تحقیق و مبانی نظری خلاقیت و نوآوری ,

دانلود ادبیات نظری و پیشینه تحقیق مفاهیم و تعاریف خلاقیت و نوآوری (فصل دوم)

در قالب WORD ودر 89 وصفحه قابل ویرایش

فهرست مطالب

بخش دوم: خلاقیت و نوآوری    48
مقدمه    48
2-2 خلاقیت و نوآوری.49
2-2-1 اهمیت خلاقیت و نوآوری    49
2-2-2 نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبة کلی و عمومی..50
2-2-3 نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبة فردی51
2-2-4 نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبة سازمانی.. 51
2-2-5 تعاریف خلاقیت و نوآوری..52
2-2-6 شيوه هاي تفکر.53
2-2-7 مراحل تفکرخلاق.55
2-2-8 فرآيند نوآوري درسازمان..56
2-2-9 خلاقیت پایدار در حل مسائل سازمانی.58
2-2-10 نقش مدیریت در پرورش خلاقیت و نوآوری در سازمان .59
2-2-11 تکنیک های تقویت خلاقیت و نوآوری در سازمان60
2-2-12 فرآيند يک نوآوري موفقيت آميز64
2-2-14 ویژگی های فرآیند نوآوری.66
2-2-14 انواع نوآوري67
2-2-15 مؤلفه های خلاقیت.68
2-2-16 اجزا و عناصر خلاقیت70
2-2-17 خلاقیت استعدادی قابل پرورش.72
2-2-18 انواع خلاقیت..74
2-2-19 سطوح خلاقیت75
2-2-20 نظریه های خلاقیت.77
2-2-21 رویکرد چند وجهی در خلاقیت86
2-2-22 الگوی تعاملی رفتار خلاق.87
2-2-23 ویژگی های سازمان خلاق و نوآور89
2-2-24 ويژگي هاي افراد خلاق و نوآور96
2-2-25 فرآيند نوآوري آموزشي101
2-2-26 عامل سن در خلاقيت    102
2-2-27 عامل جنسيت در خلاقيت    103
2-2-28 عامل تحصيلات در خلاقيت    104
بخش سوم: پیشینة تحقیق    105
مقدمه    105
2-3 پیشینة تحقیق..105
2-3-1 تحقيقات انجام شده در خارج ازکشور    105
2-3-2 تحقيقات صورت گرفته در داخل کشور    107

منابع

- بخش دوم: خلاقیت و نوآوری
مقدمه
      خلاقيت در گذشته پديده‌اي مترادف با نبوغ تلقي مي شد و هر جا سخن از خلاقيت به ميان مي‌آمد بلافاصله معناي نبوغ به ذهن خطور مي کرد. در تاريخ يونانيان باستان، نبوغ معنايي افسانه‌اي داشت. به روايتي يونانيان واژه‌اي بنام شيطان را پذيرفته بودند که افراد آن را صاحب توانايي‌هاي خارق العاده و شور و شوق مي‌ساخت (پيرخائفي، 1379، به نقل از سام خانیان).
      در اواخر قرن نوزده و در اوايل قرن بيستم به منبع جديد خلاقيت توجه شد در اين دوران اين تفکر که نبوغ يا توانايي غير معمولي در يک فرد از يک روح بيروني ناشي مي شود رنگ باخت، اما تأثيرات اين تفکر که، خلاقيت و نبوغ مترادف هستند همچنان باقي ماند و تا عصر رنسانس نيز کشانده شد و لذا نزديک به نيم قرن طول کشيد تا خلاقيت به طور علمي و دقيق مطالعه شود. رهبري اين جريان علمي را شخص گيل فورد در سالهاي (1959-1966-1967) بر عهده داشت (سام خانيان، 1387).
      در واقع می‌توان چنین بیان کرد که تا زمانی که یک ایدة نو در ذهن فرد است به آن خلاقیت اطلاق شده و زمانی که این ایده نو بصورت محصول و یا خدمت جدید به جامعه ارائه گردید از آن به عنوان نوآوری یاد می‌شود.
به طور کلي اهميت خلاقيت در زندگي را مي توان در طول سه محور مورد بررسي قرار داد :
1. نقش خلاقيت در رشد مهارتها
2. نقش خلاقيت در توسعة روابط اجتماعي
3. نقش خلاقيت در بهداشت رواني (پيرخائفي، 1379)
2-2 خلاقیت و نوآوری

