مقاله و مبانی نظری و پیشینه تحقیق کنترل خشم ,

مقاله و مبانی نظری و پیشینه تحقیق کنترل خشم

در قالب word و در 28 صفحه و قابل ویرایش و دارای منابع 1403 و 2024

فهرست مطالب::

کنترل خشم
روش هاي زيان آور کنترل خشم
فرونشاني
واپس راني
ابراز
ديدگاه هاي مختلف درباره خشم
ديدگاه رشدي
ديدگاه ذاتي بودن پرخاشگري
فنون مديريت خشم
فنون شناختي
فنون رفتاري
فنون بين فردي
پیشینه پژوهش
پژوهش های داخلی
پژوهش های خارجی
منابع لاتین
منابع فارسی

کنترل خشم
روش هاي زيان آور کنترل خشم
فرونشاني
فرونشاني، يکي از روش هاي همدل در کنترل احساسات خشمانه است، به ويژه درجوامعي که ابزار آشکار احساسات خشمانه، از نظر جامعه ناپسند تلقي مي‌گردد و يا رفتارهاي جراتمندانه مورد پذيرش نيست (رافضي، 1393).

واپس راني
در واپس راني فرد، به علت برخي از مکانیزم های دفاعي روان شناختي، نسبت به خشم خود ناهشيار است واپس راني خشم به دليل اينکه بر طرز کنش و ارتباطات ما با ديگران اثر مي‌گذارد مضر است (رافضي، 1393).

 
ابراز
ابراز خشم روش ديگري که افراد خشمگين براي کنترل خشمشان برمي‌گزينند. در گذشته، افراد نگراني که معتقد بودند فرو نشاني يا واپس راني خشم زيان آور است، اقدام به گسترش ابراز خشم، به عنوان روشي مفيد براي کنترل خشم نمودند. تحقيقات نشان داده است که اين افراد ممکن است براي مدتي احساس بهتري کنند اما مشکلاتشان در طولاني مدت حل نشده باقي مي‌ماند. ابراز خشم معمولاً، شکل رفتار پرخاشگرانه به خود مي‌گيرد و ممکن است منجر به خشونت فيزيکي گردد. آموختن چگونگي تخليه خشم ازطريق رفتار پرخاشگرانه پرخطر است گر اينکه خشم ممکن است معطوف به شخصي يا شي اي باشد (رافضي، 1393).
ديدگاه هاي مختلف درباره خشم
ديدگاه رشدي
رشد هيجاني جنبه مهمي از رشد در شخصيت تلقي مي‌شود. اريکسون يکي از حدود نظريه پردازان رشدي مي‌باشد که هيجان را مورد توجه قرار داده است. هر هيجان بطور ذاتي يک کنش سازگارانه دارد وليکن، کودکان بزرگتر بايد نحوه تنظيم و اصلاح ابرازات هيجاني خود را بياموزند تا ناسازگار نگردند. کنش منحصر به فرد و سازگارانه خشم، فراهم کردن انرژي براي انجام فعاليت مي‌باشد. اين بر انگيختگي فيزيکي نيرومند، افراد را به فرياد زدن و صدمه زدن در پاسخ به خطا درک شده، سوق مي‌دهد. به علت پتانسيل خشم براي پيامدهاي مخرب، همه جوامع، تنبيه‌هاي فيزيکي و رواني را براي محدود کردن ابراز خشم آشکار بکار مي‌برند (توماس، 2018).
کارل منينگر مي‌گويد خشم در نوزاد اندکي پس از تولد وي ظاهر مي‌گردد زيرا در دوران پيش از تولد همه نيازهاي نوزاد ارضا مي‌شد ولي به محض متولد شدن به طرز بي رحمانه‌اي آرامش وي از بين مي‌رود. چنين تصور مي‌شود که ضربه تولد الگوي همه‌ي اضطراب و ناکامی های بعدي را پايه گذاري مي‌نمايد. زمانيکه نوزاد گرسنه مي‌شود يا احساس ناراحتي مي‌کند وي خشم خود را با گريه کردن، سفت و منقبض کردن عضلاتش نشان مي‌دهد. کودک ياد مي‌گيرد که خشم خود را ابراز نمايد حتي پيش از آنکه بتواند راه برود، يا حرف بزند (لي کارتر، 2019).
و زمانيکه بزرگتر مي‌شود، هنگامي که نيازهايش برآورده نمي‌گردد، خشم بيشتري نشان مي‌دهد. با بزرگتر شدن فرد خشم شخصي تر مي‌گردد. بدين معني که رويدادها و شرايطي که يک فرد را ناراحت مي‌کنند ممکن است ديگري را ناراحت ننمايند. منحصر به فرد بودن شخصيت هر کودک دليل بسياري از اين تفاوت ها مي‌باشد. علاوه بر اين تجارت زندگي هر شخص، خشم وي را شکل مي‌دهند (لي کارتر 2019).
سرانجام آشکارسازي خشم با کنترل هاي بيروني نظير والدين، مراقبين و جامعه مراجعه مي‌گردد باعث شکل گيري احساس گناه و از دست دادن محبت افراد مهم، در فرد مي‌شود. لذا فرد ياد مي‌گيرد تا رفتارش را طبق تقاضاهاي والدين و بعدها طبق هنجارهاي جامعه تغيير دهد و کم کم وي به کنترل دروني دست مي‌يابد و وجدان دروني شکل مي‌گيرد (بري، 2013).
جان بي واتسون امريکايي نيز معتقد است که کودکان با عواطف سه گانه‌اي ترس، خشم و محبت متولد مي‌شوند (سيف، 1392).
نظريه پردازان هيجاني معاصر (مانند: ديريورا) معتقدند که کسب هیجان های جديد در بزرگسالي و هنگامي که افراد با چالش هاي زندگي مواجه مي‌گردند، ادامه مي‌يابد، امروزه اين باور وجود دارد که بارش، شخصيت انعطاف پذيرتر مي‌گيرد. با بالا رفتن سن ممکن است سبک واکنش صورت واپس راني به سبک واکنش به صورت فرونشاني، تغيير يابد. يعني يک فرآيند ناهوشيار به يک فرآيند هوشيار تبديل شود. نظريه رشدي ظاهراً طرفدار افزايش قابليت هيجاني با افزايش سن است (توماس، 2018).

