مقاله و مبانی نظری و پیشینه تحقیق مشکلات رفتاری ,

مقاله و مبانی نظری و پیشینه تحقیق مشکلات رفتاری

در قالب word و در 52 صفحه و قابل ویرایش و دارای منابع 1403 و 2024

فهرست مطالب
مشکلات رفتاری 
تعریف مشکلات رفتاری
گروه بندی مشکلات رفتاری بر اساس سن
شیوع مشکلات رفتاری در کودکان
انواع و تفاوت های مشکلات رفتاری در کودکان
1-مشکلات مربوط به کمبود توجه – بیش فعالی
2- روابط اجتماعی و احساس تنهایی
3- اضطراب جدایی
4- مشکلات نافرمانی مقابله ای
5-مشکلات مربوط به اختلال سلوک
6-مشکلات مربوط به اختلال فوبی (ترس)
7-پرخاشگری
عوامل خطر و علل مشکلات رفتاری
عوامل مربوط به خانواده
عوامل مربوط به جامعه و کفایت اجتماعی
ویژگی های کودکان دارای مشکلات رفتاری
پیامدها و اثرات مشکلات رفتاری
-هوش و پیشرفت تحصیلی
2-خصوصیات و سازش اجتماعی
3- رشد زبان
دیدگاه های نظری مشکلات رفتاری کودکان
1- نظریه های زیستی
نظریه های روانکاوی
- نظریه دلبستگی
-نظریه اجتماعی - فرهنگی
نظریه های شناختی -رفتاری
گزینه های درمانی برای مشکلات رفتاری
ارزیابی و تشخیص مشکلات هیجانی و رفتاری کودکان
پیشینه پژوهش
پژوهش های داخلی
پژوهش های خارجی
منابع فارسی
منایع لاتین

