مقاله ومبانی نظری و پیشینه تحقیق منظر و مبلمان شهری ,

مقاله ومبانی نظری و پیشینه تحقیق منظر و مبلمان شهری

در قالب word و در 28 صفحه و قابل ویرایش و دارای منابع سال 1402

فهرست مطالب
2-2- منظر شهری 
1-2-2- تاریخچه منظر شهری 
2-2-2- اجزای منظر شهری 
2-3- مبلمان شهری 
2-3-1- تاریخچه مبلمان شهری 
الف) پیش از انقلاب صنعتی 
ب) انقلاب صنعتی و پس از آن 
2-3-2- انواع مبلمان شهری 
2-3-3- نقش مبلمان شهري بر هويت شهري و شهرسازي 
2-3-4- نقش مبلمان شهری، سیمای شهر و نیاز شهروندان 
2-3-5- نقش سمبلها و نشانه ها در مبلمان شهری 
2-3-6- رابطه مبلمان شهری و آرامش ذهنی و سلامت روانی 
2-3-7- تأثیر اقلیم، مصالح، رنگ و ویژگیهای هنری در مبلمان شهری 
4-2- المان شهری 
2-4-1- اهداف طراحی المان شهری 
2-4-2- انواع المان شهری 
2-4-3- نظریه های مرتبط با مبلمان و المان شهری 