ديدگاه ذاتي بودن پرخاشگري
مشاهده فجايعي که انسان ها نسبت به يکديگر مرتکب شده و مي‌شوند، سبب شده است که عده‌اي از صاحب نظران از اين نظر دفاع کنند که پرخاشگري در انسان جنبه ذاتي و فطري دارد. از ميان اين صاحب نظران فرويد، واضح مکتب روانکاوي و لورنز، جانور شناس مشهور اتريشي را مي‌توان نام برد که هر دو به ذاتي بودن پرخاشگري در انسان اعتقاد دارند. هم فرويد و هم لورنز پرخاشگري را نيروي نهفته‌اي در انسان مي‌دانند که داراي حالت هيدروليکي است يعني به تدریج متراکم و فشرده شده و نياز به تخليه پيدا مي‌کند اما فرويد پرخاشگري را مخرب و لورنز آن را سازنده تلقي مي‌کند توضيح لورنز درباره کشته شدن انسان ها به دست ديگر انسان ها مبتني بر اين اصل در نظريه اوست که در حيوانات اساساً دو نوع واکنش در برابر خطر وجود دارد(لی کارتر، 2019).
1- نزاع 2- فرار
لورنز همچنين معتقد است که هر چه قابلیت های جنگيدن يک حيوان بيشتر باشد، نيروي بازدارنده‌ي ذاتي او براي رفتار پرخاشگرانه نسبت به همنوع خود قويتر است. در مورد حيواناتي که توان جنگيدن موثري را دارا نيستند، اين بازداري ضعيف است زيرا پرخاشگري نسبت به همنوع چندان خطري براي طرف مقابل نخواهد داشت. اما در مورد انسان به عقيده لورنز اين الگو شکسته و بهم ريخته است. ازآنجا که انسان در اصل، به علت نداشتن وسايل دفاعي موثر براي دفاع از خود، در مقابل پرخاشگري با فرار پاسخ مي‌داده است. باز داريهاي ذاتي براي نشان دادن پاسخ پرخاشگرانه نسبت به همنوع خود در او ضعيف است. اما پيشرفت هاي عظيم تکنولوژيکي که در زمينه‌ي توليد سلاح ها به او اجازه رشد و توسعه‌ي تعزيب و ويران سازي داده است، به خاطر فقدان نيروي بازدارنده طبيعي از يکسو و فراهم شدن امکانات فراوان صدمه زدن به ديگران، در ميان همه موجودات تنها انسان به کشنده‌ي قهار و بدون پرواي همنوع خود تبديل شده است (کريمي، 1397).

