مقاله و مبانی نظری درس پژوهی ,

فهرست مطالب
چرایی درس پژوهی
درس پژوهی چیست؟
تعريف درسپژوهی، درس پژوهشی و درس آزاد
اصول درس پژوهی
هدف ها ی درس پژوهی
پیامدها برای مشارکت کنندگان
تاريخچهی درس پژوهی
مراحل درس پژوهی
الگوهای مختلف درسپژوهی
جلسات درس پژوهی
درسهای پژوهشی در فرآيند درسپژوهی
ناظران بيرونی در فرآيند درس پژوهی
نقش فناوری در فرآيند درس پژوهی
چالش های درس پژوهی
درس پژوهی در سازنده گرایی اجتماعی
درس پژوهی در نظریه اجتماعی – فرهنگی
درس پژوهی در نظریه پسا ساختار گرائی
درس پژوهی چگونه موجب اصلاح روش تدریس و ساخت هویت جدید معلم می‌شود؟
پژوهشهای انجام شده در رابطه با موضوع
منابع

چرایی درس پژوهی

محققان و سیاست گذاران به تازگی توجه خود را به آماده سازی اولیه معلمان معطوف ساخته اند (سنک و همکاران، 2012)زیرا آن چه در فرایند یاددهی –یادگیری در کلاس درس اثر می‌گذارد تا حدود زیادی به کارکردهای عناصری از فرهنگ آموزش مربوط می‌شود که در قالب برنامه درسی ارئه می‌شوند و معلم و دانش آموزان در کلاس درس از‌ آنها استفاده می‌کنند .معلمان و دانش آموزان با باورها، علایق و انگیزه های متفاوتی به کلاس درس می‌آیند که در فرایند یاددهی –یادگیری تاثیر شگرفی دارد و فعالیت های آموزشی کلاس درس را تا حدود زیادی تحت تاثیر خود قرار می‌دهند.( سرکارآرانی 1380) پیوند میان باورهای معلمان و روش تدریس‌ آنها تایید شده است (پتاری و جورجیادئو، 2009،نقل از احمدپور،1391)مطالعه باورهای معلمان و تاثیر آن بر روش تدریس نوید بخش افزایش کیفیت تدریس و در پی آن بهبود یادگیری دانش آموزان است که این دقیقا از اهداف تلاش های تحقیقاتی در آموزش ریاضی به شمار می‌رود.(مبارکه و همکاران، 1392)پس، معلمی حرفه ای پویا با پیچیدگی های بی بدیل است که طی آن معلمان بر بستری از موقعیت های نامعین و دشوار، برنامه درسی را اجرا می‌کنند. در چنین شرایطی عمل تدریس به عنوان فعالیتی هنری مطرح می‌شود.(دایموک ،2008، نقل از ساکی، 1391) کلیکمان و همکاران (2012) معتقدند که در روش های سنتی به متخصصان با کیفیت در موضوعات درسی نیاز بود و تربیت معلم بر دانش محتوایی و پداگوژیک متمرکز بود. به زعم( شاه مرادی،1392) رویکرد معلم پژوهنده می‌تواند هسته مرکزی اندیشه معلمان حرفه ای باشد. زیرا معلمی که در بطن کلاس قرار دارد، بیش از هر کس دیگر صلاحیت و شایستگی شناسایی مسئله، تجزیه و تحلیل و ارزشیابی و ارائه راه حل برای بهبود شرایط یادگیری دارد.به ویژه، نحوه ای که طبق آن دانش و عمل معلم گسترش یابد – یا می‌تواند گسترش یابد – در ادبیات رو به رشد مربوط به آینده و به عمل در آوردن آموزش معلمان دارای اهمیت اساسی است.فعالیت های "آموزشی" سازمان یافته برای معلمان(مانند کارگاه ها، دوره ها و غیره) محدود نیوده و باید بتواند حالت های همزمان و مستقل رشد حرفه ای معلمان را در بر گیرد، چه دارای زمینه فردی و یا جمعی باشد. (تاکشی و ونیسلو، 2013).
دادلی (2013) فرآیند یاددهی – یادگیری در کلاس را نقل از لوئیس به رودخانه های با جریان سریع تشبیه    می‌کند که معلم را در برابر بسیاری از نمونه ها یی از فعالیت های یادگیری دانش آموزان کور می‌کند.او معتقد است که معلمان باید خیلی بیشتر از سایر مشاغل و خیلی سریع تصمیم بگیرند .بنابراین باید راه هایی برای کنار آمدن با این طوفان اطلاعاتی که هنگام تدریس دریافت می‌کنند، پیدا کنند.ممکن است این راه کار ها به عنوان اطلاعاتی که در حال حاضر در امر تدریس مهم نیستند فیلتر شوند. (همان طور که انسان ها به صورت ناخودآگاه نگاه ها و صداهای تصادفی را در طول روز فیلتر می‌کنند)همچنین بخش عمده ی رفتار یادگیری شاگردان احتمال دارد از جانب یک معلم تنها در کلاس 30 نفری از خاطر برود.اما دیگران مشاهده کرده اند که فرایند های درس پژوهی می‌توانند فعالیت در کلاس را از طریق آوردن چند دیدگاه دیگر در پیچیدگی تدریس که حرکت سریعی هم دارد، کُند نماید. در نتیجه درس پژوهی به عنوان جایگاهی برای ساختن دانش به کمک اعضای گروه درس پژوهی و تصور، مشاهده و تصور مجدد روش تدریس و تاثیر آن روش برای انتشار این شناخت ،به افراد گروه عمل          می‌کند.این همان نکته ای است که شورای ملی معلمان ریاضی آمریکا (NCTM، 2014)در بیانه ی خود تاکبد می‌کندکه عملکردهایی که از دسترسی وعدالت حمایت می‌کنند نیازمند درک جامعی می‌باشند. این عملکردها شامل این عوامل است، اما به آنها محدود نمی‌شود: ایجاد انتظارات بالا، حصول اطمینان از دسترسی به آموزش و برنامه آموزشی مختص ریاضیات با کیفیت بالا، تخصیص زمان کافی برای یادگیری دانش آموزان، تاکید مناسب به فرآیند های مختلفی که تعامل سازنده دانش آموزان با ریاضیات را گسترش می‌دهد و فرآهم آوری استفاده استرتژیک از منابع انسانی و مادی. هنگامی که دسترسی و عدالت به طور موفقیت آمیزی بدست آمد، دست آوردهای دانش آموزان شامل دستاورد در طیف وسیعی از ارزیابی ریاضیات، استقرار ریاضیات، ثبات در ریاضیات فراتر از حد معمول می‌رود، و نمی‌تواند توسط پیش زمینه های نژادی، قومی، زبانی، جنسیتی و اجتماعی-اقتصادی پیش بینی شود.پس برای تحقق چنین هدفی ما بایستی معلمان کارآمدتری داشته باشیم و یک راه کارآمد تر کردن معلمان ،ایجاد یک بستر و فرصت مناسب به منظور هم آموزی آنان از تجربه های یکدیگر است و درس پژوهی این فرصت را بدون تخمل هیچ هزینه اضافی فراهم می‌آورد.(ساده ئی ،1393)