پیشینه تحقیق

منابع فارسی

منابع لاتین

2-1- مقدمه
مقوله منظر شهري از مهم ترین مباحث و مسائل شهري است که مورد توجه معماران، طراحان و برنامهریزان شهري، معماران منظر، طراحان و روانشناسان محیط و جامعه شناسان به شمارمیرود (ملکی، 1389).
منظر شهري چیزي فراتر از یک مسئله برنامه ریزي و طراحی شهري است. منظر شهري در درجه نخست مسئله ارزش ها، هدف هاي انسانی و به رسمیت شناخته شدن مسئولیت هاي اجتماعی توسط فرد فرد جامعه است. امروزه در جهان توسعه یافته، شهرها به صورت شرکت هاي رقیب عمل می‌کنند که تلاش دارند سهم بیشتري از بازار سرمایه، استعدادهاي برجسته و توجه جهانی را به خود اختصاص دهند. بدین ترتیب براي تدارک منظرهاي شهري خوب و برجسته با یکدیگر رقابت می‌کنند. بنابراین منظر شهري جدا از نقش آن به عنوان لایه اي در شکل گیري فرم شهري، به عنوان ابزاري در خدمت دولت ها و حکومت ها قرار دارد تا توان جذب گردشگران و سرمایه هاي جهانی را افزایش دهد. بنابراین شهرهاي برخوردار از محیط بصري مطلوب قادرند با افزایش تجربه زیباشناختی شهروندان، موجبات ارتقاي تصویر ذهنی جامعه از خویش و تقویت غرور مدنی آنان را فراهم ساخته و با اعتلا بخشیدن به وجهه شهر در سطح ملی و بین المللی، توان رقابتی شهر را براي جذب هر چه بیشتر سرمایه و اقشار خلاق تقویت نماید (همان). در این میان مبلمانها و المانهای شهری از اجزای مهم منظر شهری میباشند که ما همه روزه با آنها سرو ار داریم و آنها را در فضای شهری میبینیم و از آنها استفاده می-کنیم. چنانچه این مبلمانها و المانها در مکان مناسب خود قرار گیرند تآثیر بسزایی بر منظر شهری می-گذارند.
امروزه با مورد توجه قرار گرفتن رویکرد الگوریتمیک یا پارامتریک در طراحی و ساخت و رشد به منظور تولید انبوه خلاقیت در کنار سفارشیسازی انبوه، دنیای طراحی و CAD/CAM فناوریهای ساخت معماری دچار تحولات شگرفی گشته است. معماران که همواره به دنبال پاسخهای نوآورانه و در عین حال، کارآمد به منظور تامین نیازهای عملکردی، آسایشی و ... بودهاند، حال میتوانند با بهرهگیری از ابزارهای الگوریتمیک و فضای آزد تبادل اطلاعات به پژوهش در علوم مختلف پرداخته و طرحهای خود را از نظر چگونگی پاسخ به چارامترهای محیطی، عملکردی، آسایشی، سازهای، اجرایی و ... ارتقا بخشند (کوچنانی، 1392).
در این فصل از تحقیق به بررسی مبانی نظری و ادبیات تحقیق پرداخته خواهد شد و در نهایت نمونه-های موردی و پیشینه تحقیق ذکر خواهد شد.
2-2- منظر شهری
منظر شهري، هنر یکپارچه کردن بصري و ساختاري مجموعه ساختمان ها، خیابان ها و مکان هایی است که محیط شهري را می‌سازند (کالن، 1377: 15). به بیان دیگر، منظر فضاي شهري همۀ اطلاعات موجود از فضاست که توسط حواس قابل دریافت است و در فرآیند ادراک پردازش می‌گردد. این اطلاعات شامل فرم، عملکرد و معناي فضا و بخشی از کل شهر است که ناظر آن را دریافت می‌کند (پاکزاد، 1385: 62).
منظر شهری، فهم شهروندان از شهر است که به واسطه ادراک نماهای آن و تداعی معانی مرتبط با آنها (ابعاد ذهنی و خاطرهای) صورت می‌گیرد. اهداف سه گانه منظر شهری عبارتند از: زیبایی شناختی، فرهنگی هویتی و عملکردی (منصوری، 1384).
لینچ در سال 1961، مفهوم تصور ذهنی شهر را با انتشار کتابی با عنوان سیمای ذهنی شهر ارائه نمود. لینچ در این کتاب ابعاد ذهنی منظر شهری را مطرح کرد، بدین ترتیب اگر کالن بیشتر بر ابعاد عینی منظر تأکید داشت، لینچ ابعاد ذهنی را مورد بررسی قرار داد (لینچ، 1373). لینچ سه عامل ادراکی، فیزیکی و عملکردی را در منظر شهری با اهمیت می‌داند (رضازاده، 1386: 23). وی برای مطالعه تصویر ذهنی شهر هر محیط شهری را شامل سه جزء میداند: هویت، ساختار و معنی. منظر عمومی شهر (خیابان ها، پارک ها، میادین، حاشیه رودخانه ها و ...) شامل دو دسته عوامل عینی و ذهنی هستند. عوامل عینی دربردارنده مجموعه عوامل طبیعی و مصنوع مانند فرم ابنیه، جداره های شهری و طبیعی، تجهیزات شهری، فضاهای باز و پوشش های طبیعی هستند. عوامل ذهنی نیز شامل رویدادهای فرهنگی، حوادث تاریخی، خاطرات، روابط، تعاملات انسانی و رویدادهای فردی – جمعی هستند (فیضی، 1389: 15). منظر عمومی شهر را می‌توان حاصل کنش متقابل سه مولفه مهم یعنی محیط ساخته شده، محیط طبیعی و محیط انسانی دانست که در دو دسته عوامل عینی و ذهنی شکل میگیرند (فیضی، 1389: 6).
منظر شهری، ماهیتی است که به واسطه فعالیت های انسانی و همراه شدن آن با کالبد در طول تاریخ پدید میآید و در ذهن شهروندان تفسیر می‌شود؛ این ابعاد ذهنی ممکن است فردی و یا جمعی باشند. منظر شهری در آغاز امری عینی است که به واسطه کیفیت ظهور عوامل فیزیکی شهر موجودیت می-یابد و به سبب گذشت زمان و تکرار شدن، به عنصر مشترک پیوند دهنده افراد جامعه بدل میگردد. از آنجا که منظر شهری، کالبد و کیفیت شهر را توأمان در بر میگیرد، می‌توان ادعا نمود که ادراک شهر همان تفسیر منظر شهری است. اگرچه منظر شهری در ابتدا از طریق کالبد و احساسات درک میشود، اما آنچه بدان معنا می‌بخشد، ذهنیت شهروند است. منظر شهری نه خاطرات صرف است) غیرمحسوس ذهنی( و - نه کالبد صرف (محسوس عینی( پدیدهای است که از تعامل این دو در شهر حاصل میشود؛ پدیده ای عینی ذهنی (فیضی و اسدپور، 2013).