فنون مديريت خشم
فنون مديريت خشم در سطوح گوناگون رفتاري، شناختي و روابط بين فردي مطرح اند. اين فنون با توجه به شرايط و مقتضاي حال به کار برده مي شوند با هم ارتباط و تعامل دارند و براي حفظ بهداشت رواني و جسماني به کار مي روند. به عبارت ديگر، برخي از اين فنون در جهت پيش گيري و برخي در جهت درمان و تعدادي از آنها نيز براي بازتواني (توان بخشي) فرد مبتلا به اختلال خشم به کار مي روند(بری، 2013).
فنون شناختي
1. زير سؤال بردن باوري غلط: با زير سؤال بردن اعتقاد و اطمينان راسخ خود براي ابراز خشم، موجب تضعيف آن مي شويم. هر قدر بيشتر راجع به چيزي که ما را خشمگين ساخته است فکر کنيم، دلايل قانع کننده تري براي خشمگين بودن به دست مي آوريم (گلمن، 2014). هر قدر سريع تر وارد چرخه خشم شويم و آن را زير سؤال ببريم، تأثير آن بيشتر خواهد بود. آگاهي از خطاهاي شناختي نيز به ما کمک مي کند تا با دقت، باورها و عقايدمان را درباره خود، ديگران و جهان تحليل و بررسي کنيم و خشم غيرعقلاني خود را مهار نماييم. برخي از اين خطاهاي شناختي و تعميم هاي مبالغه آميز به قرار ذيل مي باشند(رافضی، 1393):
الف) انديشه هاي بايددار : اين باورها با کلماتي همچون «بايد» و «نمي توانم» به کار مي روند; مانند: «بايد همه به من احترام بگذارند.» به جاي آن، بهتر است از کلمات «دوست دارم» و «مي خواهم» استفاده کنيم.
ب) تفکر همه يا هيچ : اغلب با قواعد بايددار همراه است; مانند «مردم بايد به من احترام بگذارند، در غير اين صورت، من هيچ محبوبيت و مقبوليتي ندارم.» باور کنيم که مردم نيز مثل ما ممکن است خطا کنند.
ج) نتيجه گيري شتاب زده: اين عمل خود بر اساس «ذهن خواني » و «پيش بيني منفي » انجام مي شود و به همين دليل، از واقع بيني به دور است.
د) برچسب زدن: صورت حاد تفکر «همه يا هيچ» است؛ مانند: «من نبايد در کارهاي مهم شکست بخورم و حالا که چنين شده، من ناتوان هستم» يا «او نبايد به من چنين مي گفت؛ حالا که چنين گفته پس من بدبختم».
هـ.) شخصي سازي: شخص خود را مسئول حادثه اي مي داند که به هيچ وجه در کنترل او نبوده است.
و) درشت نمايي؛
ز) بي توجهي به موارد مثبت؛
ح) تمرکز بر موارد منفي؛
ط) کمال نگري: مانند اينکه شخصي ميگويد «بايد در هر کاري کاملا موفق باشم»
2. توجه به تظاهرات فيزيولوژي خشم :آگاهي از تظاهرات فيزيولوژي خشم به ما کمک مي کند که هيجان خشم خود را بهتر بشناسيم و منکر آن نشويم و علاوه بر آن، درصدد برآييم با پرسوجو از اطرافيان، درباره خشم خود و زمان بروز آن اطلاعاتي کسب کنيم تا با اين خودآگاهي، راحتتر خشم خود را اداره کنيم، (يادمان نرود که شناخت به ما قدرت کنترل ميدهد) (رافضی، 1393).
3.اسناد مجددبه جاي تمرکز بر مسئله، که در آن احساس خشم ايجاد مي کند، بايد بر راه حل آن تمرکز کنيم تا از بن بست مسئله مداري خارج شويم (جان بزرگی، 1392).
4. تحليل هزينه و منفعت: نفع دنيوي و اخروي مهار خشم و ضررهاي دنيوي و اخروي ابراز انفجاري خشم و يا سرکوب خشم را فهرست کنيم. توجه به پيامدهاي آن مي تواند کمک خوبي براي مهار آن باشد. فوايد آن مثل حفظ بهداشت رواني، مقبوليت اجتماعي، عدم ندامت، و آسيب جسماني و ضررهاي آن مثل طرد شدن، آسيب زدن به خود و ديگران است (جان بزرگی، 1392). علماي اخلاق نيز در شيوه درمان علمي اين صفت گفته اند: بهتر است با آفات و شرور اين صفت آشنا شويم و در احاديث مربوط به خشم و کظم غيظ تأمّل کنيم. براي نمونه به موارد ذيل توجه کنيد(توماس، 2018):
الف) مضرّات؛ مانند: غضب کليد فتنه هاست و باعث ظاهر شدن عيوب صاحبش مي گردد؛ انسان را به شر نزديک و از خير و نيکي دور مي کند. اول غضب جنون، و آخر آن پشيماني است. غضب خِرَد را فاسد مي کند.
ب) منافع؛ مانند: هر کس کظم غيظ کند در حالي که مي توانست آن را ابراز کند، خداوند قلب او را در دنيا و آخرت از امن و ايمان پر مي کند. کسي که خشم خود را فرو ببرد خداوند عيب هايش را مي پوشاند. قوي ترين مردم کسي است که به واسطه حلم و صبر، غضبش را مهار کند (لی کارتر، 2019). انسان چون فطرتاً دنبال جلب منفعت و دفع ضرر است، انگيزه بهتري با اين روش براي مهار خشم پيدا مي کند.

