مقاله و مبانی نظری افشای اطلاعات حسابداری و ارزش اطلاعات حسابداری ,

مبانی نظری و پیشینه پژوهش مفاهیم افشای اطلاعات حسابداری و ارزش اطلاعات حسابداری

در قالب word ودر 36 صفحه و قابل ویرایش

- مقدمه
  یکی از اهداف گزارشگری مالی، تهیه و ارائه اطلاعات، جهت فراهم کردن مبنایی برای تصمیم گیری منطقی سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان است. در این راستا اطلاعات باید مفید و مربوط بوده و توان اثرگذاری بر تصمیمگیری اقتصادی افراد را داشته باشد و منجر به بهترین تصمیمگیری شود. از سوی دیگر برای مفید واقع شدن اطلاعات مالی در تصمیم گیری گروههای مزبور، هدفهای حسابداری و گزارشگری مالی ایجاب می-کند که اطلاعات مربوط به گونه ای مناسب افشا و دسترسی به این اطلاعات برای همگان ممکن باشد.
افشای اطلاعات فرآیند تهیه اطلاعات از شرکت گزارشگر به بازارهای مالی است. شرکتهایی که به طور اختیاری اطلاعاتی را افشا میکنند که به وسیله مراجع قانون گذار اجباری برای ارائه آن-ها وجود ندارد، برای شکل دادن توقعات مشارکان بازار تلاش میکنند و از این رو به واسطه افشای اطلاعات اضافی از شرایط معامله با این اشخاص منفعت میبرند (مدهانی ،2009).
افشا به مفهوم انتشار اطلاعات است، اما عکس العمل حسابداران نسبت به اصل افشا چندان که باید، جالب نیست. امروزه افشای اطلاعات تنها محدود به اطلاعات مالی در چارچوب گزارشهای مالی نیست، بلکه شرکتها معمولاً دستهای از اطلاعات غیر مالی را نیز با هدف اثرگذاری بر تصمیمات استفاده کنندگان بالفعل و بالقوه افشا میکنند. افشای اختیاری، نبود تقارن اطلاعاتی میان سرمایهگذاران و مدیران شرکتها و همچنین نبود تقارن اطلاعاتی میان گروههای مختلف سرمایه گذاری را از طریق ایجاد توازن میان میزان آگاهی، کاهش میدهد. میزان افشای اختیاری که عدم تقارن اطلاعاتی را کاهش میدهد، وابسته به میزان مفید بودن این اطلاعات است که بر اساس چارچوب نظری گزارشگری مالی، اطلاعاتی مفید هستند که مربوط، اتکاپذیر، مقایسه پذیر، به موقع و فهمیدنی باشند. اطلاعاتی مربوط است که بر تصمیم های اقتصادی استفاده کنندگان در ارزیابی رویدادهای گذشته، حال یا آینده یا تأیید یا تصحیح ارزیابیهای گذشتة آنها مؤثر واقع شود.
بنابراین کلية واقعيتهاي با اهميت واحد اقتصادي بايد به گونهاي مناسب و کامل افشا شوند، تا امکان اتخاذ تصميم فراهم گردد و از سردگمي جلوگيري به عمل آورد.