1-2-2- تاریخچه منظر شهری
شهر مجموعه اي از اشیاء و موضوعاتی است که هم جلوه صوري محیط ما را تعیین می‌کند و هم رفتارها و کنش هاي ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این همان چیزي است که به نام " منظر شهري " می‌شناسیم. منظري که اساساً سطح تماس انسان و پدیده شهراست (قاسمیان، 1389).
منظر شهري تا قبل از دوران صنعتی و سرمایه داري اگرچه تحت تاثیر نگرش هاي متفاوت متافیزیکی، مذهبی، فیلسوفانه، رومانتیک، طبیعت گرایانه و حتی خردگرا قرار داشته و در کشورها و تمدن هاي مختلف با امکانات متفاوت فن آوري همراه بود،ولی در مجموع، شکل محیط در این دوران بیشتر از خلاقیتهاي ذهنی و فردي متاثر بوده و در هماهنگی بیشتر با قوانین طبیعت قرار داشته است. به طوري که مجموع دخالتهاي انسان در محیط زیست درکل دوران ما قبل صنعتی خللی بر ساختار و عملکرد طبیعت وارد نساخته بود.
اما این روند به تدریج با توسعه علوم و ظهور و گسترش تفکرات روشنفکري در قرن 16 و 17 و تداوم آنها با ابداعات صنعتی در قرن 18، به کلی متحول می‌گردد. هر یک از این تغییرات در ایجاد تحولات اجتماعی بزرگ در کشورهاي صنعتی به ویژه اروپاي غربی نقش داشت. از جمله باعث افزایش رشد جمعیت، رشد صنایع و نزدیکی آنها به شهرها، کاهش سریع جمعیت روستایی به نفع جمعیت شهري و هجوم مردم به سوي مناطق شهري در جستجوي شغل و امکانات بهتر زندگی در فاصله سالهاي1650-1900 گردید.این تغییرات مجموعه دیدگاه هاي رومانتیک نسبت با منظر را نیاز کاملا متحول کرد، به طوریکه با ظهور سرمایه داري در نظام اقتصادي شهرهاي صنعتی، نگرش انسان نسبت به محیط زیست کاملا بر ایده هاي سودجویانه و عینی گرا استوار گردید و زمین نقش یک کالاي اقصادي را یافت )پریگل و ولکمن، 1999، به نقل از فریادی، 1389). این آغاز روندي بود که شهرها را به سوي حومه هاي بیرونی کشانید و اراضی کشاورزي را به تدریج مسخر نمود.
به این ترتیب منظر شهري به ویژه از اواخر قرن 19 به فرایندي کاملا قراردادي براي تامین نیازهاي مادي و رو به گسترش انسان شهرنشین تبدیل می‌گردد لذا ارزش هاي معنوي، جنبه هاي ادراکی و احساسی و الگوهاي حیات بخش طبیعی کم کم به دست فراموشی سپرده می‌شود. به همین دلیل بنیان گذاران تجددگرایی بر راه حل هاي منطبق بر عینیت گرایی و تولید کلان تکیه داشتند و شاید بتوان ایده رادیانات سیتی لوکوبوزیه را به عنوان نماد آرمانی این گونه راه حل ها در طراحی شهرتلقی نمود (بحرینی، 1378). چنین راه حل هایی در مجموع باعث تحول منظر شهري از شکل هاي سازگار با طبیعت به سوي شکل هاي کاملا در تقابل با آن گردید.
بارزترین نتیجه چنین نگرشی رشد شهرهاي عظیم، کلان و متراکم تقریبا در تمام مراکز شهري بزرگ جهان حتی در کشورهاي غیر صنعتی بوده است. از سوي دیگر در حین گسترش شهرها از قرن 93 به بعد مشکلات شهر صنعتی شده به ویژه مشکلات زیست محیطی ناشی از دخالت بی رویه انسان در محیط زیست و بر هم زدن طبیعت نیز آ شکار می‌گردند. لذا تقریبا همزمان با ظهور ایده هاي خردگرا و عینی گرا نسبت به منظر اندیشه هاي دوستدارانه به طبیعت هم مجددا ظاهر می‌گردند این اندیشه ها در اواخر قرن 19و اوایل 20 با گرایش هاي زیبایی شناسی همراه شد و توام با سایر علوم مشابه به ویژه بوم شناسی منظر در جهتی مخالف با عملکرد گرایی رشد می‌کنند (جلیکو، 1975).
جیمز کرنر اولین بار عبارت منظر به عنوان شهرسازي را در مجموعه سمینارهایی در سال 1990 تحت عناوین منظر سازنده و منظر ترمیمی مطرح نمود. در سال 1997 چارلز والدهیم عبارت شهرسازي منظر را در برنامه کارشناسی1999در دانشکده معماري انگلستان جذب دانشجو در این رشته شروع شد. تمرکز بر شهرسازي منظر در برنامه کارشناسی ارشد معماري تحت نظارت والادهیم در مدرسه معماري دانشگاه ایلینیوز در دانشگاه شیکاگو در همین زمان شروع شد. چارلز والدهیم در سال 1996 شهرسازي منظر را به عنوان یک توصیف از یک مدل در حال ظهور براي تجربه حرفه اي معماري منظر و طراحی شهري مطرح کرد. منظر در این دیدگاه تاکید مرکزي توسعه شهري به حساب می‌آید. مطابق با این رویکرد ساختمان ها و بقیه زیر ساخت هاي اصلی شهر بایستی در ارتباط با منظر طراحی شوند (بیلهارز، 2004، به نقل از فیضی و رزاقی، 1387).