منابع فارسی
ابوذری، حسین، هادیان فرد، حبیب، داد، پگاه، رشیدپور، پروانه(۱۳۹۷). بررسی اثربخشی قصه درمانی با رویکرد شناختی -رفتاری بر ابعاد کیفیت دوستی در کاهش علایم (نقص توجه، بیش فعالی و تکانشگری) کودکان مبتلا به بی توجهی و بیش فعالیADHD،دومین همایش علوم اجتماعی، روانشناسی و علوم تربیتی،جیرفت،https://civilica.com/doc/786647
اربابی، فائزه سادا،صابر،سوسن (1399). پیش‌بینی تکانشگری بر اساس سبک‌های دلبستگی و استرس ادراک ‌شده در دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه. فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی, 11(43), 13-24.
آزمون، زهرا(۱۴۰۲).اثر بخشی آموزش مهارتهای زندگی بر تاب آوری مدیریت خشم و شیوه های حل مسئله دانش آموزان متوسطه. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره مدرسه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تیران.
اسد, مریم, مقتدر, لیلا. (1401). اثربخشی قصه گویی به روش هدفمند بر ارزش های زندگی ( مسئولیت پذیری – احترام ) و قضاوت اخلاقی کودکان دبستانی. تفکر وکودک, 13(1), 35-60.
امینی، بهزاد، حسینی، سید علی، آزادی، حمیدرضا، پیشیاره، ابراهیم(1402). مطالعه مروری: تکانشگری در کودکان؛ تعاریف، علل و نظریه‌ها. فصلنامه کودکان استثنايي.; ۲۳ (۱) :۱۹-۳۴. URL: http://joec.ir/article-۱-۱۵۴۰-fa.html
باقریان, حدیث, زارع, امین, & گلمحمدیان, محسن. (1399). اثربخشی قصه گویی بر آموزش هوش اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی شهرستان کرمانشاه. کتابداری و اطلاع‌رسانی, 23(4), 155-172.
بختیارزاده ،مینو، خواجه گودری، مژگان، صباح ،ایوب، نیازی میرک، ژیلا.(1401). اثربخشی رفتار درمانی عقلانی_هیجانی (REBT) بر تکانشگری، عدم تحمل بلاتکلیفی و دشواری در تنظیم هیجان در زنان مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره خانواده با مشکلات زناشویی. رویش روان شناسی.; ۱۱ (۵) :۱۳۵-۱۴۶. URL: http://frooyesh.ir/article-۱-۳۵۹۵-fa.html
بختیاری، زهرا، اسدی، جوانشیر، و بیانی، علی اصغر. (1399). مقایسه اثربخشی نمایش درمانی و آموزش تاب آوری بر اضطراب و پرخاشگری کودکان مبتلا به افسردگی. مدیریت ارتقای سلامت، 9(5 )، 34-47. SID. https://sid.ir/paper/393756/fa
بهراد، بهنام. (1397). تأثیر برنامه ی تفکر سازنده (PATHS) بر شایستگی اجتماعی و هیجانی, واسطه های عصبی-شناختی و هیجانی, اختلالات برون نمود و ارتباط آن با سلامت جسمی و روانی کودکان. روانشناسی سلامت، 7(4 (پیاپی 28) )، 113-130. SID. https://sid.ir/paper/227371/fa
بهمنی، پارسا،برزگر، مجید. (1396). اثربخشی قصه درمانی بر کاهش پرخاشگری و افزایش مهارت‌های اجتماعی در کودکان پیش دبستانی. فصلنامه علمی روشها و مدلهای روانشناختی, 8(30), 205-218.
بوالحسنی، ناصرقلی(۱۳۹۷).کتاب قصه گویی و نمایش خلاق. انتشارات جهاد دانشگاهی
بیات، فرشته، رضایی، علی محمد، بهنام، بهناز. (1397). مقایسه اثربخشی بازی درمانی و قصه گویی بر بهبود نشانگان اختلال نقص توجه/بیش فعالی دانش آموزان. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 12(8 )، 59-68. SID. https://sid.ir/paper/131953/fa
بیات، فرشته، رضایی، علی محمد، و بهنام، بهناز. (1397). مقایسه اثربخشی بازی درمانی و قصه گویی بر بهبود نشانگان اختلال نقص توجه/بیش فعالی دانش آموزان. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 12(8 )، 59-68. SID. https://sid.ir/paper/131953/fa
پادروند حافظ، قدم پور عزت اله، صفاری قاسم، ذوالقاری شادی، قبادیان مسلم. اثربخشی آموزش مثبت‌اندیشی به شیوه گروهی بـر کاهش تکانشگری و قـلدری دانش‌آموزان پسر دارای اختلال رفتاری. فصلنامه کودکان استثنايي. ۱۴۰۲; ۲۳ (۱) :۳۵-۴۶.