مقاله و مبانی نظری خانواده و نوجوان ,

مقاله و مبانی نظری خانواده و نوجوان

در قالب word, ودر 62 صفحه وقابل ویرایش

فهرست مطالب::

  خانواده
نوجوانی
4- خانواده و نوجوان
مبنای خویشتن پنداری
5- تاثیر روابط خانواده بر وضعیت روانی نوجوان

8-ادبیات پژوهشی
8-1- یافته های پژوهشی داخلی
منابع

4- خانواده و نوجوان
ماهیت روابط خانوادگی در نوجوانی کیفیت خاصی پیدا می‌کند. در دنیای معاصر وقتی از نوجوان و خانواده صحبت می‌شود، تصاویر به خصوصی در ذهن افراد تداعی می‌شود. مثلاً این که نوجوان بیشترین اوقات خود را با دوستانش سپری می‌کند، در مقابل خواسته های والدین مقاومت می‌ورزند و هر نوع مداخله والدین در امور زندگی خود را تهدیدی برای استقلال خود می‌بیند. به همین دلیل بسیاری از والدین، که فرزندان نوجوان دارند، برای آینده آنان بسیار نگرانند .‌ آنها احساس می‌کنند که از فرزندان نوجوان خود بسیار فاصله دارند و رابطه مطلوب گذشته‌ آنها خدشه دار شده است ( احدی و جمهری، 1378 ). از آن جایی که روابط والد – فرزند ابتدایی ترین و اصلی ترین روابط اجتماعی انسان در گستره زندگی است. کیفیت روابط والد – فرزند به عنوان مهمترین عامل مؤثر شایستگی، شکوفایی و بهزیستی همه افراد مورد بحث قرار گرفته است ( برجعلی، 1378 ) .
نوجوان در روابط خانوادگی و اجتماعی خود دچار آسیب ها و مشکلات متعددی می‌شود، که این آسیب ها و مشکلات می‌تواند موجب رفتارهایی از سوی نوجوان و والدین شود و بر تربیت و ارتباط نوجوان از سوی والین اثرگذار باشد. فرار دانش آموز از منزل و مدرسه یکی از مشکلات، معضلات و آسیب های جدی این قشر است. فرار که یک مشکل فردی و اجتماعی محسوب می‌شود به طور معمول با بسیاری از معضلات و مشکلات دیگر همراه است. عیسی مراد در پژوهش خود در سال 1382 همراه بودن فرار با رابطه با جنس مخالف، اعتیاد، پرخاشگری و غیره را بررسی کرده است. فرار در بین دانش آموزان مقاطع مختلف علی الخصوص متوسطه و راهنمایی دارای فراوانی قابل توجه ای است. هرچند حداقل ترین آمار نیز می‌تواند موجب نگرانی اولیای تعلیم و تربیت و جامعه گردد، ولی آمار بالا نگران کننده تر است و حکایت از وضعیت نابهنجار دانش آموز دارد. فرار یک معلول است که ممکن است علل و عوامل بسیار زیادی داشته باشد. فرار دانش آموز را می‌توان یک آسیب جدی در نظر گرفت که بسیاری از آسیب های دیگر را نیز در خود جا می‌دهد. دانش آموزی که فرار می‌کند در حقیقت به بن بست رسیده است و ماندن در محل زندگی برای او زجرآور است و گاه به خاطر طمع به آرزوهای خود و رسیدن به آمال خود دست به فرار می‌زند. معمولا کودک و علی الخصوص نوجوان ( در سنین راهنمایی و متوسطه ) وقتی که فرار می‌کنند ابتدا فرارهای چند ساعته و آرام آرام و گاه یک باره شبانه روز و گاه چند شبانه روزی می‌شود. فرار با بسیاری از اختلالات و آسیب های فردی و اجتماعی ارتباط تنگاتنگ دارد. بر اساس پژوهش انجام شده توسط عیسی مراد بر روی 275 دانش آموز پسر و دختر دبیرستانی در آموزش و پرورش شهر تهران در سال 1382، نشان داده شد که مهمترین علل فرار از خانه سخت گیری والدین و رابطه با جنس مخالف بوده است .
وقتی فرار اتفاق می‌افتد ممکن است رابطه نامشروع، شرب خمر، اعتیاد، دزدی، رفتار ضد اجتماعی و بسیاری از مشکلات دیگر را با خود به همراه داشته باشد. بنابراین باید به علایم هشداردهنده فرار کودک و نوجوان توجه کنیم، مشکلات و نگرانی هایش را بشناسیم و حل نگرانی ها که جزو خواسته ها، نیازها و حقوق‌ آنها به شمار می‌رود را به طور جدی مورد نظر قرار دهیم. گاهی فرار به خاطر اعلام یک اعتراض جدی به وضعیت خود در خانه یا مدرسه است. گاه فشارهای بیش از حد، گاهی پاسخگو نبودن وضع موجود برای خواسته ها و نیازهای دانش آموز است. فشارهای روانی، ترس از والدین و مدرسه، دنبال موقعیت رضایت بخش گشتن، تحریک و تهییج دوستان و همسالان و سایر امور می‌تواند دانش آموز را از منزل و مدرسه فراری دهد ( عیسی مراد، 1389 ) .
