکردهای اجرایی (انعطاف‌پذیری شناختی، حافظه فعال، زمان ‌واکنش، بازداری پاسخ، توجه پایدار) در دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نقص توجه / بیش‌فعالی، پژوهش‌های نوین روان شناختی، 61 (16)، 18-1
- جهانگیری، د، علیزاده، ح، پزشک، ش و فرخی، ن (1400) تدوین برنامه آموزشی انضباط مثبت و بررسی اثربخشی آن بر کارکردهای اجرایی کودکان با اختلال نقص توجه /بیش‌فعالی ماهنامه علمی / پژوهشی طب توانبخشی، 10 (2)، 257-246 https://sidir/paper/415873/fa