مشکلات رفتاری    
مشکلات رفتاری، رفتارهایی هستند که فرد به وسیله آنها حقوق دیگران را نقض می‌کند و قواعد اجتماعی را زیر پا می‌گذارد. این اختلال بیشتر در دوران کودکی با نوجوانی روی می‌دهد و در پسران بیشتر از دختران دیده می‌شود. بیمارانی که دچار مشکلات رفتاری هستند تلاش می‌کنند تا رفتاری مورد پسند جامعه پیدا کنند. مشکلات رفتاری به دو دسته تقسیم می‌شوند: نوعی که در دوران کودکی آغاز می‌شود (نشانه ها پیش از ۱۰ سالگی ظاهر می‌شوند و نوعی که در دوران نوجوانی آغاز می‌شود (نشانه ها پس از ۱۰ سالگی ظاهر می‌شوند، بسیاری از رفتارهای مرتبط با مشکلات رفتاری ظاهری شبیه نافرمانی ها و سرکشی های معمولی دوران کودکی دارند اما بسیار شدیدتر و جدی تر هستند(الام و همکاران، 2024). بیماران ممکن است نسبت به دیگران رفتار پرخاشگرانه با قلدرمابانه داشته باشد و با آنها وارد دعوا و زد و خورد شوند. این بیماران ممکن است تمایل به دروغگویی، غیبت از کلاس های درس، فرار از خانه یا سوء مصرف مواد داشته اند. رفتارهای پرخطر و بی پروا از مشخصهای بیمارانی است که دچار اختلال رفتاری هستند. برخی عوامل در ایجاد اختلال رفتاری نقش برجسته ای دارند. این عوامل شامل تعارضات در محیط خانوادگی کودک از جمله بهره کشی، بی توجهی، مشکلات زناشویی والدین و اعتیاد آنها است (هدایتی شالکوهی، 1403).
تعریف مشکلات رفتاری
اصطلاح مشکلات رفتاری، بدون آنکه تعریف شود، تقریبا ۸۵ سال پیش وارد فرهنگ علم روان شناسی شده است، از آن هنگام معلمان، پزشکان، روان شناسان و افراد دیگری که با مشکلات هیجانی و رفتاری کودکان در ارتباط هستند از این اصطلاح برای بیان مقصود خویش استفاده کرده اند. اما تعریف واحدی که مورد پذیرش همگان باشد، ارائه نشده است (مونی ،2010، ترجمه دباغی، 1402).
ردز و پال (2003) معتقدند که تعریف مشکلات رفتاری به لحاظ انفجار ایده ها و تعداد نظرات فراوانی که توسط متخصصین رشته های گوناگون علوم انسانی در این مورد مطرح است، روشنی و صراحت خود را از دست داده است. بیت، کودک با مشکلات رفتاری را کودکی می‌داند که رفتارهایش به اندازه ای نامناسب است که شرکت او در کلاس درس، باعث از هم گسیختن حواس یا آشفتگی ذهنی سایر همکلاسان باشد و نیز فشاری بیش از حد به معلم وارد کند، گرگ، رفتاری را انحرافی یا هنجاری می‌داند که ضمن نامتناسب بودن با سن فرد، شديد، مزمن با مداوم باشد و گستره آن شامل رفتارهای بیش فعالی و پرخاشگرانه تا رفتارهای گوشه گیرانه است. ویژگی این گونه رفتارها این است که اولا تأثیر منفی بر فرآیند رشد و انطباق مناسب کودک با محیط دارد، ثانیا مزاحمت برای زندگی دیگران و استفاده آنان از شرایط به وجود می‌آورد (حمیدی، 1399).
وود (2009) معتقد است که تعریف یک رفتار دشوار و اعمالی که از آن تعریف ناشی می‌شود باید 4 عامل را در بر گیرد:
-عامل مزاحم: چه چیز و یا چه کسی عامل این مساله است؟
- عامل رفتار دشوار: رفتار دشوار چگونه تعریف می‌شود؟
- عامل محیطی: در چه موقعیتی مشکل رفتاری رخ می‌دهد؟
- عامل مورد زحمت: چه کسی رفتار را مشکل تلقی می‌کند؟ (فیض آبادی، 1399).
در تعریف مشکل رفتاری باید به میزان، شدت، طول مدت، سن و موقعیتی که رفتار در آن بروز می‌کند توجه داشت(مونی،2010، ترجمه دباغی، 1402).
- میزان: به این نکته که رفتار در یک دوره زمانی چقدر رخ می‌دهد، اشاره دارد.
- شدت: به نیرومندی یا بزرگی رفتار اشاره دارد.
- طول مدت: مقدر زمانی است که یک رفتار دوام یابد.
-تناسب سنی: رفتارهای متناسب با سن به این واقعیت اشاره دارند که برخی از رفتارها در کودکان سنین معین، کاملا بهنجار است اما همان رفتارها اگر به سنین بعدی ادامه یابند یا اینکه قبل از سن مورد انتظار بروز کنند، می‌تواند مشکل ساز و نابهنجار تلقی شوند(مونی،2010، ترجمه دباغی، 1402).