یک سری از مشکلات و معضلاتی که ممکن است برای دانش آموز ایجاد شود و منجر به نگرانی کودک، نوجوان و خانواده اش شود موضوع مربوط به اوقات فراغت است. اوقات فراغت خود به خود نوعی تنوع، تفریح و نیاز برای کودک و نوجوان است ولی گاه خود اوقات فراغت به دلیل عدم برنامه ریزی مناسب، ارتباطات غلط همسالان، بی توجهی به عواقب مشکلات و سایر نگرانی ها ایجاد می‌شود. بی شک همه انسان ها در گذر زندگی اگر به تفریح و تنوع نپردازند، زندگی آنان دچار تنش و نگرانی می‌شود. ولی گاه مسائل اقتصادی، عدم توافق و سایر نگرانی ها فرد را دچار آسیب می‌نماید، دانش آموز برای این که بتواند سالم بماند باید به اوقات فراغت بپردازد و این موضوع بخشی از زندگی فرد محسوب می‌شود. وقتی از دانش آموز می‌پرسیم اوقات فراغت را چه کار می‌کنی ؟ می‌گوید : هیچ، تلویزیون، کامپیوتر، کتاب و شاید گاهی ورزش، پارک و .... ولی اوقات فراغت یک نیاز ضروری اجتناب ناپذیر است که حتی باید در محیط های آموزشی به آن پرداخت. برای این که اوقات فراغت مفید واقع شود، باید رعایت آزادی، پرهیز از سرگرمی بیهوده، خلاقیت، دارای تفکر و تامل، حقیقت یابی، پرسش گری، روابط انسانی، تمرین زندگی و غیره باشد تا دارای موفقیت بیشتر شود ( عیسی مراد، 1389 ) .
برای کم کردن مشکلات خانوادگی شیوه هایی وجود دارد که رعایت‌ آنها از طرف اولیا الزامی است این راه حل ها عبارتند از :
1-پدر و مادر از مجادله و درگیری ها، حتی مختصر و لفظی در حضور فرزندان خود جلوگیری کنند .
2-والدین محیط امن و آرام برای فرزندان به وجود آورند تا‌ آنها بتوانند موفقیت هایی در امور مختلف زندگی خصوصاً در تحصیلات خود به دست آورند .
3-از تحقیر، سرزنش و مقایسه ی با دیگران باید قویاً خودداری کرد. باید با توجه به تفاوت های فردی، مطابق با امکانات هر فرد، از او توقع داشت .
4-اولیا به نگرانی های احتمالی فرزندان واقف باشند و به‌ آنها توجه کنند و در رفع این گونه نگرانی ها تلاش نمایند ( عصاره، 1377 ) .
5-عدم تمسخر افکار نوجوان. چنان چه با افکارش مخالف نیز هستید نباید به طور صریح و مستقیم ابراز کنید یا به اصطلاح تو ذوقش نزنید .
6-تجاوز به حریم و بررسی لوازم شخصی وی به بهانه های مختلف بسیار مضر است. در صورت لزوم بهتر است او از این کار باخبر نشود. زیرا چنین عملی گویای این است که به وی اعتماد ندارید. بی اعتمادی نسبت به نوجوان در او ایجاد اضطراب می‌کند .
7-از ذکر حرف ها و عقایدش برای دیگران به عنوان یک موضوع بامزه و خنده دار خودداری شود ( معتمدی، 1376 ) .
8-اولیا بیش از حد توان و ظرفیت فرزندانشان از‌ آنها متوقع نباشند و با درک‌ آنها سعی کنند از کارها و تلاش های مفیدشان قدردانی کنند .
9-وظیفه والدین است که به فرزندان خود بیاموزند که از مشکلات نباید گریخت و راه های مبارزه با مشکلات و راه حل‌ آنها را به فرزندان خود بیاموزند ( خدایاری فرد، 1377 ) .
10-تلاش و فعالیت فرد تشویق گردد، نه خود وی. جوان باید به این واقعیت پی ببرد که فعالیت او ارزشمند است و کوشش نماید که آن را استمرار بخشد ( جمالیان، 1376 ) .
در دوره نوجوانی انسان هیجانی تر از سایر دوره های دیگر زندگی است، لذا مهمترین هیجان هایی که در این دوره مطرح هستند عبارتند از :
الف – خشم. بسیاری از خانواده ها از عصبانی شدن فرزند نوجوان خود خبر می‌دهند. اما خبر ندارند که فرزندشان در دوره نوجوانی نسبت به دوره های قبل بسیار زودتر عصبانی می‌شود و واکنش نشان می‌دهد. بعضی مواقع کوچکترین حرفی نوجوان را عصبانی می‌کند. عصبانیت نوجوان اغلب متوجه کسانی می‌شود که در مقابل وی ملایم هستند، یا ضعیف تر از او هستند، مانند مادر، خواهر یا افراد کوچکتر از خودش، لذا بهترین موضع گیری در مقابل عصبانیت نوجوان فقط خونسردی و داشتن رفتاری معقول است.