درمورد عظمت و اهمیت شهرهای یونان و روم باستان، استرابو-جغرافیدان معروف(63ق.م.24ب.م.)-چنین می‌گوید:در ساخت شهرهای یونانیان زیبایی را برگزیدند و رومیها خیابانها را سنگ فرش کردند ،آب شهرها را تامین نمودند وشبکه فاضلاب ساختن (شکویی152:1394).
آمد و شد در شهرها ی قرون وسطی اساسا پیاده انجام می‌شد طردد وسایل نقلیه تنها در اواخر این دوره از اهمیت نسبی برخوردار شد و حمل کالا نیاز توسط حیوانات باربر انجام می‌شد.کار مفروش کردن خیابانها دراوایل این دوره آغاز شد. پاریس1185م، فلورانس1235م، لویک1310 و درواقع در سال1339م، سطح تمامی خیابانهای شهر فلورانس مفروش شده بود (همان: 121).
در ز مان امپراتوری روم،خیابانهای شهر با قطعات سنگی چند ضلعی از جنس چخماق فرش شده بودند و میدانها،سنگ فرش تراورتن وخیابانهای عرض تر، پیاده رو داشتند.دراین خیابانها ومیدانها تیرکهای به چشم میخورد که اغلب دارای نوشته بودند.این تیرکها یا به افتخار خدایان و شاهان بر پا میشدند یا برای مشخص کردن نام منطقه و محله ای به کار می‌رفتند که در آن ناحیه قرار داشتند.ودر بعضی موارد نیز به عنوان تابلوی علامت به کار رفته و فاصله را نشان می‌دادند.از دیگر تجهیزات شهری،چوبه دار بود که برحسب ضرورت برپا می‌شد و گاهی برای عبرت دیگران سالها برجای می‌ماند. در خیابانهای روم تعداد زیادی، آبنما نیز به چشم میخورد،در قرن 14 اکثر شهرهای مهم فرانسه سنگ فرش شدند.استفاده از پرچم به دلیل نبودن شماره گذاری و نام گذاری خیابانها درشهرهای قرون وسطی از رشد چشم گیری برخوردار شد. با آغاز رنسناس و به ویژه بعد از سال1600 میلادی در شهرها،استقرار نظامی آباد و مجلل به سبک شهرهای ایتالیایی مشاهده شد.این تغیرات بیشتر در محله های اعیانی انحام می‌شد و فضای شهری به همان شکل باقی ماند.در قرن هفدهم فضاهای مخصوص مردم که اساسا از کوچه باغها و باغهای عمومی تشکیل میشدند، بوجود آمدند.مسئله روشنایی خیابانها نیز پیشرفتهای قابل توجهی داشت(مرتضی18:1386).

پیشینه تحقیق

شاهی محمدی و همکاران (1400)، تحقیقی تحت عنوان ارزیابی منظرخیابان شهری با تاکید بر مبلمان شهری )مورد مطالعاتی :خیابان چهارباغ اصفهان( با روش توصیفی تحلیلی و روش تجزیه و تحلیل داده ها به صورت کمی و کیفی انجام دادند. نتایج نشان داد که با درنظرگرفتن شاخصهایی چون: مکان یابی صحیح، هماهنگی بیشتر با بافت سنتی و تاریخی، همه شمولی، رنگ، راحتی،ارگونومی،عملکرد مناسب و ...می توان به منظر پایدار و مناسب در این محور دست یافت.
ابراهیمی و همکاران (1399)، تحقیقی با عنوان سنجش میزان رضایت ساکنان از وضعیت مبلمان شهری با رویکرد هویت بخشی و سرزندگی در شهر کرج از نوع توصیفی - تحلیلی و به لحاظ اجرا از نوع پیمایشی و به لحاظ روش جمع آوری داده ها از نوع میدانی انجام دادند. نتایج حاصل از بررسی داده ها حاکی از آن داشت مبلمان شهری در این شهر از زیبایی و تناسب کاملا مطلوبی برخوردار نیست و جانمایی مبلمان آن باید بازبینی و اصلاح گردد. عامل مهم دیگر در طراحی عناصر مبلمان شهری در این شهر بحث فرهنگ است. طراحی اجزای مبلمان شهری برای هر منطقه کاملاً باید با توجه به فرهنگ آن منطقه صورت پذیرد. نکته دیگری است که در طراحی مبلمان شهری باید مد نظر قرار گیرد. یک عنصر مبلمان شهری در هنگام استفاده نباید کمترین آسیبی برای کاربر خود ایجاد نماید. عدم استفاده از لبههای تیز و پرهیز از کاربرد مواد و رنگهای شیمیایی آسیبرسان، از جمله راهکارهای کلی در این زمینه به شمار میروند.