2-2- مبانی نظری تحقيق
2-2-1- افشای اطلاعات
گروههای استفاده کننده از گزارشات مالی از افراد و اقشار مختلف اجتماع با اهداف و سطوح آگاهی متفاوت تشکیل شده است. به این ترتیب، تنظیم گزارشهای مالی به نحوی که بتواند اطلاعات مورد نیاز تمام استفاده کنندگان را فراهم سازد، میسر ناست. از طرفی اصل افشا ایجاب میکند که کلیة واقعیتهای با اهمیت مربوط به رویدادها و فعالیت های مالی واحد تجاری به شکل کامل و مناسب گزارش شود (اسمعیل زاده مقری و احمد شعربافی،1389).
گزارشگری و افشای اطلاعات مهمترین ابزاری هستند که شرکتها برای ارتباط با سهامداران بکار میبرند. افشای اطلاعات همواره عاملی مناقشه برانگیز در جهت متقاعد ساختن سهامداران از تخصیص بهینه منابع و همچنین تقارن اطلاعاتی بین آنان و واحد تجاری است (مدهانی، 2009).
هندریکسون و ون بردا (1992) بیان میکنند که برای اینکه بتوان اطلاعات مناسب و قابل قبول افشا کرد، باید به پرسشهای زیر پاسخ داد:
1.    این اطلاعات را باید به چه کسی داد؟
2.    هدف از ارئه این اطلاعات چیست؟
3.    چه مقدار اطلاعات را باید افشا کرد؟
تحقيقات پيشين نشان ميدهند که افزايش نقد شوندگي در نتيجه عدم تقارن اطلاعاتي و هزينههاي سرمايه، پايينتر ميباشد. بوتوسان (1997)، بوتوسان و پلوملي (2002)، دياموند و ورچيا (1991)، لانگ و لاندهلم (1996) شواهدي را در رابطة با منافع بالقوه رشد افشا شامل کاهش ريسک برآورد و کاهش عدم تقارن اطلاعاتي، نشان دادند.
افشاي شرکت داراي اهميتي اساسي براي کارا بودن بازار هاي سرمايه است. انجمن حسابداران رسمي آمريکا بيان مي-دارد که گزارشگري کسب و کار و افشاي اطلاعات داراي اهميت زيادي براي اثر بخش بودن فرآيند تصميمات سرمايهگذاري ميباشد. اگرچه قانونگذار، قوانيني که شرکت را ملزم به افشاي حداقل اطلاعاتي براي تصميمگيري سرمايهگذاران تصويب کرده است اما اين قوانين به اندازه کافي تقاضاي سرمايهگذاران براي افشاي اطلاعات شرکت را ارضا نميکند.
سياستهاي افشاي اطلاعات در يک طيف از افشاي کامل تا افشاي بخشي از اطلاعات طبقه بندي ميشود. همچنين عدم افشاي اطلاعات بستگي به ميزان حساسيت حقوق برعملکرد مدير در حد بالا، متوسط يا پايين باشد. در افشاي بخشي اطلاعات اخبار خوب زودتر از اخبار بد افشا ميشود و در اين زمان است که به احتمال زياد دارندگان اطلاعات نهاني در رابطه اخبار بد سهام خود را به احتمال زياد ميفروشند تا اينکه خريداري کنند. احتمال و مقدار افشاي اختياري اطلاعات به ميزان حساسيت حقوق مدير بر عملکرد مدير، کيفيت شرکت و شمار شرکاي دارنده اطلاعات نهاني و کاهش نقد شوندگي بازار بستگي دارد. اجراي سختگيرانه قوانين معاملات متکي بر اطلاعات نهاني افشاي بيشتر اطلاعات را ترغيب ميکند در حالي که ممنوعيت فروش کوتاه مدت سهام براي دارندگان اطلاعات نهاني افشاي کمتر اطلاعات را ترغيب ميکند (واتز و زيمرمن، 1986).
نتيجة اصلي در اين حوزه ناشي ازتحقیق گروسمن و ميلگروم (1981) اين است که در يک بازار با انتظارات منطقي و افشاي اطلاعات بدون هزينه، شرکتها بصورت اختياري همه اطلاعات را افشا خواهند کرد. بازار و افرادي که در بازار حضور دارند ميدانند که شرکتها اخبار خوب را افشا ميکنند و از افشاي اخبار بد خودداري ميکنند و بنابراين بصورت منطقي اين اقدام شرکت را بعنوان عدم افشاي اطلاعات تفسير خواهد کرد. در واقع جو بازار به گونهاي است که اگر شرکتها اطلاعاتي را که مورد نياز سرمايهگذاران است به موقع افشا نکنند باعث ميشود بازار نسبت به شرکت بدگمان شود و قيمت سهام شرکت به کمترين سطح ممکن برسد. با اين وجود نتيجه افشاي کامل اطلاعات با رواج دادن الزامات افشاي اجباري اطلاعات سازگار نيست و مديران بطور گسترده بر اساس نظر و صلاحديد خوداطلاعات را افشا ميکنند (الفریح و الانزی،2011).
بر طبق تئوري اقتصادي، دو نوع تعامل استراتژيک مرتبط با افشای اطلاعات وجود دارد: (1) رقابت در ظرفيت که شرکت-ها را تحريک ميکند، بيشتر افشا کنند. (2) رقابت در قيمت، که آنها را تحريک ميکند تا کمتر افشا کنند. موقعي که شرکتها بر روي ظرفيت، رقابت ميکند، اطلاعات بيشتري افشا ميشود تا هزينه سرمايه کمتري براي سرمايه گذاري نياز باشد. در مقابل، وقتي که شرکتها بر روي قيمتها رقابت ميکنند، آنها اطلاعات کمتري را افشا ميکنند، چرا که هزينه-هاي اختصاصي بالا و منفعت حاصل از هرنوع کاهش در هزينه سرمايه پايين است، چرا که حساسيت کمتري براي سرمايه اضافي وجود دارد (کاشانی پور و همکاران، 1388).