2-2-1 اهمیت خلاقیت و نوآوری:
      شاید قدری شگفت انگیز باشد اما زندگی بدون خلاقیت مشکل و طاقت فرساست. اگر از بلندترین مکان زندگی کنونی به گذشته نگاهی بیاندازیم در خواهیم یافت که زندگی کنونی چقدر از نظر امکانات و تجهیزات با گذشته تفاوت کرده است. به عنوان مثال سرعت حرکت انسان امروز در اثر اختراع هواپیما، یا نحوه کتابت در دنیای امروز نسبت به گذشته یا سفر با آفاق آسمان ها و کرات دیگر و پیمودن اعماق دریاها همه مرهون استعداد خلاقیت بشری بوده است. بنابراین می‌توان ملاحظه نمود خلاقیت موضوعی غریب و ناآشنا نیست که برای وجود آن نیاز به استدلال باشد. خلاقیت به عنوان استعدادی قدرتمند در نهاد آدمی از همان دوران کودکی وجود دارد؛ به قول راجرز (1977) آدمی ذاتاً خلاق متولد می‌شود ولی با این حال خلاقیت در مراحل ابتدایی زندگی تکامل یافته نیست و به همین دلیل نیاز به توجه، هدایت و تربیت دارد (سام خانيان، 1387).
    امروزه توجه به خلاقیت و نوآوری به ویژه در سازمان ها بسیار بیشتر از گذشته شده است. تصور دلیل این علاقة زیاد به خلاقیت کار دشواری نیست. در فرهنگ سریعاً در حال تغییری که زمینه های مطالعاتی جدید به وجود می‌آیند و در هیمن حال سایر مشاغل از بین می‌روند آماده سازی جوانان در مورد نقش آنها در چنین جامعة پویایی پیچیده تر می‌شود. اگر تنها حقایق خاصی را به آنها بیاموزیم با این مسأله بسیار واقعی روبرو می‌شویم که تا زمانی که کودک 12 سال را در یک برنامه آموزشی بگذراندآن حقایق دیگر مورد نیاز نیستند یا مشاغلی که به خاطر آن آماده می‌شدند دیگر وجود ندارد. این وضعیت را یکی از منتقدان سر سخت تعلیم و تربیت به نام « سیلبرمن » به خوبی چنین بیان کرده است ( گلالگر، ترجمة مهدی زاده و رضوانی، 1381، به نقل از سام خانيان، 1387).
      تعلیم و تربیت برای عملی کردن بایستی فرد را برای کاری آماده کند که هنوز وجود ندارد و ماهیت آن را حتی تصور هم نمی‌توان کرد. این امر تنها به این طریق انجام می‌پذیرد که به کودکان آموزش داده باشد چگونه یاد بگیرند و به آنها نوعی انضباط فکری داده شود تا آنها را قادر سازد که اندوختة عقلی بشر را صرف مسائل تازه کنند.
      جامعه برای پیشرفت و توسعه نیاز به کودکان با انگیزه، کنجکاو و خلاق دارد؛ همچنین به نوجوانان و جوانانی نیاز دارد که چهرة دیگر از آینده ترسیم کنند و به بزرگسالانی نیاز دارد که حامی و سازنده باشند. دستاورد چنین موقعیتی ابتکار و سازندگی است.
      نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری را می‌توان از سه جنبة کلی، فردی و سازمانی به شرح زیر مورد بررسی قرار داد:
2-2-2 الف- نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبة کلی و عمومی:
1-    خلاقیت و نوآوری یکی از اساس ترین و بنیادی ترین ویژگی های خاص انسان است.
2-    مجموعة تمدن انسان محصول خلاقیت ها و نوآوری ها است.
3-    ادامة حیات انسان بدون خلاقیت و نوآوری امکان پذیر نیست.
4-    خلاقیت و نوآوری یکی از اصلی ترین اهداف تعلیم و تربیت است.
5-    خلاقیت و نوآوری عامل بهبود مستمر کیفیت زندگی و افزایش رفاه و آسودگی و نیز مرتفع کنندة  مشکلات و موانع موجود در زمینه های مذکور است.
6-    خلاقیت و نوآوری موجبات رشد و توسعة اقتصادی، علمی و صنعتی را فراهم می‌سازد.
7-    همة سازمانها و کارخانه ها و کلیة تولیدات و محصولات آنها حاصل خلاقیت و نوآوری است.
8-    جوامع پیشرفته تر دارای خلاقیت و نوآوری بیشتری هستند.