دائو و همکاران (2022)، تحقیقی با عنوان طراحی مبلمان خیابانی: پروتکلی برای ارتقای کیفیت زندگی در فضاهای شهری انجام دادند. به منظور توسعه و ارتقای کیفیت زندگی در فضاهای شهری تونس، ادغام مبلمان خیابانی به چالش جدیدی برای طراحان شهری تبدیل شد تا از روش‌ها و تکنیک‌های جدید برای ترکیب عملکرد و زیبایی‌شناسی در طراحی خود استفاده کنند. هدف اصلی این مقاله تمرکز بر تجزیه و تحلیل نیازهای کاربران مبلمان خیابانی در فضاهای شهری برای درک و بحث در مورد الزاماتی است که در هنگام طراحی باید در نظر گرفته شوند.

قسمتی از فهرست منابع
- افشار نادری، کامران و نصیراسلامی، رضا(1385)؛ "قانون طرح ضابطه". مجله آبادی، سال دوم، شماره 20(بهار).
- اکبرزاده کاخکی، شیرین (1394)، طراحی پوسته های نمای کنشگر در برابر نور با بهره گیری از معماری دیجیتال، پایان نامه کارشناسی ارشد معماری فنی، دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس.
- امین زاده،بهناز. 1394. ارزشها در طراحی منظر شهر. یچاپ دوم،تهران:انتشارات دانشگاه تهران.
- بحرینی، حسین.(1384).. تحلیل فضاهای شهری در رابطه با الگوی رفتاری استفاده کنندگان و ضوابطی برای طراحی، انتشارات دانشگاه تهران.
- بذرگر، محمدرضا(1396)، بررسی نقش المانهای شهری در تقویت هویت کالبدی، مطالعه موردی شهر شیراز، پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 8، شماره 3، صص 83-100.
- بهمنی کارزونی، سارا، جلالی، آزاده (1392)، تاثیر نشانهها و المانهای شهری بر خوانایی شهرها، همایش ملی عناصر زیبا سازی شهری، شیراز.
- پاکزاد، جهانشاه (1385)، پدیدار شناسی نماهای مسکونی و سیر تکوین توقعات از آن، هنرهای زیبا، شماره 14.
- پژوهنده، طاهره (1390)، بررسی تأثیر طراحی و مکان یابی مبلمان شهری در خلق سرزندگی مکانی در فضاهای شهری مورد مطالعه خیابان ولیعصر از تئاتر شهر تا میدان ولیعصر، تربیت مدرس.
- توسلی، محمود و ناصر بنیادی (1391)، طراحی فضاهای شهری، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات و معماری ایران، چاپ اول، جلد اول.
- جلوانی اصفهانی، علی (1396)، بررسی ویژگی های معماری الگوریتمیک به عنوان رهیافتی نوین در طراحی معماری، هفتمین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار و عمران شهری.
- چرخچیان، مریم و حسینی فتلکی، سیدزهرا،1397،طراحی و ساماندهی مبلمان شهری با تاکید بر ارتقای کیفیت فضای شهری مطالعه موردی: خیابان تختی شهر رشت،چهارمین کنفرانس ملی شهرسازی ،معماری ،عمران و محیط زیست،شیروان،https://civilica.com/doc/774187
- حبیب،فرح (1385)، کندوکاوی در معنای شکل شهر، فصلنامه هنرهای زیبا، دوره 25، صص 5-14.
- خبازی، زوبین (1395)، پارادیم معماری الگوریتمیک، چاپ سو، مشهد: کتابسرای کسری
- درازگیسو، سیدعلی (1392). طراحی الگوریتمیک مجتمع های مسکونی معاصر با تاکید بر نقش سایه اندازی ساختمان های مجاور در بهینه سازی مصرف انرژی، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس
- رضازاده، راضیه (1386)، بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر کیقیت معماری شهری و سیمای شهر، نشریه آبادی، تهران.
- زنگی آبادی،علی،نازنین تبریزی (1384)، طراحی و برنامه ریزی مبلمان شهری، مشهد، انتشارات شریعه توس.
- سجادیان، ناهید؛ نقیبی، نرگس؛ علیزاده، هادی و شجاعیان، علی(1391)، تحلیلی بر مکانیابی بهینه مراکز خدمات ارتباطی در مناطق شهري مطالعه موردي (باجه هاي تلفن عمومی در منطقه امانیه شهر اهواز)، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، سال چهارم، شماره 12.