2-2-1-1- تعاریف افشا
  در ادبيات مالي در خصوص موضوع افشا، تعاريف مختلفي بيان شده است که مهمترين آنها عبارتند از: هندريکسن و ون بردا  (1991) درکتاب تئوری های حسابداری افشا را چنين تعریف کردهاند ”: افشا در سطح معنایی به معني انتشار اطلاعات است، اما حسابداران اغلب تمایل به استفاده محدود از اين واژه به معناي انتشار اطلاعات صرفاً مالی واحد تجاری، در گزارشهای سالانه دارند. تعیین مقدار اطلاعات قابل ارائه بستگی به اهداف گزارشگری مالی و اهمیت اقلام دارد. هدف از گزارشگری مالی ارائه اطلاعاتی برای سرمایهگذاران بالقوه و بستانکاران و سایر استفاده کنندگان است، به نحوی که اطلاعات در تصمیم گیریهای منطقی سرمایه گذاری، اعتباردهی و تصمیم های مشابه مفید واقع شوند“.
بلکويي (1381) در کتاب تئوري حسابداري، افشا را در برگيرندهي اطلاعاتي ميداند که براي سرمايهگذار معمولي مفيد واقع شود و موجب گمراهي خواننده نگردد و بیان میکند که افشای کامل ایجاب میکند تا صورتهای مالی به گونهای طرح ریزی و تهیه شوند که تصویری دقیقتر از رویدادهای اقتصادی که برای یک دوره بر واحد اقتصادی اثر گذاشتهاند، ارائه شوند.
میشی واری (2000) افشا را یکی از اصول حسابداری دانسته که بر اساس آن باید گزارشات مالی به صورت کامل و منصفانه از لحاظ ارائة اطلاعات تهیه شوند.
ولک و همکاران (2007) در کتاب تئوریهای حسابداری افشا را در برگيرندهي اطلاعات مالي مربوط، اعم از اطلاعات داخل و خارج از صورتهاي مالي ميدانند. همچنين افشاي اطلاعات بودجهاي را به عنوان يکي از موارد افشا شده خارج از متن صورتهاي مالي معرفي ميکنند.