2-3-درس پژوهی چیست؟

پژوهش¬های جهانی نشان می¬دهد که برنامه¬های آموزش ضمن¬خدمت معلمان در مدرسه از جمله مؤثرترين روش¬های ارتقای صلاحيت¬های حرفه¬ای معلمان و بهسازی کيفيت فرآيند ياددهی-يادگيری است. بيشتر به اين علت که آموزش ضمن¬خدمت معلمان در مدرسه توجه آشکاری به علاقمندی¬های حرفه¬ای معلمان دارد، گوناگونی خواست¬های معلمان را در نظر می¬گيرد و فرصت¬های بسياری را برای يادگيری آن¬ها با تأکيد بر شناخت بيشتر از مدرسه و دانش¬آموزان فراهم می‌کند. ضمن اين که معلمان را بيش از پيش در تصميم¬گيري¬های آموزشی مشارکت می¬دهد و امکان پژوهش در کلاس درس را توسط معلمان و با همراهی دانش¬آموزان به وجود می¬آورد. در اين روش به دانش¬آموزان، علاوه بر يادگيرندگان، به عنوان کسانی که درتوسعه¬ي حرفه¬ای معلمان نيز نقشی قابل توجه دارند، نگاه می¬شود. اين روش، رويکردی نوين از پژوهش کنشی را متبلور می¬سازد که در آن، شرکت مؤثر در تصميم¬گيری و مشارکت فعال در عمل معلمان دو پايه¬ي اساسی پژوهش محسوب می¬شوند و نقشی بسزا در توسعه¬ي حرفه¬ای معلمان ايفا می¬کنند(سرکارآرانی،1379).