البته نکته مهمی که باید به خاطر سپرد این است که وجود دوره واحدی از آنچه نابهنجار به نظر می‌رسد به معنی وجود آشفتگی و مشکل رفتاری در کودک نیست، حوادثی که در زندگی کودک رخ می‌دهند همین طور فشارها و تغییرات بشری او می‌توانند منجر به بروز مشکل رفتاری شده یا باعث شوند او چندین هفته رفتارهای جدید و مشکل رفتاری نشان دهد. رفتارهایی نابهنجار در نظر گرفته می‌شود که چندین ماه ادامه پیدا کند و علت قابل شناسایی بلافاصله نداشته باشند مثل جاده ایی والدین، مرگ یکی از بستگان (حسن زاده ،شکوهی یکتا و حسن تاج، 1401).
باتوجه به مطالب یاد شده شاید بتوان مشکلات رفتاری را این چنین تعریف کرد:
رفتارهای گوناگون افراطی، مزمن، انحرافی که گستره آن شامل اعمال تهاجمی با برانگیختگی ناگهانی، اعمال افسرده گونه و گوشه گیرانه است و بروز آنها به دور از انتظار مشاهده کننده است به طوری که وی آرزوی توقف این گونه رفتارها دارد (هدایتی شالکوهی،1403). مشکلات عاطفی و رفتاری و یا آنگونه که رایج است، اختلالات جدی هیجانی و رفتاری به مجموعه اختلالاتی گفته می‌شود که توانایی کودکان برای عملکرد مناسب اجتماعی، تحصیلی و هیجانی را مختل می‌سازد. این عنوان، یک طبقه ی تشخیصی نیست که در طبقه بندی اختلالات روانی مطرح شده باشد و بیشتر توسط سرویس های خدماتی و مجموعه هایی که با کودکان و نوجوانان سر و کار دارند به کار برده می‌شود (پارکر و همکاران،2023).
تاکنون برای توصیف کودکان و نوجوانان دارای مشکلات بین فردی - اجتماعی و درون فردی از اصطلاحات و تعاریف متفاوتی مانند " معلول هیجانی ". " آسیب دیده ی هیجانی "، " آسیب دیده ی رفتاری " و "معلول اجتماعی – هیجانی " استفاده شده است که هیچ کدام قادر به توصیف روشن مشکلات رفتاری نمی‌باشند و بیشتر بیانگر دیدگاه های فردی صاحب نظران و جهت گیری نظری آنان هستند(ایرتوگرول، نینگ و هیسیلس، 2023). تا سال ۱۹۹۷ اصطلاح " ناتوانی جدی هیجانی " در قوانین آموزش ویژه مورد استفاده قرار می‌گرفت و در حال حاضر اصطلاح "مشکلات رفتاری – هیجانی " به دلیل تمرکز بر جنبه ی قابل مشاهدهی رفتار کودکان و در نظر گرفتن دو بعد رفتاری و هیجانی به صورت همزمان پذیرفته شده است (حسن زاده و همکاران،1401).
در تعریف مشکلات هیجانی- رفتاری باید گفت تعریف این مشکلات به تجاربی نظیر خشم، تنهایی یا شادی شبیه است؛ به عبارت دیگر همه ی ما می‌دانیم این مفاهیم چه معنایی دارند، ولی ارائه ی تعریفی عینی از آنها چندان ساده نیست. به طور کلی عواملی که ارائه ی تعریفی جامع از این مشکلات را دشوار می‌کنند عبارتند از: ۱. عدم وجود تعریف دقیق از بهداشت روانی و رفتار بهنجار، ۲. تفاوت الگوهای مفهومی، ۳. مشکل بودن اندازه گیری رفتار و هیجان. ۴. رابطه ی بین اختلالات هیجانی و رفتاری و سایر ناتوانی ها و ۵. وجود اختلاف بین متخصصانی که دست اندر کار تشخیص و ارائه ی خدمات به کودکان و نوجوانان هستند (حمیدی،1399).
از آنجا که رفتارهای مشکل ساز اغلب نابهنجار نامیده می‌شوند، در تعریف و طبقه بندی مشکلات رفتاری، ارائه ی تعریفی مناسب از بهنجاری و نابهنجاری ضروری است و با توجه به نقش وسيع هنجارهای فرهنگی و اجتماعی در تعیین ملاکهای رفتار بهنجار و نابهنجار می‌توان گفت این عامل، به عنوان جامع ترین معیار قضاوت در مورد مشکلات رفتاری مطرح است، به عنوان مثال در ایالات متحدهی امریکا در مقایسه با سایر نقاط جهان، رفتار کنترل خود و احترام گزاری کمتری از فرزندان انتظار می‌رود و در کشورهای پیشرفته ی صنعتی به مهارت های هوشی بیشتر اهمیت داده میشود. به همین دلیل نگرانی های افراد در خصوص مشکلات رفتاری کودکان در جوامع مذکور نیز متفاوت است(آل، چاواراسکا و مک کری، 2024). علاوه بر این باید گفت، دیدگاه اطرافیان کودک، هنجارهای تحولی، جنسیت و تغییر در انتظارات و ارزش های اجتماعی نیز قضاوت در مورد رفتار نابهنجار را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال ما در مورد دختری که کمرو و احساساتی است یا پسری که به شدت سلطه جو است، کمتر از زمانی که این رفتارها از جانب جنس مخالف آنها ابراز شود، نگران می‌شویم و با تغییر هنجارهای جنسیتی در سال های اخیر، این معیارها نیز در تعیین اختلالات رفتاری دستخوش تغییر شده اند (هدایتی شالکوهی،1403).