2-2-3 ب- نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبة فردی:
1-    خلاقیت و نوآوری عامل رشد و شکوفایی و سوق دهنده به سوی خود شکوفایی است.
2-    خلاقیت و نوآوری در رشد و ظهور مهارت ها مانند مهارت های حل مسأله، خود آگاهی و مهارتهای هنری، حرکتی، علمی و مکانیکی مؤثر است.
3-    خلاقیت و نوآوری از طریق ایجاد زمینه های انعطاف پذیری ذهنی و رفتاری در توسعه روابط اجتماعی نقش مهمی دارد.
4-    خلاقیت و نوآوری عامل موقعیت های فردی، شغلی و اجتماعی است.
5-    خلاقیت و نوآوری زمینه های کنجکاوی، تلاش و تفکر را نیز فراهم می‌آورد.
6-    خلاقیت و نوآوری باعث ارتقای سطح بهداشت روانی افراد می‌شود.
2-2-4 ج- نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبة سازمانی:
1-    خلاقیت و نوآوری عامل پیدایش سازمان است.
2-    خلاقیت و نوآوری تولیدات و خدمات را توسعه می‌دهد.
3-    خلاقیت و نوآوری عامل افزایش کمّیت، تنوع تولیدات و خدمات است.
4-    خلاقیت و نوآوری موجب افزایش کیفیت تولیدات و خدمات و موفقیت در رقابت می‌شود.
5-    خلاقیت و نوآوری موجب کاهش هزینه، ضایعات و اتلاف منابع می‌شود.
6-    خلاقیت و نوآوری انگیزش کاری کارکنان را افزایش می‌دهد (سام خانيان، 1387).
2-2-5 تعاریف خلاقیت و نوآوری:
      خلاقیت واژه ای عربی از ریشه «خلق» به معنی آفریدن است. در لغت نامة دهخدا خلاقیت خلق کردن و  بوجود آوردن است و خلاق شخصی است که دارای عقاید نوباشد، و نیز نوآوري از کلمه لاتين " Innovate " به معناي" ساختن يک چيز جديد" استخراج شده است (آقایی فیشانی، 1377).
      دانشمندان خلاقیت را با تعابیر متعددی بیان نموده اند به طوری که هر تعریفی بیانگر یکی از ابعاد مهم فراگرد خلاقیت است.
برخی از تعاریف خلاقیت، ویژگی های افرادخلاق را محور قرار داده اند.
      به عنوان مثال: گیلفورد خلاقیت را مجموعه ای از توانایی ها و خصیصه هایی می‌داند که موجب تفکر خلاق می‌شوند.
گروهی دیگر بر اساس فرآیند خلاق، خلاقیت را تبیین کرده اند.
      به عنوان مثال: تورنس خلاقیت را فرآیند حس کردن مشکلات، مسائل، شکاف دز اطلاعات عناصر گم شده، حدس زدن ها و تدوین فرضیه دربارة این نواقص و آزمودن این حدس ها و احتمالاً تجدید نظر‌ آنها و سرانجام انتقال نتایج تعریف کرده است.
      فرهنگ روانشاسی پنگوئن، خلاقیت را فرآیندهای ذهنیی می‌داند که به راه حل ها، ایده ها، به تصور در آوردن اشکال هنری، تئوری ها یا محصولات نو و بی مانند (نوآوری) منتهی می‌گردد.
برخی معتقدند که خلاقیت باید بر مبنای محصول خلاق (تازه) تعریف شود.
به عنوان مثال: گیزلین معتقد است خلاقیت ارائه کیفیت های تازه ای از مفاهیم و معانی است.
      برخی دیگر معتقدند که خلاقیت را باید براساس توانایی حل مسأله تعریف کرد. به عنوان مثال: گانیه، معتقد است که خلاقیت نوع ویژه ای از حل مسأله است.
      به طوری که ملاحظه می‌شود وجه اشتراک تعاریف خلاقیت توجه به «تازگی و نو بودن» است. اما  نو بودن به تنهایی مفهوم خلاقیت را روشن نمی‌کند. زیرا بسیاری از چیزها می‌توانند تازه باشند اما خلاقانه نیستند. با توجه به این نقص برخی از محققان عنصر سودمندی یا ارزشمندی را به مفهوم تازگی اضافه  کرده اند. به عنوان مثال : ورنون معتقد است خلاقیت توانایی شخص در ایجاد ایده ها، نظرها، بینش ها، اشیای جدید و بازسازی مجدد در علوم و سایر زمینه ها است که از نظر محققان، ابتکاری و از لحاظ علمی، زیباشناسی، فن آوری و اجتماعی باارزش قلمداد گردد.