درس¬پژوهی به عنوان رويکردی ژاپنی در فرهنگ آموزش اين کشور، مطرح است که به صورت يک فرآيند مشارکتی و مستمر به عميق شدن دانش موضوعی، مهارت¬های تدريس و توليد دانش حرفه¬ای کمک می¬کند و لذا منجر به توسعه¬ی حرفه¬ای مؤثر خواهد شد(اداره¬ی آموزش و پرورش آمريکا ،2000؛ ماتوباو سرکارآرانی،2005).
درس پژوهی راهکار یادگیری حرفه ای کارآمد شاگرد-به- شاگرد و جا افتاده ای است. لازمه ی این راهکار این است که معلمان و دیگر مربیان با همکاری همدیگر درس مورد نظر را تا زمانی که تا حد امکان پالایش شده تقویت کنند وسپس آن را تدریس کنند تا اطلاعات قوی در مورد نحوه ی عملکرد خوب درس را به دست آورند. در یک کنفرانس بعد از آنکه درس تدریس می‌شود، معلم (که درگروه درس پژوهی هرکسی می‌تواند باشد)ابتدا در مورد درس اظهار نظر می‌کند و سپس دیگر اعضای گروه درس پژوهی اطلاعاتی را که در طی درس بدست آورده اند با همدیگر در میان می‌گذارند. گروههای درس پژوهی در مورد اینکه آیا درسی را که در زمینه ی خود آزمایش شده بازبینی کنند و سپس آن را مجددا تدریس کنند یا آنکه فقط آنچه را که یاد گرفته اند در درس دیگری بکار گیرند تصمیم میگیرند. علاوه بر فهمیدن اصول درس پژوهی و مشارکت در سه تجربه ی درس پژوهی، شرکت کنندگان در مورد تغییرات درس پژوهی مطالبی را یاد خواهند گرفت. این افراد در مورد نحوه ی اجرای درس پژوهی در مناطق، نواحی و مدارس خود برنامه ریزی خواهند کرد و با همدیگر برای حل مسائل مرتبط با اجرای آن همکاری می‌کنند. (لویس ،2009)
درس پژوهی شامل گروهی از معلمان است که می‌خواهند جنبه های فراگیری شاگردان خود را بهبود بخشند: از گروههایی با بهره وری اندک به جنبه هایی از برنامه ی درسی که معلمان احساس می‌کنند می‌توان آنها را به صورتی موثر تر آموزش داد. با به وجود آمدن این تمرکز، گروه آنچه را که در جای دیگر روی آن کار شده مورد پژوهش قرار می‌دهد. (در ژاپن پژوهش های زیادی از سوی معلمان صورت گرفته که برگرفته از درس پژوهی هستند و معلمان با استناد به آنها کار می‌کنند). بعد از آن، معلمان درس پژوهشی را با توجه به تمام جزئیات برنامه ریزی می‌کنند.یکی از معلمان گروه آن را تدریس می‌کند، در حالی که بقیه به دقت یادگیری شاگردان را مشاهده می‌کنند و بر رونوشت های درس پژوهی خود یادداشت می‌نویسند. بعد از اتمام درس پژوهی این معلمان آنچه را از فراگیری شاگردان مشاهده کرده اند با پیش بینی های خود مقایسه می‌کنند، ایده های خود را اصلاح و درس پژوهی دیگر را برنامه ریزی می‌کنند. بعد از یک دوره 3 یا چند بار اجرای درس پژوهی، گروه مشخص می‌کند چه چیزی آموخته شده که می‌تواند برای روش آنها و دیگران آگاهی بخش باشد. آنها این یافته ها را با همکاران دیگر از طریق مقالات کوتاه، نمایش یا دعوت آنها برای مشاهده ی رویکرد جدید از درسی "در خانه ی باز "، در میان می‌گذارند. (دادلی ،2013)
به گفته (استیگلر و هیبرت (1999) درس پژوهی یک عمل گردشی از رشد حرفه ای است که در آن گروهی از معلمان به صورت جمعی درسی را برنامه ریزی می‌کنند، یک عضو درس را اجرا می‌کند در حالی که دیگران آن را مشاهده می‌کنند و گروه با هم در مورد درس مشاهده اظهار نظر و طرح آن را مجددا برنامه ریزی می‌کنند(نقل ازتاکشی و و نیسلو، 201)