2-2-1-2- مخاطبین افشا
سؤال درباره مخاطبین افشای اطلاعات مالی، یعنی اینکه اطلاعات مالی برای چه اشخاصی باید افشا شود، به طورسنتی به این ترتیب پاسخ داده شده است که گزارشهای مالی اساساً برای سرمایه گذاران واعتباردهندگان تهیه و ارائه میشود. مثلاً نظرکمیته تدوین استانداردهای حسابداری مالی ایران این است که:
«هدف کلی گزارشگری مالی فراهم آوردن اطلاعاتی است که آثار مالی معاملات، عملیات و رویدادهای مالی موثر بر وضعیت مالی و نتایج عملیات یک واحد انتفاعی را بیان و از این طریق سرمایه گذاران، اعطاکنندگان تسهیلات مالی وسایر استفاده کنندگان برون سازمانی را در قضاوت و تصمیمگیری نسبت به امور یک واحد انتفاعی یاری دهد» (نشریه 113 مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی).
  اما افشای اطلاعات مالی برای دریافت کنندگان ثانویه گزارشهای مالی نظیر کارکنان، مشتریان عمده، نهادهای دولتی وجامعه نیز مد نظر قرارگرفته است. یکی از دلایل عدم تأکید بر نیازهای اطلاعاتی گروههای ثانویه، نداشتن اطلاع کافی از ماهیت تصمیمات آنان است. درحالی که الگوهای تصمیم گیری سرمایه گذاران و اعتباردهندگان نسبتاً روشن است، اعتباردهندگان دربارة اعطای اعتبار به واحد انتفاعی تصمیم گیری میکنند. سهامداران و در برخی موارد اعتباردهندگان، ممکن است درباره ابقا، عزل و حقوق و مزایای مدیریت و تغییرات عمده در خط مشیهای واحدهای انتفاعی نیز تصمیمگیری کنند. بنابراین، هدفهای گزارشگری مالی در مورد این گروه از استفاده کنندگان نسبتاً روشن است. در مورد سایر استفاده کنندگان، به دلیل نداشتن اطلاعات دقیق از ماهیت تصمیمات آنان، کلاً فرض میشود که اطلاعات سودمند برای سرمایه گذاران و اعتباردهندگان، برای سایر گروهها نیز مفید خواهد بود (شباهنگ،1383).
چنانچه پذیرفته شود که سرمایه گذاران درمجموع، کانون توجه حسابداری می‌باشند، می-توان افشا در گزارشگری مالی را به عنوان ارائه اطلاعات لازم برای عملکرد بهینه بازار کارامد سرمایه تعریف کرد. به بیان دیگر، گزارشگری مالی باید اطلاعات کافی را به نحوی ارائه کند که پیش بینی روند توزیع سود سهام آتی و واریانس آن و همچنین کوواریانس آن با بازده کلی بازار سرمایه را امکان پذیر سازد. بدیهی است که در این جا، تأکید بیشتر بر سرمایهگذاران آگاه و دارای دانش و همچنین تحلیل گران مالی است (همان منبع).

2-2-1-3- افشای اجباری اطلاعات
افشای اجباری اطلاعات معمولاً از طریق قوانین کشوری حاکم بر روابط تجاری و قوانین و قواعد تدوین شده سازمانهای حرفهای مصوب و لازمالاجرا میشود. این قواعد صرفنظر از خصوصیات شرکتها مانند اندازه شرکت، سال مالی، سیستم حسابداری، منابع تأمین مالی و سایر عواملی که ممکن است بر رویههای افشاء اثرگذار باشد، بایستی اعمال شود. به عبارتی دیگر افشای اجباری به جنبههایی از اطلاعات اطلاق میشود که میبایست در نتیجه وجود برخی قوانین، قواعد یا قراردادهای موضوعه بازار سرمایه و نهادهای حرفهای حسابداری از طریق صورتهای مالی گزارش شود. هدف اصلی افشای اجباری تامین نیازهای اطلاعاتی استفادهکنندگان و اطمینان بخشی به آنان در مورد کیفیت تولیدات و خدماتی است که میبایست مطابق استانداردهای موجود عرضه شود. افشاء اجباری غالباً از طریق صورتهای مالی سالانه، گزارشهای میان دورهای، صورتهای مالی تلفیقی و گزارشهای حسابرسی صورت میپذیرد (مدهانی، 2009).