قسمتی از منابع

امینی، بهزاد، حسینی، سید علی، آزادی، حمیدرضا، پیشیاره، ابراهیم(1402). مطالعه مروری: تکانشگری در کودکان؛ تعاریف، علل و نظریه‌ها. فصلنامه کودکان استثنايي.; ۲۳ (۱) :۱۹-۳۴. URL: http://joec.ir/article-۱-۱۵۴۰-fa.html
باقریان, حدیث, زارع, امین, & گلمحمدیان, محسن. (1399). اثربخشی قصه گویی بر آموزش هوش اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی شهرستان کرمانشاه. کتابداری و اطلاع‌رسانی, 23(4), 155-172.
بختیارزاده ،مینو، خواجه گودری، مژگان، صباح ،ایوب، نیازی میرک، ژیلا.(1401). اثربخشی رفتار درمانی عقلانی_هیجانی (REBT) بر تکانشگری، عدم تحمل بلاتکلیفی و دشواری در تنظیم هیجان در زنان مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره خانواده با مشکلات زناشویی. رویش روان شناسی.; ۱۱ (۵) :۱۳۵-۱۴۶. URL: http://frooyesh.ir/article-۱-۳۵۹۵-fa.html
بختیاری، زهرا، اسدی، جوانشیر، و بیانی، علی اصغر. (1399). مقایسه اثربخشی نمایش درمانی و آموزش تاب آوری بر اضطراب و پرخاشگری کودکان مبتلا به افسردگی. مدیریت ارتقای سلامت، 9(5 )، 34-47. SID. https://sid.ir/paper/393756/fa
بهراد، بهنام. (1397). تأثیر برنامه ی تفکر سازنده (PATHS) بر شایستگی اجتماعی و هیجانی, واسطه های عصبی-شناختی و هیجانی, اختلالات برون نمود و ارتباط آن با سلامت جسمی و روانی کودکان. روانشناسی سلامت، 7(4 (پیاپی 28) )، 113-130. SID. https://sid.ir/paper/227371/fa
بهمنی، پارسا،برزگر، مجید. (1396). اثربخشی قصه درمانی بر کاهش پرخاشگری و افزایش مهارت‌های اجتماعی در کودکان پیش دبستانی. فصلنامه علمی روشها و مدلهای روانشناختی, 8(30), 205-218.
بوالحسنی، ناصرقلی(۱۳۹۷).کتاب قصه گویی و نمایش خلاق. انتشارات جهاد دانشگاهی
بیات، فرشته، رضایی، علی محمد، بهنام، بهناز. (1397). مقایسه اثربخشی بازی درمانی و قصه گویی بر بهبود نشانگان اختلال نقص توجه/بیش فعالی دانش آموزان. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 12(8 )، 59-68. SID. https://sid.ir/paper/131953/fa
بیات، فرشته، رضایی، علی محمد، و بهنام، بهناز. (1397). مقایسه اثربخشی بازی درمانی و قصه گویی بر بهبود نشانگان اختلال نقص توجه/بیش فعالی دانش آموزان. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 12(8 )، 59-68. SID. https://sid.ir/paper/131953/fa
پادروند حافظ، قدم پور عزت اله، صفاری قاسم، ذوالقاری شادی، قبادیان مسلم. اثربخشی آموزش مثبت‌اندیشی به شیوه گروهی بـر کاهش تکانشگری و قـلدری دانش‌آموزان پسر دارای اختلال رفتاری. فصلنامه کودکان استثنايي. ۱۴۰۲; ۲۳ (۱) :۳۵-۴۶.
پشت دار، علی محمد(۱۴۰۲).قصه گویی و نمایش خلاق. انتشارات پیام نور
پناهی فر، سجاد، ماهری نوریانی، ژیلا(۱۴۰۰). اثربخشی قصه درمانی بر ناسازگاری رفتاری و سلامت روانشناختی کودکان بیش فعال. مجله پرستاری کودکان، ۸ (۱) :۵۶-۶۴
پورسلمان، سکینه، اصغرنژاد فرید، علی اصغر. (1399). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر مدیریت خشم و تاب‌آوری نوجوانان. خانواده درمانی کاربردی، 1(2)، 124-105. doi: 10.22034/aftj.2020.118745
پورسلیمان، سکینه، اصغرنژاد، علی اصغر (1399). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر مدیریت خشم و تاب اوری نوجوانان. خانواده درمانی کاربردی، 1 (2): 124-105.
تقی زاده، سهیلا. (1397). بررسی نقش قصه گویی بر مولفه های خلاقیت،کم رویی و پرخاشگری. پنجمین همایش ملی پژوهش های نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی ایران(با رویکرد فرهنگ مشارکتی).

منایع لاتین
All, K., Chawarska, K., & Macari, S. L. (2024). Early exec utive functioning predicts externalizing problems in neurodiverse preschoolers. Autism Research.
Amerio, A., Stival, C., Lugo, A., Fanucchi, T., Gorini, G., Pacifici, R. Gallus, S. (2022). COVID-19 lockdown: the relationship between trait impulsivity and addictive behaviors in a large representative sample of Italian adults. Journal of Affective Disorders. doi: https://doi.org/10.1016/ j.jad.2022.01.094
Awaliyah, I. T. A., Taufiq, A., & Hafina, A. (2019). The Effectiveness of Sociodrama to Improve Students’ Anger Management Skills. Islamic Guidance and Counseling Journal, 2(2), 56–65. https://doi.org/10.25217/igcj.v2i2.397.
Bagheryan, H., Zare, A., Golmohamadian ,M. (2020).The effectiveness of storytelling on social intelligence education on preschool children in Kermanshah. Library and Information Sciences; 23(4): 155– 172. [Persian]. Doi: 10.30481/lis.2020.219946.1680 [Link]
Baldiwala,J. Kanakia,T.(2021).Using narrative therapy with children experiencing developmental disabilities and their families in India: A qualitative study.Journal of Child Health Care, 26(2):136749352110147. DOI:10.1177/13674935211014739.